T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

Kızgınlık  ifadesi  (Äußerung  der  Empörung):  [Đstemek,  bir  de  istiyor,  bir  de 
istiyorsunuz] vb.  
           Sollen  kiplik fiilinin öznel anlam kategorileri ve Türkçe karşılıkları:  
           1)  Konuşanın  kuşku,  şüphe  ve  zannı  (Skepsis,  Zweifel,  Vermutung  des 
Sprechers):  [-EbĐl],  olabilir  mi?,  -mış  mı?,  -mış  olması  mümkün  mü?,  olası  mı?, 
muhtemel  mi?],  [güya,  sözüm  ona    -müşmüş]  vb.  2)  Söylenti  (Gerücht):[-mXş], 
[olacakmış,olacağı  söyleniyor,  rivayet  ediliyor,  bildiriliyor]vb.  3)  Olasılığın 
belirtilmesi  (Einräumung  einer  Möglichkeit):  [-EcEk  olursa]:  [-EcEk,  -sE]:    [-EcEk]  
Gelecek zaman biçimbirimi, [-sE] Dilek-şart biçimbirimi. 
        Müssen  kiplik fiilinin öznel anlam kategorileri ve Türkçe karşılıkları: 
           1) Mantıksal zorunluluk  (Logische Notwendigkeit);  Durumu   dikkate  alarak 
sonuç çıkarma   (vorsichtige  Schlußfolgerung  nach Berücksichtigung der Umstände): 
[-mElĐ],  [olmalı,  gibi,  gibi  görünüyor]  vb.  2)    Gerçek  dışı  istek  (irrealer  Wunsch):  [-
mElĐyDĐ]  Gerekliliğin  hikâyesi,  [olmalı!,olsa!,  olabilse!,  olsun!]  vb.  3)  Kuvvetli 
tahmin,  çok  yüksek  bir  olasılık  (Eine  hohe  Vermutung,  Wahrscheinlichkeit):  [-mXş 
olmalı]: [-mXş],  [olmuş olmalı/ olmuş olması (kesin)/ kesinlikle böyle olmuştur/ böyle 
olmuştur] vb. 4) Dikkatlice öneride bulunma (Zurückhaltend geäußerte Empfehlung): 
[-mAlI],  [-mAlIyDI]: Gereklilik kipi hikâyesi biçimbirimi,  [-malısın/  -malıydın/ -sEn/ 
-sEn iyi olurdu/ herhalde ….  EcEk] vb.                 

---

 
323 
           Bu çalışma sonucunda ayrıca şunlar önerilebilir:  
           1)  Dilek  kipi  I  ve  II  (Konjunktiv  I  ve  Konjunktiv  II)  olarak  edebi  metinlerde 
kullanılan  kiplik  fiillerin    bir  gerçek  dışılık,  emin  olmama,  belirsizlik,  kuşku,    yanlış 
zan  vb.  ifade  edebileceği  göz  önüne  alınarak,    bağlamsal  anlam    Türkçeye    doğru 
ş
ekilde aktarılmalıdır.                            
        
 
           2)  Dilek  kipindeki  kiplik  fiillerin  çoğu  öznel  anlamdadır.  Bunlar,  farklı 
düzeylerde olasılık (Wahrscheinlichkeit), zan, tahmin (Vermutung) içerir. Örn. müssen 
çok  yüksek  bir  olasılık,  dürfen  güçlü  bir  olasılık,  können  orta  düzey  bir  olasılık  ve 
mögen  düşük  bir  olasılığı  belirtir.  Çok  yüksek  bir  olasılıkla  (höchstwahrscheinlich) 
müssen için; yüksek bir olasılıkla (hochwahrscheinlich) dürfen için; belki: (vielleicht), 
tahminen:  (vermutlich),  können  için;  belki:  (vielleicht),  pek  olası  değil,  zayıf  bir 
olasılıkla: (schwerlich), muhtemelen (wohl)  mögen için kulanılabilir. 
           3)  Dilek  kipi  I,    belirsizlik,  bir  başkasının  haberinin  doğruluğundan  kuşku 
duyma,  emir ve emin olmama  içerir. Ya da dolaylı anlatım ifade eder. Dilek kipinin 
bu işlevlerine  dikkat edilmelidir.            
           4)  Kiplik  fiillerin  anlamsal  ulamları,    Ortak  Avrupa  Referans  Çerçevesi’nde 
(Gemeinsames Europäisches Referenzrahmen) A1 ve  A2 düzeylerindeki  Yabancı Dil 
Olarak  Almanca  derslerinde  öğrencilerin  bilişsel  öğrenmelerinin  sağlanması  için  
vurgulanmalıdır.  Örn.  können:imkân,  yetenek,  iyi  derecede  bilgi,  kavramak,  vd.; 
dürfen:  izin  ve    yasak,  vd.;  müssen:  Zorunlu  olmak  (kişisel,  yasal,  doğa  ile  ilgili 
zorunluluklar, vd.   Eğitimdeki  1. Basitten karmaşığa, 2. Kolaydan zora 3. Genelden 
özele    ve  4.  Somuttan  soyuta
 
öğrenme  ilkeleri    dikkate  alınarak,    ilk  önce  kiplik 
fiillerin nesnel (objektiv) anlamları verilmelidir.              

---

 
324 
          5)  B  düzeyinde  kiplik  fiillerin  öğretiminde    nesnel  ve  öznel  anlam  ulamları 
SCHULZ-GRIESBACH’ın (1982b:83-88)  belirttiği gibi ayrı bir biçimde ele alınmalı, 
kiplik  fiillerin  dilek  kipinde  kullanım  ve  anlamsal  ulamları    dilek  kipi  (Konjunktiv) 
konusu  ile  birlikte  verilmelidir.  Özellikle  öznel  anlamın,  konuşana  özgü  olarak  emin 
olmama, zan, tahmin, iddia, kuşku  vb.  içerdiği açıklanmalıdır.   
        6)  Kiplik  fiillerin  yalnızca  sözlüksel  anlamlarıyla  yetinilmemeli,  anlamlar 
metinsel  bağlam  içinde  etüd  edilmeli,  örneksel  çalışmalar  yapılmalı  ve 
pekiştirilmelidir.    Örn.  wollen  sözlüksel  anlamda  istemek,  arzu  etmek,  talep  etmek 
iken,  metinsel  bağlam  içinde  iddia  etmek,  bitmek  (bilmemek)  anlamını 
içerebilmektedir. Müssen bir istem anlatabilmektedir.  Können, başarmak ve anlamak 
anlamını  ifade edebilmektedir. 
   
        
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
 

---

 
325