Microsoft Word P. doc titul doc
Yüklə 0,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
__________________Milli Kitabxana__________________
42 yatı qoruyub saxlayır. Biosferdəki sərbəst oksigen ancaq biokimyəvi yolla əmələ gəlir. Yerdə həyat məhv olsa, bu cür sərbəst oksigen də olmaz. Ozon təbəqəsi atmosferin 20-40 km yüksəkliklərində yaranır. Yer səthi yaxınlığında ozonu əmələ gətirən səbəb atmosferdəki elektrik hadisələri, qığılcım boşalmalarıdır. Ozonun olduğu atmosfer qatında hava çox seyrəkdir. Ozon molekulları çox dayanıqsızdır və asanlıqla parçalanaraq adi oksigen molekulları əmələ gətirir. Buna baxmayaraq ozonun atmosferdəki miqdarı demək olar ki, heç dəyişmir. Bunun səbəbi atmosferdə yaranan dinamik tarazlıqdır. Atmosferin yuxarı qatlarında bir-birinin əks istiqamətində gedən iki proses baş verir. Bir tərəfdən, Günəş şüalarının təsiri altında fasiləsiz olaraq ozon molekulları əmələ gəlir, digər tərəfdən də onlar parçalanır. Gündüzlər ozonlaşma, keçələr isə ozon molekullarının dissosiasiyası üstünlük təşkil edir. Nəticədə orta hesabla, ozonun konsentrasiyası demək olar ki, dəyişmir. Texnikanın son dövrdəki inkişafı nəticəsində atmosferin yuxarı qatları da çirklənməyə başlamışdır. Hər bir güclü ballistik raket, kosmik gəmi və ya reaktiv təyyarə uçuş zamanı havaya külli miqdarda yanma məhsulları buraxır, bunlar atmosferin yuxarı qatlarının tərkibini və fiziki təbiətini kökündən dəyişir. Raket texnikası və kosmonavtikanın sonrakı inkişaf mərhələsində bu daha çox nəzərə çarpacaqdır. Məhz həmin yuxarı qatlar atmosferdəki sirkulyasiya proseslərində, iqlim şəraitinin təyin edilməsində mühüm rol oynayır. Atmosferin yuxarı qatlarında vaxtilə aparılan atom partlayışları da təhlükəli çirklənmənin güclənməsinə səbəb olmuşdur. İnsan özü də təbiətin bir hissəsidir. Lakin o öz fəaliyyəti ilə təbiətdəki müvazinəti poza bilər, beləliklə, özünü və gələcək nəsilləri həyat üçün zəruri olan bir çox şeylərdən məhrum edə bilər. Təbiətə düşünülmüş müdaxilə etmək üçün isə onu dərindən öyrənmək, indiki hadisələrin 15-20 il bundan sonra verə biləcəyi nəticələr haqqında bu başdan fikirləşmək lazımdır. Bu cəhətdən də məktəb kursunun təbiət fənlərinin qarşılıqlı əlaqədə öyrənilməsi təbiət hadisələri haqqında tam təsəvvür əldə etmək üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Hadisələrin qarşılıqlı əlaqəsi və |