14
Belə metallar çox tez qızdırılma və soyudulmaya zamanı diqqət etmək lazımdır ki,
çatlar əmələ gələ bilər. Əsasən təzyiq altında emal zamanı,
termiki emal, tökmə
prosesində diqqətli olmaq lazımdır. Metallar istiliyin təsirindən genişlənməyə məruz
qalır. Soyudulduqda isə sıxılır. Bu göstəricilər xətti genişlənmə əmsalı
ilə təyin
olunur. Metalı
1°C qızdırdıqda,
0°C temperaturdakı uzunluğunun nə qədər uzandığını
göstərən əmsala cisimin xətti genişlənməsi deyilir. Əmsal
a, temperatur
t, uzunluğun
l
olduğunu bilərək, aşağıdakı kimi hesablanır;
(4).
L=L
0
(1
±
at);
Müsbət işarə qızdırmanı, mənfi işarə soyudulmanı görtərir. Ölçü cihazlarının
hazırlanmasıda, alətlərin və qəliblərin, təzyiq altında isti emal prsesində və başqa bu
kimi proseslərdə istilik genişlənməsinə diqqət etmək lazımdır.
5. Elektrikkeçiricilik və elektrik müqaviməti.
Elektrikkeçirmə-metalların elektrik cəryanını keçirmə qabiliyyətidir. Metallar
elektrik cəryanını yüksək keçirmə və elektrik cəryanına müqavimət göstərən metallara
bölünürlər. Elektrik müqaviməti metalda hərəkətdə olan elektronların və ionların
toqquşması hesabına baş verir. Elektrik müqavimətini vahidi
Om-dur. Nikkel, xrom,
volfram yüksək elektrik müqavimətinə malikdirlər və qızdırıcı qurğuların, qızdırıcı
spiralların hazırlanmasında istifadə olunur. Volfram
yüksək elektrik müqavimətə
malik olduğuna görə elektrik lapalarının közərmə tellərində istifadə olunur.
6. Ərimə temperatur(metaldan metala fərqlidir);
Metalların kristal quruluşa malik olmaları hesabına onlar temperaturun dəyişməsi
nəticəsində bərk və ya maye halına keçə bilirlər. Bərk haldan maye halına
keçmə
prosesi
ərimə temperaturu adlanır. Hər bir metalın özünə məxsus ərimə temperaturu
vardır. Ərimə temperaturu fiziki xassə olmaqla, metalların xassələrini xarakterizə edir.
İstehsal
prosesində, əmal prosesində, qaynaqlamada,
lehmləmədə və başqa
qızdırmaqla istehsal tələb olunan proseslərdə metalların və onların ərintilərinin ərimə
temperaturlarını bilmək vacibdir. Ərimə temperaturlaına görə metallar
asan əriyən və
Dostları ilə paylaş: