a) ortiqcha oltin pul xazinaga jalb qilinadi
va har xil bezaklar uchun
foydalanishga chiqariladi;
b) tovarlar hajmi ko„payib, muomala uchun qo„shimcha pul zarur bo„lganda
xazinadagi oltin pullar muomalaga kiritiladi. Shu yo„l bilan muomala uchun zarur
bo„lgan oltin pul miqdori o„z-o„zidan tartiblanadi.
2) Muomala uchun zarur bo„lgan oltin pul miqdori tovarlar qiymatining
miqdoriga teskari mutanosiblikda, oltinning o„z qiymatiga nisbatan esa
to„g„ri mutanosiblikda o„zgaradi:
a) oltin pul qiymati va tovarlar hajmi o„zgarmagan taqdirda tovarlar qiymati
qancha past bo„lsa, muomala uchun zarur bo„lgan pul miqdori ham shuncha kam
bo„ladi. Agar tovarlar qiymati o„zgarmasa, pulning miqdori tovarlar hajmining
ortishiga qarab unga mutanosib ravishda ko„payadi;
b) agar tovarlar hajmi va qiymati o„zgarmaydi, deb faraz qilsak, muomaladagi
oltin pul miqdori oltinning o„z qiymatiga qarab o„zgaradi, ya‟ni uning qiymati
oshsa, pul miqdori kamayadi, qiymati pasaysa, pul miqdori ko„payadi.
Qog„oz pul muomalasi qonunlari oltin pul muomalasidan farq qilib, uni
quyidagicha ifodalash mumkin:
- qog„oz pul
qancha miqdorda chiqarilmasin, unda belgilangan qiymat
miqdori muomala uchun zarur bo„lgan oltin pul miqdorining qiymatiga teng
bo„ladi;
- qog„oz pulning har birligida belgilangan qiymat
miqdori muomala uchun
zarur bo„lgan oltin pul qiymatining muomalaga chiqarilgan qog„oz pul miqdori
nisbatiga mos keladi.
Milliy iqtisodiyotda davlatning, tijorat banklari
va boshqa moliyaviy
muassasalarning majburiyatlari pul sifatida foydalanadi. Pul operatsiyalarining
asosiy ko„pchilik qismi naqd pulsiz, cheklar va unga
tenglashtirilgan moliyaviy
aktivlar yordamida amalga oshiriladi. Shu sababli muomalada bo„lgan pul
miqdorini hisoblash uchun M
1
...M
n
pul agregatlari yoki tarkibiy qismi
tushunchasidan foydalaniladi.
Barcha pul agregatlari yig„indisi yalpi pul
Dostları ilə paylaş: