(374 a) hücum etmələrini söylədim. Sultanlar da keçənləri özlərinə qataraq
düşmən tərəfinə üç-dörd topa halında hərəkət etdilər.
Bunlar yaxınlaşınca düşmən piyadaları qabağa keçirib səfini pozma-
dan yürüməyə başladı. Əsgəriylə birlikdə yürümələri qərarlaşdırılan qitədən
olan Kuki adamlarıyla birlikdə gəlib yetişdi. O tərəfdən Kuki, bu tərəfdən də
sultanlar yetişərək hücum edir və düşməni vurub pozurlar.
Kukinin adamları Bəsənt Rav adlı mötəbər bir kafiri ələ keçirib başını
kəsirlər. Bəsənt Ravın on-on beş adamı bunların üzərinə atılır və onları da
kəsirlər.
Toxta Buğa Sultan isə düşmənin ön tərəfindən gedib qılınc çəkərək
yaxşı vuruşur. Moğol Əbdülvəhhab ilə kiçık qardaşı də düşmənlə qılınc qı-
lınca gəlirlər. Moğol suyu bilmədiyi halda özü zirehli və atı yedəkdə olaraq
keçir.
Mənim gəmilərim geridəydi. Gəmilərə adam göndərdim. Fərmayiş gə-
misi bir az irəli gəldi. Fərmayiş gəmisinə minib suyu keçərək benqalların
düşərgəsini gəzdikdən sonra, Güncayiş gəmisinə minib çayın yuxarı qismi
haqqında bilgi aldım.
Mir Məhəmməd Caleban Saru çayının bir az yuxarısının keçmək üçün
daha yaxşı olduğunu bildirdi. Onun söylədiyi yerdən əsgərin keçməyə başla-
ması əmr edildi. Məhəmməd Sultan Mirzə komandanlığında olanlara keçmə
(374 b) əmri verilmişdi. Suyu keçərkən Yekə Xocanın gəmisi batdı və özü
də Allahın rəhmətinə qovuşdu. Adamlarını və vilayətini kiçık qardaşı Qasım
Xocaya ehsan etdim.
Günorta üstü qüsl əsnasında sultanlar gəldi. Özlərini yaxşı qarşılayıb
təvəccühüm barədə ümid verdim. Əsgəri də o sırada gəldi. Bu, Əsgərinin sa-
vaş meydanında ilk işi idi. Uğurlu oldu. O axşam ordugah hələ təzə yerə
nəql edilməmiş olduğu üçün bir adada Güncayiş gəmisində uyudum.
Cümə günü Saru çayının şimalında Xaride tabe olan Nirhün pərgənə-
sinin Kündbə adlı kəndinə endik. Bazar günü isə Kuki adamlarıyla birlikdə
xəbər bilmək üçün Hacipura göndərildi.
Keçən il gələndə böyük etibar göstərərək Sarən vilayətini vermiş oldu-
ğumuz Şah Məhəmməd Məruf bir neçə yaxşı hərəkətdə bulundu. Öz atasıyla
iki dəfə çarpışaraq onu məğlub və əsir etmişdi. Sultan Mahmud [Ludi] xain-
lik edərək Beharı zəbt edəndə Bibən ilə Şeyx Bəyazid üzərinə yürüyüncə
məcburən onlara qoşulmuşdu. O günlərdə də neçə dəfə ərzi-halı gəlmişdi.
Xalq arasında onun haqqında qarışıq sözlər söylənirdi. Əsgəri Heldi keçi-
dindən keçər-keçməz, adamlarıyla birlikdə gəlib Əsgərini (375a) gördü və
BABURNAMƏ
391
onunla birlikdə benqalların üstünə yürüdü. Bu yurdda ikən də gəlib bizə mü-
lazimət etdi.
O günlərdə Şeyx Bəyazid ilə Bibəndən arxa-arxaya xəbərlər gəlird:
onlar Saru çayını keçmək niyyətində imişlər.
Bu zaman Sənbəldən qəribə bir xəbər gəldi. Əli Yusif [Riqabdar] Sən-
bəldə qalıb, oranı yaxşıca ələ keçirib nizama salmışdı. Özü və yaxın adamı
olan bir təbib eyni gündə Allahın rəhmətinə qovuşmuşlar. Sənbəlin zəbt və
rəbti üçün Abdullahın [Kitabdar] oraya getməsinə qərar verildi. Cümə günü,
ramazan ayının beşində [=13 may] Sənbələ getməsi üçün Abdullaha izin ve-
rildi.
O günlərdə Çin Teymur Sultanın ərzi-halı gəlmişdi. Kabildən mənim
ailə üzülərimlə gələn bəylər ona qoşula bilməmişlər. Məhəmmədi və digər
bəziləri onunla birlikdə yüz küruh qədər məsafəni aşıb bəlucları tamamən
məğlub etmişlər. Abdullah [Kitabdar] vasitəsilə Cin-Teymur Sultan, Sultan
Məhəmməd Dulday, Məhəmmədi və orada olan digər bəylərə fərmanlar
göndərərək onların da Cin-Teymur Sultan ilə birlikdə Aqrada toplaşmaları,
hazırlıqlı olmaları və düşmənlər hansı tərəfə getsələr, oraya hərəkət etmələri
əmr edildi.
Bazar ertəsi günü, ayın səkkizində [=l6 may] yanına Şeyx Camaliyi
göndərdiyimiz Dərya xanın (375 b) nəvəsi Cəlal xan bütün mötəbər əmirləri
ilə birlikdə gəlib mülazimət etdi. Bir müddət əvvəl qulluğunu göstərmək üz-
rə Yəhya Nuhani də kiçık qardaşını göndərmiş və məndən fərman almışdı, o
da həmin gün gəlib mülazimət etdi.
Yeddi-səkkiz min nuhani və əfqan bəzi ümidlərlə gəlmiş olduqları
üçün onların ümidlərini qırmayaraq Behardan bir kürur xassə mülkü edib
bundan əlli lek də Mahmud xan Nuhaniyə ehsan etdim. Qalan qismi Cəlal
xana verildi, o da bağlılığının işarəsi olaraq bir kürur verməyi qəbul etdi. Bu
pulun yığımı üçün Molla Qulam yasavul göndərildi. Məhəmməd Zaman
Mirzəyə Cunepur vilayəti verildi.
NÜSRƏT ġAH ĠLƏ SÜLH BAĞLANMASI
Cümə axşamı günü, Xəlifənin [Nizaməddin Əli Barlas] Qulam Əli ad-
lı adamı yanıma gəldi. O, İsmayıl Mitadan bir az əvvvəl şahzadə Müngirin
Əbülfəth adlı adamıyla birlikdə haqqında danışılan üç şərtı götürmüşdü.
Qulam Əli bu Əbülfəth ilə birlikdə şahzadə Müngir ilə vəzir Həsən xan Lən-
gərin Xəlifəyə yazmış olduqları məktubları da gətirdi. O, üç şərti kabul edib
Nüsrət şah işini öz üzərinə alaraq sülh təklifində bulunurdu. Bu səfər asi əf-
qanlarm dəf edilməsi üçün gerçəkləşmişdi. Bu asilərin bəziləri başlarını alıb
getdilər, bəziləri də gəlib xidmətkarlıq və qulluğu (376 a) qəbul etdilər.
Qalan önəmsiz bir qismi isə benqalın köməkçiləri idi. Onları da benqallar öz
Zəhirəddin Məhəmməd BABUR
392
öhdələrinə aldılar.
Yağmur mövsümü də yaxınlaşmışdı. Onun üçün biz də onun qarşılı-
ğında bəhs edilən şərtlər daxilində sülhü qəbul etdiyimizi bildirdik.
Şənbə günü İsmayıl Cilvani, Adil xan Nuhani və Övliya xan İşraqi
beş-altı əmirlə birlikdə gəlib mülazimət etdilər.
Yenə həmin gün İsən Teymur Sultan ilə Toxta Buğa Sultana mükafat
olaraq kəmərli qılınc, kəmərli xəncər, zirehli paltar, xələtlər və cins atlar,
İsən Teymur Sultana Narnul pərgənəsindən otuz altı lek, Toxta Buğa Sulta-
na isə Şəmsabad pərgənəsindən otuz lek ehsan edilərək yükündürüldülər.
Bazar ertəsi günü, ayın on beşində [=23 may] Behar və benqal tərəfini
təskin etdikdən sonra Saru çayının sahilində yerləşən Kündbə civarındakı
yurddan haramxor Bibən ilə Şeyx Bəyazidi dəf etmək niyyətilə əzm-cəzm
edib yürüdük. Arada iki dəfə dincəldikdən sonra çərşənbə günü Sikəndər-
purun Çetürmük Çuparə adlı keçidi üzərinə endik. Əsgər də o gündən eti-
barən keçməyə başladı.
Bu alçaqların Saru ilə Gəgərdən keçib Leknuya doğru hərəkət etdik-
ləri haqqında arxa-arxaya xəbərlər gəlməyə başladı. Bunların irəliləmələrini
əngəlləmək üçün türk və hind əmirlərindən Sultan Cəlaləddin Şərqi, Əli xan
Fərmüli, Turdukə və Nizam xan Biyani, Tolmuş Özbək, Qurban Çərxi və
Hüseyn xan (376 b) Dəryaxani komandanlığında olan qüvvələr təyin
edilərək cümə axşamı axşamı yola düşmələri üçün onlara izin verildi.
BĠR MÖVSÜM YAĞMURU FIRTINASI
O axşam təravihdən sonra bir pas və beş geri olmuşdu. Mövsüm yağ-
muru buludları boşanıb bir anda elə bir tufan oldu, elə müdhiş bir fırtına
qopdu ki, hardasa yıxılmayan heç çadır qalmadı.
Mən çadır içində yazı yazırdım, kağızlarımı və kitablarımı ylğmağa
vaxt qalmadı, çadır üst qismiylə birlikdə başıma uçdu. Çadırın pəncərəsi
parça-parça oldu, tanrı qorudu, heç bir zərəri toxunmadı. İslanan yazı və ki-
tablar çətinliklə yığıla bildi. Bunları qırmızı xalçanın içinə qoyub dürdük,
stolun altına qoyaraq üstünü kilimlə örttük.
İki geri sonra yağmur dindi. Yataq çadırını qurdurub şam gətirtdim və
çətinliklə od qalayaraq sabaha qədər uyumadan kağızları və kitabları qurut-
maqla uğraşdım.
Cümə axşamı günü çayı keçdim. Cümə günü ata minərək Harid və Si-
kəndərpuru gəzdik. O gün Abdullah [Kitabdar] ilə Baqi mənə Leknurun
düşmən tərəfindən zəbt edildiyini yazmışdılar. Şənbə günü gedib Baqiyə
[Şiğavul] qatılmaq üzərə Kuki adamlarıyla birlikdə öndən göndərildi.
Bazar günü Baqiyə qoşulub mən yetişincəyə qədər əllərindən gələni
əsirgəməmələri üçün Sultan Cüneyd Barlas ilə Həsən Xəlifəyə və (377 a)
BABURNAMƏ
393
Molla Apağın camaati ilə Mömin Atəkənin böyük və kiçık qardaşlarına izin
verildi. O gün ikindi üstü Şah Məhəmməd Mərufa xassə xələt və cins bir at
ehsan edilib getməsinə izin verildi. Ona keçən ilki üsula uyğun olaraq Sarə-
ni təxsisat və Kündləyi də oxçulara maaş olaraq ehsan etdik.
Yenə o gün İsmayıl Cilvaniyə Sərvardan yetmiş iki lek təxsisat, xassə
xələt və cins bir at ehsan edilərək getməsnə izin verildi. Adil xan Nuhani
başda olmaq üzrə onunla birlikdə gələnlərə də Sərvardan təxsisatlar təyin
edilib getmələrinə izin verildi. Hər birinin bir kiçık qardaşının və ya oğlu-
nun Aqrada daimi mülazimətdə bulunmasına qərar verildi.
Güncayiş və Arayiş gəmiləri ilə birlikdə yeni ələ keçən benqal gəmilə-
rindən seçilmiş olan iki gəmini Tirmühani yoluyla Qazipura, Asayiş ilə
Fərmayiş gəmilərini də Sarunun yuxarısına doğru orduyla birlikdə götürmək
işi benqallar tapşırıldı.
Behar ilə Sərvar tərəfini sakitləşdirdikdən sonra bazar ertəsi günü Çe-
türmukün Çupara keçidindən Saru sahilini təqib edərək Ud tərəfinə doğru
hərəkət edildi. On küruh məsafə gedib Fəthpura tabe olan və Kilirə deyilən
(377 b) bir kəndin yanında Saru sahilinə endik. Erkən hərəkət edənlər yolu
çaşaraq Fəthpurun böyük gölünə varmışlar. Yaxındakı əsgərləri geri qaytar-
maq üçün bir neçə adam göndərildi. Göl sahilində dincəldikdən sonra oraya
enmiş olan əsgərləri ertəsi gün ordugaha gətirməsi üçün Kiçık Xocaya mək-
tub göndərildi.
Ertəsi gün oradan qalxıb yarı yoldan Asayiş gəmisinə mindim və yu-
xarıdakı yurda qədər gəmini çəkdirərək gəldim. Yolda Xəlifə mənim, yanı-
ma Baqinin yanından gələn Şah Məhəmməd Divanənin oğlunu gətirdi. Lek-
nu xəbərini dəqiqləşdirdim: şənbə günü, ramazan ayının on üçündə [=23
may] düşmən hücum edir, lakin heç bir şey edə bilmir. Savaş zamanı bir
araya yığılmış olan quru otlar və qamış od tutur. Kurqanın içi təndir kimi
qızır. Divar üzərində yürümək mümkün olmur və beləcə düşmən kurqanı ələ
keçirir. Amma iki-üç gün sonra bizim geri qayıtdığımızı xəbər alınca çəkilə-
rək Delmut tərəfinə doğru hərəkət edir.
O gün də on küruh qədər yol alıb Sikri pərgənəsinin Cəlisir adlı kəndi-
nin yanına, Saru sahilinə endik.
Çərşənbə günü heyvanların dincəlməsi üçün o yurdda qaldıq. Bəziləri
Şeyx Bəyazid ilə Bibənin Qanqdan keçərək (378 a) Çünar və Cun civa-
rından irəliləyərək özlərini sipahilərinə doğru çatdırmaq niyyətində olduqla-
rını söylədilər. Bəyləri çağırdım və onlarla danışıb məsləhətləşərək Gunepur
vilayəti qarşılığında Çünar və digər bəzi pərgənələri almış olan Məhəmməd
Zaman Mirzə ilə Sultan Cüneyd Barlasın Mahmud xan Nuhani, Qazı Ciya
və Tac xan Sarənghani ilə birlikdə gedib Çünarda düşmənlərin yolunu kəs-
mələrinə qərar verildi.
Cümə axşamı günü erkəndən qalxıb Saru çayından ayrılaraq on bir
Zəhirəddin Məhəmməd BABUR
394
küruh irəliləyib Persərudan keçdik və eyni çayın sahilində düşərgə saldıq.
Bəyləri dəvət edib məsləhətləşdikdən sonra İsən Teymur Sultan, Məhəm-
məd Sultan Mirzə, Toxta Buğa Sultan, Qasım Hüseyn Sultan, Bixub Sultan,
Müzəffər Hüseyn Sultan, Qasım Xoca, Cəfər Xoca, Zahid Xoca, Can bəy
[Can Məhəmməd] və Əsgərinin adamlarıyla birlikdə Kiçık Xoca, hind əmir-
lərindən [Cəlal xan Cighetin oğlu] Aləm xan Kalpi, Məlikdad Kərrani və
Ravuy Sərvani komandanlığındakılar ordunun ana qismindən ayrılaraq Bə-
yazid ilə Bibənin arxasından Dəlmut tərəfinə sürətlə yürümələri üçün tap-
şırıq aldılar.
Bu Persəruda abdəst alırdım ki, şam ışığına çoxlu balıq toplanaraq su
üstünə çıxdı. Mən və yanımdakılar əllə xeyli balıq tutduq.
Cümə günü Persərunun qollarından birinin basma endik. Çox kiçık bir
çaydı. Əsgərlərin gedib gəlməsindən bulanmaması üçün üst tərəfində (378
b) hövzi-kəbirlik bir yerini abdəst üçün düzəltdirdim. Ayın iyirmi yeddinci
gecəsini [=3 iyun] bu yurdda keçirdik. Ertəsi gün buradan qalxıb Tus çayını
keçərək endik. Bazar günü də bu çayın sahilinə endik.
Bazar ertəsi günü, ayın iyirmi doqquzunda da [=6 iyun] bu Tus çayı-
nın sahilində güşərgə saldıq. O axşam havanın o qədər açıq olmamasına
baxmayaraq bir neçə adam ay gördülər və qazı önündə şəhadət etdilər. Ay
başı sabit oldu. Çərşənbə axşamı gününün sabahı bayram namazını qılıb
hərəkət etdik. On küruh gedib Tayikdən bir küruh uzaqlıqda Guy çayının sa-
hilinə endik. Günortaya yaxın məcun yedik. Şeyx Zeyn, Molla Şəhab və
Xandəmirə yalnızca bu beyti göndərib çağırdıq:
Şeyx, Molla Şəhabü Xandəmir,
Gəlin üç-üç, iki-iki, bir-bir..
Dərviş Məhəmməd [Sarban], Yunus Əli və Abdullah [Kitabdar] da
orada idilər. İkindi üstü güləşçilər güləşdilər.
Çərşənbə günü də o yurdda qaldıq. Çeşdə yaxın bir vaxtda məcun ye-
dik. Tac xanı Çünardan çıxarmaq üçün getmiş olan Məlik Şərq o gün gəldi.
O gün də pəhlivanlar güləşdilər. Daha öncə gəlmiş olan Udi Pəhlivan o gün-
lərdə gələn (379 a) bir hind pəhlivanı ilə güləşərək onu yıxdı. Yəhya Nuha-
niyə Sərvardan təxsisat olaraq on beş leklik yer verilib bir dəst libas geydiri-
lərək getməsinə izin verildi.
Ertəsi gün on bir küruh gedib Guy çayını keçərək o çayın sahilinə en-
dik. İlqar gedən sultan və bəylərin Dəlmuta çatdıqları, lakin Qanq çayını hə-
lə keçmədikləri xəbəri alındı. Buna əsəbiləşdim; Qanq çayını dərhal keçib
düşməni təqib etmələri və Cundan da keçərək Aləm xanı [Cəlal xan Cighet]
özlərinə qoşub sürətlə asilərə hücum etmələri üçün fərmanlar göndərildi.
Guydan qalxdıq və arada bir dəfə dincəldikdən sonra Dəlmuta gəldik.
Həmin gün əsgərin böyük bir qismi Qanq üzərindəki keçiddən keçdi. Ordu
keçdikdən sonra keçiddən aşağıda yerləşən adada məcun yedik.
BABURNAMƏ
395
Suyu keçərək endiyimiz yurdda əsgərin gecikənləri üzündən bir gün
qaldıq. O gün əsgəriylə birlikdə Baqi Daşkəndi də gəlib mülazimət etdi.
Qanq çayından hərəkət etdik və arada bir dəfə dincəldikdən sonra Gü-
varənin yanında Erind çayının sahilinə endik. Dəlmutdan Güvarəyə qədər
iyirmi iki küruh tutdu. Cümə axşamı günü də o yurddan qalxıb Adəmpur
pərgənəsinin önünə endik.
Müxalifləri təqib məqsədilə çayı keçə bilmək üçün (379 b) mövcud
gəmiləri gətirmək üzrə gəmicilərdən bir-ikisi daha öncədən Kalpiyə göndə-
rilmişdi. Orada dincəldiyimiz axşam bir neçə gəmi gəldi. Çayda keçid də
tapıldı. Yurd tozlu olduğu üçün mən adada oturdum. Orada olduğumuz bir
neçə gün boyunca mən adada qaldım.
Müxaliflər haqqında dəqiq bir məlumat alına bilmədiyi üçün Baqi
Şiğavul Uddakı igidlərlə birlikdə sudan keçirilərək düşməndan xəbər tutmaq
üçün göndərildi. Ertəsi cümə günü ikindi üstü Baqi bəyin nökəri gəldi. Şeyx
Bəyazid ilə Bibənin önçülərini məğlub edərək Mübarək xan Cilvani adlı
yaxşı bir adamıyla digər bir neçə adamını öldürüb bir neçə baş və bir əsir
göndərmişdi. Sabah olanda isə Baqi [Şiğavul] ilə birlikdə gedən Şah Hüseyn
Bəxşi gəldi, düşmənin önçüsünün yenildiyini və oradakı xəbərləri müfəssəl
bir şəkildə anlatdı. O gecə, yəni bazar gecəsi ayın on üçündə Cun çayı
yüksəldi, sabah bu adanı tamamilə su basdı. Bir ox atımı daha aşağıda yerlə-
şən başqa bir adaya gedərək çadır qurdurub oturdum.
Bazar ertəsi günü Cəlal Daşkəndi ilqar gedən sultan və bəylərin ya-
nından gəldi. Şeyx Bəyazid ilə Bibən ilqar xəbərini alınca Məxubə pərgə-
nəsindən qaçmışlar. (380 a)
Yağmur mövsümü yaxınlaşmışdı. Beş-altı ay boyunca fasiləsiz səfər-
de olan əsgər və heyvanlar da yorulmuşdular. Onun üçün ilqar gedən sultan
və bəylərə Aqra və civarından təzə və qüvvətli ilqar gəlincəyə qədər ol-
duqları yerdə qalmaları əmr edildi. O gün ikindi üstü Baqi Şiğavul ilə ud əs-
gərinə getmək üçün izin verildi. Əsgərin dönüb Saru çayından keçdiyi za-
man gəlmiş olan Musa Məruf Fərmüliyə də təxsisat üçün Əmərxardan otuz
leklik pərgənə təyin edilib bir dəst xassə paltar və yəhərli bir at ehsan edi-
lərək Əmərxara getməsinə izin verildi.
AQRAYA QAYIDIġ
Bu tərəflərdəki əndişə ortadan qalxınca çərşənbə axşamı gecəsi üç pas
bir geri sonra sürətlə Aqraya hərəkət etdik. Ertəsi gün on altı küruh yol gəlib
çeştə yaxın bir vaxtda Kalpiyə tabe olan Bəladər deyilən pərgənədə yemək
yeyib atlara da arpa verdikdən sonra axşam üstü oradan hərəkət etdik. O
gecə on üç küruh yol yürüyüb üçüncü pasta Kalpi pərgənələrindən Sugend-
purda Bahadır xan Sərvaninin məzarının yanında uyuduqdan sonra sabah
Zəhirəddin Məhəmməd BABUR
396
namazını qılıb oradan təkrar atlandıq. On altı küruh gedib günortaya doğru
Ətavəyə gəldik. Mehdi Xoca qarşılamağa çıxdı. Gecənin ilk pasında oradan
hərəkət etdik və yolda bir az uyuduqdan sonra on altı küruh (380 b) yol alıb
Rabirinin Fəthpuruna endik. Günorta namazından bir az əvvəl Fəthpurdan
hərəkət edərək on yeddi küruh yol alıb gecənin ikinci pasında Aqranın Həşt-
Behişt bağına endik.
Ertəsi cümə günü, Məhəmməd Bəxşi ilə digər bəziləri gəlib mülazimət
etdilər. Günortaya yaxın Cundan keçib Xoca Əbdülhaqa mülazimət etdikdən
sonra qalaya gedib xalalarımı gördüm.
Bəlxli bir bostancını qovun əkməsi üçün burada qoymuşduq. Bir neçə
qovunu qoruyub saxlamışdı, gətirdi. Olduqca yaxşı qovunlardı. Həşt-Behişt
bağında bir-iki üzüm meynəsi əkdirmişdim. Onun da gözəl üzümləri olmuş-
du. Şeyx Gürən də bir səbət üzüm göndərmişdi, pis deyildi. Hindistanda
qovun və üzümün bu qədər yetişməsi məni çox sevindirdi.
Bazar gecəsi iki pas olmuşdu ki, [Hümayunun anası] Mahım bəyim
gəldi. Biz cəmadiyüləvvəl ayının onunda [=21 yanvar] səfərə çıxmışdıq. Qə-
ribə bir təsadüf əsəri o da eyni gündə Kabildən hərəkət etmişdi.
Cümə axşamı günü, zülqədə ayının ilk günündə [=7 iyul] böyük di-
vanxanada bir divan toplantısında ikən Hümayun ilə Mahımın hədiyyələrini
gətirdilər. O gün Məğfur Divanın bir adamına bu məqsəd üçün tutulmuş yüz
əlli adam verilərək qovun, üzüm (381 a) və meyvə gətirmək üzərə Kabilə
göndərildi.
Şənbə günü, ayın üçündə, mühafiz olaraq Kabildən gələn və Əli Yusi-
fin [Riqabdar] ölümü dolayısıyla Sənbələ göndərilmiş olan Hindu bəy [Ko-
çin] gəlib mülazimət etdi. Hüsaməddin Əli Xəlifə də eyni gün Əlvardan
gəlib mülazimət etdi. Ertəsi gün də Əli Yusifin ölümü dolayısıyla Sənbələ
göndərilmiş olan Abdullah [Kitabdar] Tirmühanidən gəldi.
LAHORDAKI ĠTAƏTSĠZLĠK HADĠSƏLƏRĠ
Şeyx Şərif Qarabağinin Əbdüləzizin [Miraxur] təşviqi ilə və ya ona
bağlılığından edilməyən zülm və olmayan zalımlıqları bizim etdiyimizz ifti-
rasında bulunaraq sənədlər tərtib ediib Lahor mollalarının adlarını da zorla
yazdırıb surətlərini digər şəhərlərə göndərərək oralarda da bir hərəkət oyan-
dırmaq niyyətində olduğu və Əbdüləzizin də bir neçə əmrə itaət etməyərək
hər cür nalayiq sözlər söyləyib hərəkətlərdə bulunduğu Kabildən gələnlər-
dən eşidilmişdi.
Bu üzdən bazar günü, ayın on birində [=17 iyul] Şeyx Şərif ilə Əbdül-
əzizi və Lahorun mollalaryla irəli gələnlərini hüzura gətirməsi üçün Qənbər
Əli Lahora göndərildi.
Cümə axşamı günü, ayın on beşində [=21 iyul] Ticarədən Çin Teymur
BABURNAMƏ
397
Sultan gəlib mülazimət etdi. O gün pəhlivan Sadiq ilə böyük Udi pəhlivan
(381 b) güləşdilər. Sadiq Udini yarı yarıya yıxdı, amma çox zəhmət çəkdi.
Bazar ertəsi günü, ayın on doqquzunda [=25 iyul] qızılbaş elçisi Mur-
ad Qurçu Qacara dəyərli daşlarla işlənmiş kəmərli bir xəncər və münasib bir
xələt geydirilərək iki lek təngə ehsan edilib getməsnə izin verildi.
GÜVALYARDA DÜġMƏNÇĠLĠK FĠTNƏSĠ
O günlərdə Güvalyardan Seyid Məşhədi gəlib Rəhimdadın düşmənlik
fitnəsini ərz etdi. Xəlifənin nökəri Şah Məhəmməd Möhürdar bir çox nə-
sihətli sözlər yazılaraq onun yanına göndərildi. Getdi və bir neçə gün sonra
Rəhimdadın oğlunu da özü ilə gətirərək gətirərək döndü. Gərçi oğlu gəl-
mişdi, lakin özünün gəlməyə niyyəti yoxdu.
Onun qorxusunu rəf etmək üçün çərşənbə axşamı günü, zilhiccə ayı-
nın beşində [=11 avqust] Nur bəy Güvalyara göndərildi. Bir neçə gün sonra
Nur bəy gəlib Rəhimdadın istəklərini ərz etdi. İstədiyi tərzdə fərmanlar ha-
zırlayıb göndərmək üzərəykən bir adamı gəlib «Məni oğlunu qaçırmaq üçün
göndərdi, gəlmək niyyətində deyildir» deyə ərz etdi.
Bu xəbər gəlincə biz dərhal Güvalyar üzərinə hərəkət etmək istədik.
Amma Xəlifə «Mən də bir dəfə nəsihətamiz bir məktub yazıb göndərim,
bəlkə yola gələr» deyə ərz etdi. Bu iş üçün Şəhabəddin Xosrov göndərildi.
Cümə axşamı günü, ayın on yeddisində [=13 avqust] (382 a) Mehdi
Xoca Ətavədən gəldi. Bayram günü Hindu bəyə bir dəst xassə libas, qiymət-
li daşlarla işlənmiş kəmərli bir qılınc və cins bir at ehsan edildi. Türkmənlər
arasında Çağatay deyə məşhur olan Həsən Əliyə bir dəst paltar, qiymətli
daşlarla işlənmiş kəmərli bir xəncər və yeddi leklik pərgənə ehsan edildi.
Çərşənbə axşamı günü, məhərrəm ayının üçündə [=3 sentyabr] Şəha-
bəddin Xosrov ilə birlikdə Şeyx Məhəmməd Qövs Rəhimdada şəfaət diləyi
ilə Güvalyardan gəldi. Dərviş və əziz bir adam olduğundan onun xətrinə Rə-
himdadın günahını bağışlayıb Şeyx Gürən ilə Nur bəyi Güvalyara göndər-
dim ki, Güvəlyarı bunlara tapşırıb...
1
.
1
Baburun xatirələri 936-cı il məhərrəm ayının 3-də (3 sentyabr 1529) kəsilir. Ondan
sonra yaşadığı on beş ay yarım boyunca ya bir şey yazmamış, ya da yazdıqları itmişdir. Ba-
bur 937-ci ilin 5 cümadüyüləvvəl günü (25 dekabr 1530) vəfat etmişdir.
Zəhirəddin Məhəmməd BABUR
398
Dostları ilə paylaş: |