Pratov, A, to

3*


47-rasm.
Tutning panjasimon tomirlangan bargi.


0‘simliklar turiga qarab, tomirlar tur-
licha shoxlanadi. Ular o‘simliklarni
bir-biridan farq qilishda muhim rol
o‘ynaydi. Masalan, ikki urug‘palla-
li cdsimliklar bilan bir urug‘pallali
odimliklarni bir-biridan farq qilishda,
asosan, ularning tomiriga e’tibor beri-
ladi. Ikki urug‘pallali odimliklarning
bargi, odatda patsimon va panjasimon
(todsimon) tomirlangan. Ularni, ay-
niqsa, terak, chinor, olma, o‘rik, nok,
tut, g‘o‘za kabi o‘simliklar bargida
yaxshi kodish mumkin (47-rasm). Bir
urug‘pallali odimliklardan bug‘doy,
1 ' 2 arpa, makkajVxori, oqjVxori, g‘umay
* ^{k 1} va boshqalar bargining tomiri barglar
chetiga parallel yoki yoysimon joy-
lashgan. Bunday tomirlanish parallel
yoki yoysimon tomirlanish deb atala-
di (48-rasm).
Poyadan kelayotgan suv va unda
erigan oziq moddalar tomirlar bo‘ylab
barglarga keladi va barglar da hosil
bodgan fotosintez natijasida hosil
bodgan organik moddalar poyaga
odadi.
O* simliklar bargi orqali nafas oladi
va bunda suvni bugdatadi. Barglar da
fotosintez jarayonida organik moddalar hosil bodadi.


v


•v


48-rasm. Parallel
va yoysimon
tomirlangan barglar:
1-parallel tomirlar;
2-yoysimon tomirlar.

1. 
   Barg qanday qismlardan tashkil topgan?
   
2. 
   Qanday barglar bandsiz barg deyiladi? Bandsiz
   bargli o‘simliklarga misol keltiring.
   
3. 
   Panjasimon tomirlangan barglami tushuntiring va
   ularga misol keltiring.
   

72

4. 
   Qaysi o‘simliklaming bargi parallel yoki yoysimon
   tomirlangan bckladi?
   

5.0‘simliklarning turlarini farq qilishda barg tomirlari
qanday rol ckynaydi? Misol keltiring.
Barglarning tashqi tuzilishini (Prganish

1. 
   Xona 0‘simliklari yoki gerbariydagi barglarning
   tashqi tuzilishini ko‘rib chiqing.
   
2. 
   Bandli va bandsiz barglami aniqlang.
   
3. 
   Barglarning tomirlanishini kuzating. Barg tomirlari- ^N
   ning ahamiyatini daftaringizga yozib oling.
   

Parallel, yoysimon, patsimon va panjasimon to-
mirlangan o‘simliklarga bir necha misol keltirib,
daftaringizga yozib oling.

21. 
    §. ODDIY VA MURAKKAB BARGLAR.
    

BARGLARNING SHAKLLARI
0‘simliklarning barglari tuzilishiga ko‘ra oddiy va mu- rakkab bodadi. Barg bandida bitta barg joylashsa, bunday barg oddiy barg deyiladi. Bularga olma, nok, o‘rik, shaftoli, tut, tok, g‘o‘za, terak, rovoch, yantoq kabilaming bargi kiradi (49-rasm). Bitta barg bandida bir nechta bargchalar bandcha- lari orqali joylashganbodsa, bunday barglar murakkab barg deyiladi (50-rasm). Murakkab bargli cf simliklarga shirinmiya, beda, soxta kashtan, yong‘oq, na’matak, qulupnay, loviya, no‘xat, yeryong‘oq kabilar kiradi.





49-rasm. Oddiy barglar: /—gilos; 2— qayrag‘och; 3—majnuntol.
73

i|m	J	A
Hi u.