Pul hám bankler oqıw qollanba

Ózbekistan Respublikasınıń pul sisteması hám onıń elementleri

7.1. Ózbekistan pul sistemasınıń kelip shıǵıwı hám rawajlanıwı
7.2. Ózbekistan pul sistemasınıń elementleri
7.1. Ózbekistan pul sistemasınıń kelip shıǵıwı hám rawajlanıwı
Ózbekistanda pul sistemasınıń shólkemlestiriliwi milliy valyuta Swmnıń aylanısqa engiziliwi menen baylanıslı. Swmnıń aylanısqa kiritiliwi mámleketimiz ǵárezsizligin bekkemlewde áhmiyetli social-ekonomikalıq ról oynadı.
Milliy valyuta Swm aylanısqa kiritilgen dáwirlerdi tiykar qılǵan halda mámleketimiz pul sistemasınıń kelip shıǵıwı shártli ráwishte úsh basqıshqa gruppalaw arqalı úyreniw maqsetke muwapıq.
Birinshi basqıshı. Pul sistemasınıń birinshi basqıshı 1991-jıl sentyabrden 1993-jıl noyabr ayına bolǵan shekemgi dáwirdi óz ishine aladı. Bul dáwirde Ózbekistan pul sisteması Rossiya pul sistemasına tikkeley baylanıslı edi. Sebebi bul dáwirde mámleketimiz milliy valyutası aylanısqa kiritilmegen, barlıq esap kitaplar Burınǵı Awqam hám Rossiya rubli menen ámelge asırıldı. Bul dáwirde pul–kredit sisteması óz basınan quramalı hám awır dáwirdi keshirdi.
“Ǵárezsizliktiń birinshi jıllarında Ózbekistan húkimeti siyasiy hám ekonomikalıq reformalardı ámelge asırıw waqtında eki óz-ara qarama-qarsılıqlı, biri ekinshisin biykarlaytuǵın jaǵdayǵa dus kelip qaldı: bir tárepten siyasiy ǵárezsizlik, basqa tárepten–birden-bir rubl, demek, ekonomikalıq baǵınıshlı zonada turǵanlıq jaǵdayı edi. Bul halat tek ǵana Ózbekistan, bálkim Burınǵı Awqamnıń basqa respublikaları ushın ózine tán qásiyet edi”²².
Birinshi basqıshta tómendegi mashqalalar boldı:
–bankler arqalı qarıydarlar hám xalıqtı naq pul menen támiyinlewdegi mashqalalar;
– Burınǵı Awqam respublikaları ortasında ekonomikalıq qatnasıqlardıń úziliwi menen baylanıslı, esap–kitaplardı ámelge asırıwda kelip shıqqan mashqalalar;
– Ózbekistan Respublikası Oraylıq Banki ǵárezsiz pul–kredit siyasatın ámelge asırıwdaǵı mashqalalar.
Bunday jaǵdaylar burınǵıday edi. Nátiyjede olar 1992-jıldıń may–iyun aylarınan baslap óz milliy valyutaların aylanısqa kirite basladı.
Tómendegi kestede milliy valyutalardı aylanısqa kiritgen mámleketler hám olardıń sánesi haqqında maǵlıwmatlar keltirilgen.