Qabriel Qarsia Markes "Patriarxın payızı" Roman Latın Amerikasının Nobel mükafatı laureatlı dünyaşöhrətli yazı
Yüklə 1,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
otağına baş çəkdi; anasının, dəfn zirzəmisində saxlanılan bədəni çoxdan çürümüşdü. «Ölümün xeyrə qalsın, ana…» - o pıçıldadı. – «Ölümün xeyrə qalsın, oğlul…» - anası qəbirdən ona cavab verdi. Bədənini bürüyən dəhşətli ağrılardan qovrula-qovrula, çırağı yataq otağının qapısındakı qarmaqdan asanda saat, düz on iki idi; ağrı hər yeri, bütün dünyanı, fəzanı tutmuşdu; dünyada ağrıdan başqa heç nə yox idi… qapının üç açarını, üç qıfılını, üç zəncirini çəkib bağladı; axırıncı dəfə gücənib, öz kiçik ayaqyoluna son qurbanını verdi, sonra əynindəiləri soyunmadan, bütün qəbul və audiyensiyalar ləğv olunandan sonra daim geydiyi, cod parçalı şalvarında, yaxasız, zolaqlı köynəyində, miskin yolçu başmaqlarında üzüqoylu vəziyyətdə yalın döşməyə sərildi, üzünü ovcunun içinə, yastığa basan kimi gizlədib dərhal yuxuya gntdi… üçə on dəqiqə işləmiş isə yuxudan, ağırlaşmış dumanlı başıyla, həmişə tufanqabağı olduğu kimi, tər-su içində ayıldı; «Kimdi?» - titrək səslə soruşdu və yadına düşdü ki, kim idisə, onu yuxuda çağırırdı, amma öz adıyla yox, beləcə: «Nikanor!..» Sonra bir də: - Nikanor!» Bu kim idisə, qıfıllara toxunmadan, divarların içindən keçməyi bacaran məxluq idi; diqqətlə baxıb gördü ki, bu - Ölümdü. – «O əynində, tövbəli günahkarın cır-cındırı, əlində, ucu qarmaqlı əsa olan - sizin ölümünüz idi, mənim generalım… kəlləsinə, məzarlıq otları sarılmış, sümüklərinin daraqlar arasından yeraltı çiçəklər cücərmiş, göz dəliklərində qədim falçının sınayıcı gözləri yanıb-sönürdü…» Onu başdan-ayağa görəndə isə o, onu niyə «Nikanor! Nikanor!»** çağrıldığını anladı. Axı, ürəyinə yatan hər bir adamı, Ölüm elə bu adla çağırır. O isə bərkdən: «Dayan bir, ölüm! Vaxtım hələ çatmayıb axı! Mən - yuxuda, yarıqaranlıq kabinetimdə ölməliyəm. Bunu mənə, suların aynasına baxan kor falçı qadın deyib…» - dedi. Ölüm isə: «Yox, general! Bu indi, özü də burda baş verəcək. Siz, əyninizdəki bu dilənçi paltarında - meyitinizi tapanlar, sizi bu kabinetdə, paqonsuz hərbi formada, sol tayı qızılı mahmızlı uzunboğazlarda tapdıqlarını desələr də, elə beləcə, ayaqyalın öləcəksiz. Onlar, görüm əfsanəsinin ziddinə getməmək üçün, buna inam itməməsi üçün belə deyəcəklər.» - deyə ona cavab verdi. O, ölümün dediyi qaydada – ölümü, həmişəkindən az istədiyi bir vaxt - uzun illərin bəhrəsiz illüziyalarından, özü-özünü aldatmasından sonra nəhayət, insanların yaşamadıqlarını, yalnız mövcud olduğunu dərk elədiyi ən uzun və yaradıcı həyatının yalnız sonunda - insan həyatını yaşamağı öyrənməyə çatdığını anlayan vaxt öldü. O, həyatının ümumi nəticəsini – bir vatxlar, falçıların kartı və xəttsiz ovuclarının əlamətinə görə, sevmək qabiliyyətindən məhrum olduğuna inandığından, insan sevgisini hakimiyyət sevgisi ilə əvəz etdiyini, ömrü boyu qəlbində hakimiyyət iblisini yetişdirərək, hər bir şeyi ona qurban verdiyini, özünü könüllü qurbana çevirdiyini anlayan bir vaxt öldü. O, öz şüşə kürəciyini dünyanın lap sonunacan ovcunda bərk-bərk saxlamaq üçün, bütün ömrünü yalan və cinayətlərlə qidalana-qidala, qəddarlıq və şərəfsizlik üzərində ucalmışdı, simiclik titrətməsini, anadangəlmə qorxusunu boğub gizlətmişdi və anlamışdı ki, hakimiyyət tamahı - hakimiyyətin də şiddətli hakimiyyət yanğısı doğurur, lakin, başa düşməmişdi ki, hakimiyyətdən, təkcə bizim dünyanın yox, heç o biri dünyaların da axırınacan doymaq mümkün deyil, mənim generalım! Amma lap ilk günlərdən bilirdi ki, onu aldadan - ilk növbədə, ətrafındakı yaltaqlardı; o, onların, hər tərifə görə qabaq düşdüklərindən xəbərdar idi, onu 166 sevinə-sevinə tərifləyən və əbədi həyat arzulayan kütlələrin silah gücünə saxlandığını bilirdi; bütün bunları yaxşı bilirdi və özünü bu yalanla, miskin, alçaq şöhrət həzlzəriylə yaşamağa öyrədirdi; axı, uzun-uzadı illərin təcrübəsindən dəfələrlə əmin olmuşdu ki, yalan – şübhədən sərfəli, sevgidən faydalı, həqiqətdən uzunömürlüdü; hökmranlığının biabırçı mərhələsinə gəlib çatanda isə, artıq o, heç nəyə təəccüblənmir, heç kim ona tabe olmayanda, yenə hökm eləməyinə davam edir, heç bir nüfuzu qalmayanda, heç olmasa, yan-yörəsindəkilərin ona tabe olmasından təsəlli tapırdı. O, yalınz öz payızının sarı xəzan illərində əmin oldu ki, heç bir vaxt həqiqi hakimiyyət sahibi olmayacaq, heç bir vaxt həyatı bütünlüklə qavraya bilməyəcək, çünki onun yalınz astar tərəfini dərk edə bilər, bünövrəsinin bənd yerlərini görə bilər, hansısa bağlarını açıb, illüziya qobeleninin - bu qaçılmaz reallıq qobeleninin naxışlı düyünlərini sökə bilərdi; o, lap son günlərinəcən anlamadı, ağlına belə gəlmədi ki, onun əsl, həqiqi həyatı, hamının gözü qabağında keçib; biz, onun bu həyatını tamam ayrı gözlə görürdük, mənim generalım, məzlumların gözüylə; biz onu, ağrı-acılarımızın bitib-tükənməyən illəri arasından - uzun-uzadı payızının qızılı xəzan illərinin arasından görə-görə, elə elə də yaşayırdıq; bədbəxtliyimiz bədbəxtlik, xoşbəxt anlarımız isə, ani də olsa, xoşbəxtlik idi; bilirdik ki, sizə olan sevgimiz, ölüm viruslu sevgidi, amma əsl sevgidi, əbədi sevgidi, mənim generalım! Vaqon pəncərəsinin tozlu şüşəsi araxasından görünən dumanlı xəyalınız, həyat məşəliydi; ötəri görünən məsum, titrək solğun dodaqlar, ipək əlcəkli əlin ayrılıq işarəsi – tale xətlərindən məhrum qoca əlin işarəsi – həyatımızın yanar məşəliydi. Biz, bu qocanın əslində kim olduğunu heç vaxt öyrənə bilmədik; onun, təsəvvürünə gətirməyə belə hünəri çatmadığı, bizimsə, tükənməz ehtirasla sevdiyimiz bu həyatın arxa və üz tərəflərini ayırd eləyə bilməyən bu cəllad, bizim mifimiz idi bəlkə?.. O, bizim anladığımız həqiqəti – həyatın çətin və ani olduğunu və bundan savayı ayrı bir həyatın olmadığını dərk eləməyə qorxurdu; bizsə, bu yeganə gerçək həyatımızdan xoflanmırdıq, çünki kimliyimizi yaxşı dərk edirdik, onun isə – şişkin qarnını zorla sürüyə-sürüyə gəzən bu qocanın kimliyi, son günəcən nə bizə, nə də özünə aydın olmadı və axır ki, o, ölüm qayığının çürük yelkənlərindən yapışaraq, bitib- tükənməz zamanının nəhayət ki, sona yetdiyi xəbərini insanlara, bütün dünyaya car çəkən təbillərin gurultusunu, kilsə zənglərinin səsini, bayram atəşfəşanlığını, küçələrə tökülüşüb qəlbləri, fərəh və qalibiyyət dolu sevinclə mahnılar oxuyan xalq kütlələrinin səsini eşitmədən, öz payızının son, donuq xəzəl axarıyla qaranlıq əbədiyyətə yollandı… Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, 1990-cı ildən Respublika Tərcümə və Ədəbi Əlaqələr Mərkəzinin sədri, «Xəzər» dünya ədəbiyyatı jurnalının baş redaktorudur. Əsərləri rus, ingilis, fransız, alman, polyak, fars, özbək dillərinə tərcümə və nəşr edilib. 167 «Üçüncü mərtəbədə» (1976), «Şənbə gecəsi» (1980), «Keçid» (1984), «İzdiham» (1991), «Subbotniy veçer» (Moskva 1984) «Azadlıq» (1997), «Yazı» (2005) kitabları nəşr edilib. «Can üstə», «O məni sevir», «Yol üstə» pyeslərinin müəllifidir. Q.Q.Markesin «Patriarxın payızı», T.Vulfun «Dünyanın hörümçək toru» romanlarını, qədim sufi əlyazmalarını – M.Nəsifinin «Mövcudluq haqqında həqiqət», Ə.Qəzalinin «Səadət iksiri», «Oğluma məktub», «İlahi bilik», İbn Ərəbinin «Məkkə açıqlamaları» və sair əsərləri azərbaycan dilinə tərcümə edib. Əsərləri əsasında «Sərçələr» və «Qonaqlıq» televiziya tamaşaları «Gecə», «Cəza» filmləri çəkilib. “Can üstə”, “O məni sevir” pyesləri “Yuğ” Dövlət teatrında səhnəyə qoyulub. 2001-ci ildə Vyana Universitetində A.Məsud yaradıcılığını tədqiq edən doktorluq işi müdafiə edilib (S.Dohan «Avropa şərqşünaslığında qadın yazarlar»). “Humay” Milli Akademiyası mükafatı laureatıdır. E-mənbə / link: http://afagmasud.blogspot.com/2009/06/bir-df-is-gec-yars- qulagndak-vjlt-ssi.html 168 Yüklə 1,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|