”Qurilish materiallari va buyumlari” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

Polimetilmetakrilat 
(organiq shisha) metakril kislotasining metil efirini 
polimerizatsiyalash usulida olinadi. Metilmetakrilat rangsiz shaffof modda 
bo‘lib, tabiiy gaz, neft uglevodorodlaridan murakkab kimyoviy texnologik 
ishlov berib tayyorlanadi.
Polimetilmetakrilatning o‘ta shaffofligi, rangsizligi, ultrabinafsha nurlarni 
o‘tkazishi, nurga bardoshliligi, atmosfera muhitiga chidamliligi u asosida 
organiq shisha mahsulotlar ishlab chiqarish imkoniyatini yaratadi. Organiq 
shisha ultrabinafsha nurlarni 73,5% o‘tkazadi, xolbuki oddiy silikatli oyna 
0,6%, silikatli ko‘zgu oynasi 3%, kvars shishasi esa 100% shunday nurlarni 
o‘tkazadi. Organiq shisha kasalxona, vitrina, issiqxona, sanoat binolari tabiiy 
yoritish moslamalari, bezak to‘siqlari oynalari tayyorlashda ishlatiladi. U oson 
kesiladi, jilolanadi. Texnik organiq shishaning siqilishdagi mustahkamligi 120-
140 MPa, zarbiy qovushoqligi 60-183
0
S haroratda kamaymaydi.
Organiq shishaning issiqqa bardoshliligi kam (80
0
S), edirilishga 
bardoshliligi etarli emas; kislota va ishqor eritmalariga chidamsiz, atseton va 
shu kabi organiq erituvchilarda oson eriydi, yonuvchan mahsulot.
Polivinilatsetat 
(PVA) vinilatsetatni polimerizatsion usulda sintez qilib 
olinadi. Vinilatsetat sirka kislotasi murakkab efiri va vinil spirti asosida 
tayyorlanadi.
Polivinilatsetat smolalari rangsiz, qovushoq, nurga bardoshli, suv bilan 
istalgan nisbatda aralashadi, yog‘och, qog‘oz, suvalgan yuzalar va sh.k. larga 
yaxshi yopishadi. Ular asosida emulsion bo‘yoqlar, elimlar, mastikalar olinadi, 
suvli dispersiyasidan choksiz pollar, polimersement qorishma va betonlar 
tayyorlanadi. Polivinilatsetat dispersiyasi qo‘shilgan mineral bog‘lovchilar 
asosidagi kompozitsion materiallar suv o‘tkazmasligi Yuqori, kimyoviy 
muhitlarga chidamli bo‘ladi.
Poliizobutilen 
[-SN
2
-S(SN
3
)
2
-]
n
izobutilenni 
SN S(SN
3
)
2
polimerizatsiyalab olinadi. Izobutilen neft mahsulotlarini organiq sintez qilib 
tayyorlanadi. Poliizobutilen kauchuksimon elastik, polietilen kabi yengil 
material, nisbiy uzayishi 1000-2000%. U suvga, kislota va ishqorlar muhitiga 
bardoshli, sovuqqa Yuqori chidamli.
Poliizobutilen tarkibiga qurum, grafit, talk va boshqa o‘ta mayda kukunlar 
kiritilib germetiklar tayyorlanadi. Undan elimli lentalar, linoleumni 
yopishtirish uchun elimlar, gidroizolyasiya materiallari olinadi.