R b a y c a n X z r d n z g m

Fəaliyyətlərinə razılıq verilmiş təsniFat  

cəmiyyətlərinin nümayəndələri ilə dövlət dəniz 

administrasiyasında görüş keçirilmişdir

---

Xocalı soyqırımı adlı o dəhşətli, 

qanlı, tükürpədici faciədən 24 il keçdi. 

24 ildir ağbirçəklərimiz, analarımız təkcə 

o gecə min əzabla qətlə yetirilən – başı 

kəsilən, gözləri çıxarılan, dərisi  soyulan, 

çarmıxa çəkilən... əzizləri üçün deyil, həm 

də   bir gecədə yer üzündən silinən doğ-

ma şəhərləri - Xocalı üçün ağı deyirlər: 

“Xocalım vay!” 

Yox,  yox,  Xocalı  daşqınlardan,  zəl-

zələlərdən, vulkan püskürmələrindən məhv 

olmadı. Elə olsaydı, gec və ya tez, bu dərdlə 

barışmağa məhkum idik. İnsan təfəkkürünə 

sığmayan bu vəhşiliyin - Xocalı qətliamının 

müəllifləri    ermənilər  idi.  Özlərini  bütün 

dünyaya  “yazıq”,  “məzlum”  kimi  təqdim 

edən,  əslində  isə  fikri-zikri  türk-müsəlman 

dünyasını  qan  selində  üzdürmək  olan,  bu 

mənfur  niyyətlərinə  nail  olmaq  üçün  hər 

cür  vəhşiliyə,  qəddarlığa  əl  atan,  insanlıq 

simalarını  hələ  Xocalı  qətliamından  neçə 

əsr əvvəl itirən ermənilər... Torpaqlarımıza 

yiyə, sərvətlərimizə sahib olmaq üçün don-

dan-dona girən, havadarlarına güvənən, cə-

zasız qalacaqlarını düşünən, yalanlarına bel 

bağlayan  ermənilər.  Ovulası  gözlərini  tür-

kün torpaqlarına dikib, böyük iştahla “O yer 

mənim, bu yer mənim” deyən ermənilər...  

Bizi arxasız gördülər arxalı qaniçənlər?! 

Bizi əliyalın, silahsız gördülər təpədən-dır-

nağadək  silahlanmışlar?  Bizi  unutqan  say-

dılar  “Dənizdən-dənizə böyük Ermənistan” 

yaratmaq məqsədlərini bir an belə unutma-

yan ermənilər?! Nə düşündülər, nə saydılar-

sa,  bu  boyda  qətliama  arxayın,  gülə-gülə, 

sevinə-sevinə qol çəkdilər. O gecə Allahdan 

başqa ümid yerimiz yox idi, bircə ona gü-

vənirdik, onun mərhəmətinə bel bağlamış-

dıq,  bizi  qoruyacağına,  bu  boyda  dəhşətə, 

faciəyə,  qətliama  imkan  verməyəcəyinə 

inanırdıq. Deyəsən Allahın da yadına düş-

mədik o gecə...

Soyqırımı  tarixi,  ermənilərin  Azərbay-

can ərazilərində məskunlaşdırıldığı dövrdən 

başlanır. 1813-cü ildə Gülüstan və 1828-ci 

ildə Türkmənçay müqavilələrinin, həmçinin 

1828-1829-cu  illərdə  Türkiyə-Rusiya  mü-

haribəsindən  sonra  Ədirnə  sülh  müqavilə-

sinin  bağlanılması  ilə  Azərbaycanın  tarixi 

torpaqları bölündü. Araz çayı sərhədə çev-

rildi...  Çar  Rusiyası  erməniləri  işğal  etdiyi 

Şimali Azərbaycan torpaqlarında  yerləşdir-

məyə və onların məmləkətimizdə məskun-

laşmalarına xüsusi diqqət ayırdı. Gəlmələrin 

ayaqları torpaqlarımıza dəyən kimi  ərazi id-

diaları başladı. Təkcə 1904-1905-ci illərdə 

ermənilər  Bakıda, Tiflisdə,  İrəvanda,  Nax-

çıvanda, Cəncədə, Qarabağda, Zəngəzurda 

yüz minlərlə azərbaycanlını qətlə yetirdilər. 

İrəvan və Cəncə quberniyalarında 200-dən 

artıq  yaşayış  məntəqəsi  məhv  edildi.  Zən-

gəzur, Şuşa, Cavanşir, Cəbrayıl ərazilərində 

yüzlərlə Azərbaycan  kəndi  tamamilə  dağı-

dıldı.

Bir  sıra  hegemon  dövlətlərin  dəstəklə-

diyi  bu  mənfur  siyasət  təkcə  çar  Rusiyası 

dövründə deyil, sovet hakimiyyəti illərində 

də ardıcıl davam etdirildi. Sovet imperiyası 

dağılandan sonra  ermənilərin işğalçılıq si-

yasəti daha geniş vüsət aldı. Təcavüzkar er-

məni  millətçilərinin  azərbaycanlılara  qarşı 

etnik təmizləmə və soyqırımı siyasəti kütlə-

vi talan və qırğınlarla müşayiət olundu.    

1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən 

gecə Ermənistan silahlı qüvvələri, Azərbay-

canın  Dağlıq  Qarabağ  bölğəsində  yaşayan 

ermənilərdən ibarət silahlı dəstələr Xankən-

dində dislokasiya edilmiş keçmiş SSRİ or-

dusunun  366-cı  motoatıcı  alayının  şəxsi 

heyətinin  və  onun  sərəncamında  olan  tex-

nikanın  bilavasitə  iştirakı  ilə  Xankəndi  və 

Əsgəranın arasında yerləşən Xocalı şəhərini 

yerlə-yeksan etdilər. Şəhəri oda qalayan er-

məni silahlı birləşmələri xüsusi qəddarlıqla 

dinc əhaliyə divan tutdular. 

Erməni  təcavüzkarlarının  Azərbaycan 

xalqına  qarşı  törətdiyi  növbəti  kütləvi  qır-

ğın nəticəsində 613 nəfər, o cümlədən 106 

qadın, 63 uşaq, 70 qoca  amansızlıqla qətlə 

yetirilmiş, 487 nəfər şikəst olmuş, 1275 dinc 

sakin əsir götürülmüş, 150 nəfərin taleyi isə 

hələ də məlum deyildir. Bu soyqırımı aktı 

nəticəsində 8 ailə tamamilə məhv edilmiş, 

25 uşaq hər iki valideynini itirmişdir. Soyqı-

rımı  zamanı  56  nəfər  xüsusi  qəddarlıqla 

öldürülmüş,  3  nəfər  diri-diri  yandırılmış, 

başlarının  dərisi  soyulmuş,  bədən  əzaları 

və  başları  kəsilmiş,  gözləri  çıxarılmış,  ha-

milə qadınların qarnı süngü ilə deşik-deşik 

edilmişdi.  Bu  əməllərin  qabaqcadan  düşü-

nülmüş  qaydada,  milli  əlamətlərinə  görə 

insanların  tamamilə  və  ya  qismən  məhv 

edilməsi  niyyəti  ilə  törədilməsi  Xocalı  fa-

ciəsinin  beynəlxalq  hüquqa  əsasən  məhz 

soyqırımı olduğunu təsdiq edir.

Həmin  gecə  baş  verənlər  təkcə  xalqı-

mıza  qarşı  soyqırımı  deyildi,  bəşəriyyətə, 

insanlığa qarşı törədilmiş qanlı cinayət idi. 

Buna  baxmayaraq,  o  zamankı Azərbaycan 

hakimiyyəti bu dəhşətli hadisəyə siyasi qiy-

mət verilməsi, qanlı qırğın barədə obyektiv 

məlumatların dünya ictimaiyyətinə çatdırıl-

ması üçün heç bir iş görmədi. Yalnız Ümum-

milli Liderimiz Heydər Əliyev xalqın təkidi 

ilə ikinci dəfə hakimiyyətə gəldikdən sonra 

bu qanlı faciəyə ilk dəfə hüquqi-siyasi qiy-

mət verildi. 1994-cü ildə Ulu Öndərin təşəb-

büsü  ilə Azərbaycan  parlamenti  26  fevralı 

Xocalı soyqırımı günü kimi qəbul etdi.

Xocalı  soyqırımını  törətməklə  erməni 

millətçiləri Azərbaycan xalqını qorxutmaq, 

onun  mübarizə  əzmini  qırmaq,  torpaqların 

işğalı faktı ilə barışmağa məcbur etmək kimi 

məkrli  məqsədlər  güdmüşdür.  Xalqımızın 

dövlətin  suverenliyinin  müdafiəsində  yük-

sək qəhrəmanlıq nümunəsi  hiyləgər, aman-

sız düşmənin bu niyyətini ürəyində qoydu... 

Bu gün  Azərbaycan dövləti erməni mil-

lətçilərinin xalqımıza qarşı törətdiyi cinayət-

lər, o cümlədən Xocalı soyqırımı haqqında 

həqiqətlərin  dünya  ictimaiyyətinə  çatdırıl-

ması, onun soyqırımı kimi tanıdılması üçün 

məqsədyönlü və ardıcıl fəaliyyət göstərir. 

Faciə  ilə  bağlı  həqiqətlərin  dünya  icti-

maiyyətinə  çatdırılmasında  Heydər  Əliyev  

Fondunun  da  xüsusi  xidmətləri  var.  Fond 

sistemli və ardıcıl fəaliyyət göstərir, xüsusi 

layihələr həyata keçirir. Ermənilərin xalqı-

mızın  başına  gətirdiyi  müsibətləri  əks  et-

dirən  filmlərin,  fotosənədlərin,    kitabların 

yayılması bu baxımdan mühüm əhəmiyyət 

kəsb edir.  Fondun dəstəyi ilə Azərbaycan, 

rus, ingilis, alman, fransız və ərəb dillərində 

hazırlanmış “Qarabağ həqiqətləri” bukletlər 

toplusu  və onların CD, DVD variantlarının 

əksər  ölkələrdə  paylanması  xalqımızın  üz-

ləşdiyi fəlakətləri əks etdirən böyük təbliğat 

işlərindən biri olmuşdur. Fondun vitse-pre-

zidenti  Leyla  xanım  Əliyevanın    təşəbbü-

sü  əsasında  İslam  Əməkdaşlıq  Təşkilatı-

nın  Gənclər  Forumunun  dünyanın  qırxdan 

çox  ölkəsində  həyata  keçirdiyi  “Xocalıya 

ədalət!”  kampaniyasının  məqsədi  də  bey-

nəlxalq ictimaiyyəti bu qanlı hadisə ilə bağlı 

ətraflı məlumatlandırmaqdır. Artıq “Xocalı-

ya  ədalət!”  kampaniyasına  dünyanın  əksər 

ölkələrində xeyli könüllü qoşulmuşdur.

Xocalı soyqırımının beynəlxalq müstə-

vidə  tanıdılması,  erməni  faşizminin  ifşası 

istiqamətində  həyata  keçirilən  tədbirlərin 

məntiqi  nəticəsi  olaraq  son  illər  Kanada, 

Meksika, Kolumbiya, Peru, Pakistan İslam 

Respublikası, Bosniya və Herseqovina, Ru-

mıniya, Çexiya və İordaniyanın parlament-

ləri  Xocalı  soyqırımını  tanımışlar. ABŞ-ın  

Vest Viciniya ştatının qanunverici orqanının 

Nümayəndələr Palatasında Xocalı faciəsi ilə 

bağlı qətnamə qəbul edilmişdir. Qətnamədə 

Xocalıda  törədilmiş  cinayətlərin  1988-ci 

ildən  Azərbaycanın  Dağlıq  Qarabağ  regi-

onunda  erməni  hərbi  qüvvələri  tərəfindən 

həyata  keçirilən  təcavüzün  tərkib  hissəsi 

olduğu  qeyd  edilir.  Bundan  əvvəl  isə  Ka-

liforniya,  Massaçusets,  Texas,  Nyu-Cersi, 

Meyn,  Nyu-Meksika,  Arkanzas,  Corciya, 

Oklahoma, Tennesi, Pensilvaniya, Konnek-

tikut, Florida, Missisipi.. ştatlarının qanun-

verici orqanlarında da müvafiq qətnamələr 

qəbul olunmuş, Xocalı soyqırımı baiskarla-

rının məsuliyyətə cəlb olunması tələb edil-

mişdir. İndiyədək dünyanın 8 dövləti, ABŞ-

ın  20  ştatı  ,  İslam  Əməkdaşlıq Təşkilatına 

daxil olan 53 ölkə Xocalı faciəsini soyqırımı 

faktı kimi təsdiqləmişdir. Bir çox  ölkələrdə 

Xocalı  soyqırımı  qurbanlarının  xatirəsinə 

abidə ucaldılmışdır. 

Bu gün Azərbaycan yerləşdiyi bölgənin 

ən  qüdrətli  dövləti,  dünyada  söz  və  nüfuz 

sahibidir.  Deməli,  erməni  terroru,  qətliamı 

qurbanlarının qanı yerdə qalmayacaq, Azər-

baycan xalqının haqq işi qalib gələcəkdir.

Bütün  Azərbaycan  xalqı  kimi,  “Azər-

baycan  Xəzər  Dəniz  Gəmiçiliyi”  Qapalı 

Səhmdar  Cəmiyyətinin  kollektivi  də  bu 

inamla  yaşayır,  ölkəmizin  iqtisadi  qüdrəti-

nin artmasına, ədalətin zəfər çalmasının tez-

ləşdirilməsinə öz layiqli töhfəsini verir.