R. D. Do‘smuratov, B. Yu. Mengliqulov qishloq xo‘jaligida buxgalteriya hisobi va statistika asoslari
Yüklə 1,2 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kassa orderlari
- Korxona va muassasalarning banklardagi schotlaridan ko‘chirma
- Kreditorlar
|
Kapital qo‘yilmalar
— natijada asosiy vositalarni ko‘paytiradigan xarajatlar. Ular bino va inshootlarni qurishga, mashina, asbob-uskuna va inventarlarni sotib olishga, bog‘lar tashkil qilish va h.k.larga yo‘naltiriladi. Korxonalarda kapital quyilmalar tasdiqlangan titul ro‘yxati va loyiha-smeta hujjatlari bo‘lsagina amalga oshirilishi mumkin. Kapital quyilmalar ularning yo‘nalishi, rejalashtirish tartibi, kapital ishlar turlari, qurilish obyektlarining qiymati, qurilish ishlarini olib borish usullari bo‘yicha guruhlanadi. Yo‘nalishi bo‘yicha ishlab chiqarish obyektlari turar joy, maktab, shifoxona va h.k.larga bo‘linadi. Rejalashtirish tartibiga qarab kapital quyilmalar davlat rejasida nazarda tutilgan va davlat rejasida nazarda tutilmagan quyilmalarga bo‘linadi. Davlat rejasida nazarda tutilmagan kapital quyilmalar korxonaning o‘z mablag‘lari hisobidan amalga oshiriladi. 365
yligi va ular maqsadli tayinlanishi bo‘yicha sarflanishini tasdiqlovchi hujjatlar. Kassir hisoboti — buxgalteriyaga korxona (muassasa, tashkilot) ning kassiri tomonidan topshiriladigan hisobot. U kassa daftarining yir- tib olinadigan varag‘i bo‘lib, unga kirim, chiqim kassa orderlari ilova qilinadi. Kassir hisobotni buxgalteriyaga har kuni yoki belgilangan muddatlarda topshiradi. Buxgaltyer hisobotni tekshirib, u qabul qilin- ganligi to‘g‘risida kassa daftariga imzo qo‘yadi. Kassa muomalalari buxgalteriya hisobi uchun kassaing hisoboti asos bo‘lib hisoblanadi. Korxona va muassasalarning banklardagi schotlaridan ko‘chirma — bank muassasalari tomonidan korxonalarga beriladigan va ularning hisob-kitob, joriy va ssuda schotlaridagi pul mablag‘lari hara- katini aks ettiradigan hujjatlar. Ko‘chirmalarda korxona schoti bo‘yicha bankdagi yozuvlar kopiyasidagi sana, hujjatlar nomyerlari, schotning debeti va krediti bo‘yicha yozuvlar summasi, shuningdek mablag‘lar qoldig‘i yoki ssudalar bo‘yicha qarz ko‘rsatiladi. Isbotlovchi hujjatlar (schotlar, to‘lov topshiriqnomalari va b.) ilova qilingan holda ko‘chirmalar korxonaga har kuni yoki boshqa belgilangan muddatlarda beriladi. Olingan hujjatlar buxgalteriya tomonidan tekshiriladi va «Hi- sob-kitob schoti»ga, «Bankdagi maxsus schotlardagi pul mablag‘larini hisobga oluvchi schotlar»ga, qisqa va uzoq muddatli kreditlar va qarzlarni hisobga oluvchi schotlarga yozish uchun asos bo‘ladi. Ko‘chirmalardagi yozuvlarning to‘g‘riligi tekshirilgandan so‘ng korre- spondentlanuvchi schotlar aniqlanadi. Bunda shuni e’tiborga olish kyerakki, bankning ko‘chirmalaridagi debet va kreditning ma’nosi korxonadagi schotlarning debet va kreditiga teskari. Kredit — buxgalteriya hisobi schotining bir qismi. Aktiv schotlarning krediti bo‘yicha kamayishi passiv schotlarning krediti hisob obyektini ko‘payishini ko‘rsatadi. Kredit qoldiq faqat passiv schotlarda bo‘lishi mumkin. Kreditorlar — mazkur korxonaning boshqa korxona (tashkilot, muassasa)lar va ayrim shaxslar oldidagi ma’lum qarzi. Bu korxonalarga to‘lanadigan qarz kreditorlik qarzi deyiladi. Kreditorlar bilan olib boriladigan hisoblashishlar majburiyatlarni hisobga oladigan schotlarda yuritiladi. Kreditorlarning analitik hisobi har bir kreditor bo‘yicha yuritiladi. |