Rajamurodov z. T., Rajabov a. I. Odam va hayvonlar fiziologiyasi

1-rasm. Neyronning tuzilishi va uning a’zolari.
1-sezuvchi (sensor) neyron, 2-aksek, 3-dendrit, 4
-
sinaps, 5-kapillyar, 6-astrosit
(gliya), 7-neyron to ‘ri, 8-aksek, 9-oligodendrosit, 10-m iyelin parda, 11-sinaps,
12-harakatlantiruvchi (motor) neyron.
REFLEKS VA UNING TUZILISH-FUNKSIONAL ASOSI
Refleks asab tizimining asosiy aktidir. Bu organizmning tashqi va 
ichki ta’sirotchilar ta’siriga markaziy asab tizimi ishtirokida beradigan 
javob reaksiyasidir.
31

---

Har qanday refleksning bajarilishi uchun, 1) qo‘zg‘atiladigan yoki 
ta’sirlanadigan retseptorlar, yoki retseptiv maydoni; 2) afferent (sezuvchi) 
ya’ni retseptiv maydonidan impulslami asab tizimiga olib boruvchi 
neyronlar; 3) asab tizimi chegarasida impulslami o'tkazuvchi oraliq 
neyronlar; 4) nerv impulslami asab tizimidan ishchi a’zolarga olib 
boruvchi efferent neyronlar; 5) ishchi organga faoliyatining xarakteri va 
jadalligi haqidagi impulslami retseptorlardan o‘tkazuvchi afferent 
neyronlar; va nihoyat 6) retseptiv maydondagi moddalar almashinuvini 
boshqaruvchi, ishchi a’zolar effektorlari va ishchi a’zoning o‘zining 
maxsus hujayralarining boshqaruvchi nerv impulslarini asab tizimidan 
o‘tkazuvchi efferent neyronlar (2-rasm).
Shunday qilib refleksning boshlanishi - retseptiv maydonining 
ta’sirlanishi, so‘ngra nerv impulslari reflektor yoyi bo‘ylab efferent 
impulslarini ishchi organgacha kelib tushishi tamom bo‘lgunicha davom 
etadi.
2-rasm. Chapda - ikki va uch neyrondan tuzilgan reflektor yoylar tasviri.
0 ‘ngda - tizza refleksining tasviri. Paydagi asab oxirlaridan orqa miyaga va orqa
miyadan boldiming yozuvchi mushagiga q o‘z g ‘alish o'tadigan y o ‘l strelkalar bilan
ko'rsatilgan. Markazdan qochuvchi neyronlar qizil rangda, mushak va paydan