Residivə görə cəza təyin edilməsi barədə Vəkillərin İxtisas Komissiyasının üzvü

A Z Ə R B A Y C A N   V Ə K İ L İ  ‐ V nömrə

öhdəliyə xitam verilməsi; tutmanın yönəldilməsi nəticəsində ipoteka predmetinin satılması; ipoteka

predmetinin  məhv  olması;  “İpoteka  haqqında”  Qanunla  nəzərdə  tutulmuş  digər  hallar  aid

edilmişdir. (“İpoteka haqqında” Qanunun 48.1.1‐48.1.5‐ci maddələri).

Göründüyü kimi, ipoteka saxlayanın təkrar hərrac baş tutmamış elan edildikdən sonra 30 təqvim

günü  ərzində  ipoteka  predmetini  əldə  etməməsi  halı  “İpoteka  haqqında”  Qanunun  48‐ci

maddəsində  birbaşa  göstərilməsə  də,  həmin  Qanunla  nəzərdə  tutulmuş  ipotekaya  xitam

verilməsinin  digər  hallarından  biri  qismində  çıxış  edir.  (“İpoteka  haqqında”  Qanunun  48.1.5‐ci

maddəsi).

 “İpoteka haqqında” Qanunun 43.8‐ci maddəsində göstərilən əsasla ipotekaya xitam verilməsinin

proseduru ilə bağlı Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu qeyd edir ki, ikinci hərrac keçirildikdən

sonra 30 gün müddətində ipoteka saxlayan ipoteka predmetini əldə etmədikdə, ipoteka qoyanın

iddiası ilə məhkəmə icraatı qaydasında ipotekaya xitam verilə bilər.

Yuxarıda göstərilənləri nəzərə alaraq, Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu belə nəticəyə gəlir:

“İpoteka  haqqında”  Qanunun  43‐cü  maddəsində  yalnız  iki  hərracın  keçirilməsi  nəzərdə

tutulduğundan, hər hansı əsasla yeni hərracların keçirilməsi həmin Qanuna zidd hesab edilməlidir;

  “İpoteka  haqqında”  Qanunun  43.8‐ci  maddəsinin  tələblərinə  uyğun  olaraq,  ipoteka  saxlayanın

yalnız bir dəfə təkrar hərrac baş tutmamış elan edildikdən sonra 30 təqvim günü ərzində ipoteka

predmetini əldə etmək imkanı vardır;

ikinci hərrac keçirildikdən sonra 30 təqvim günü ərzində ipoteka saxlayan ipoteka predmetini əldə

etmədikdə, ipoteka qoyan mülki məhkəmə icraatı qaydasında ipotekaya xitam verilməsini tələb

edə bilər.

Azərbaycan  Respublikası  Konstitusiyasının  130‐cu  maddəsinin  VI  hissəsini,  “Konstitusiya

Məhkəməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 60, 63, 65‐67 və 69‐cu maddələrini

rəhbər tutaraq, Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu

QƏRARA ALDI:

 1. “İpoteka haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 43‐cü maddəsində yalnız iki hərracın

keçirilməsi nəzərdə tutulduğundan, hər hansı əsasla yeni hərracların keçirilməsi həmin Qanuna

zidd hesab edilməlidir.

2. “İpoteka haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 43.8‐ci maddəsinin tələblərinə uyğun

olaraq, ipoteka saxlayanın yalnız bir dəfə təkrar hərrac baş tutmamış elan edildikdən sonra 30

təqvim günü ərzində ipoteka predmetini əldə etmək imkanı vardır.

3. İkinci hərrac keçirildikdən sonra 30 təqvim günü ərzində ipoteka saxlayan ipoteka predmetini

əldə  etmədikdə,  ipoteka  qoyan  mülki  məhkəmə  icraatı  qaydasında  ipotekaya  xitam  verilməsini

tələb edə bilər.

 4. Qərar dərc edildiyi gündən qüvvəyə minir.

 5. Qərar “Azərbaycan”, “Respublika”, “Xalq qəzeti”, “Bakinski raboçi” qəzetlərində və “Azərbaycan

Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Məlumatı”nda dərc edilsin.

 6. Qərar qətidir, heç bir orqan və ya şəxs tərəfindən ləğv edilə, dəyişdirilə və ya rəsmi təfsir edilə

bilməz.

Sədr                                                                               

 

 

 

 

 

 

              Fərhad Abdullayev

­  43 ­

A Z Ə R B A Y C A N   V Ə K İ L İ  ‐ V nömrə

İNSAN HÜQUQLARI ÜZRƏ AVROPA MƏHKƏMƏSİ

BİRİNCİ BÖLMƏ

ZEYNALOV AZƏRBAYCANA QARŞI

(31848/07 nömrəli ərizə)

QƏRAR

STRASBURQ

2013‐cü il 30 may

Bu qərar Konvensiyanın 44‐cü maddəsinin 2‐ci bəndində təsbit edilmiş qaydada qəti qüvvəyə

minəcəkdir. Qərarda redaktə xarakterli düzəlişlər edilə bilər.

Zeynalov Azərbaycana qarşı işi üzrə,

İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsi (Birinci Bölmə) aşağıdakı tərkibdə:

Sədr – İzabel Berro‐Lefevr,

 

Hakimlər –

Elizabet Şteyner,

 

Xanlar Hacıyev,

 

Miryana Lazarova Traykovska,

 

Julia Laffranq,

Kseniya Turkoviç,

Dmitri Dedov,

və Bölmə katibinin müavini – Andre Uampax,

2013‐cü il 7 may tarixdə şikayətə qapalı məhkəmə iclasında baxaraq,

M Ü Ə Y Y Ə N  E T D İ:

PROSEDUR MƏSƏLƏLƏRİ

1. Bu iş Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı cənab Əhmədşah Məmmədşah oğlu Zeynalovun

(ərizəçi) “İnsan hüquqları və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında” Konvensiyanın (Konvensiya)

34‐cü maddəsinə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasına qarşı 2007‐ci il 9 aprel tarixdə təqdim

etdiyi şikayət (31848/07 nömrəli) ilə başlanmışdır.

2. Ərizəçi Bakıda fəaliyyət göstərən hüquqşünas cənab A.Nağıyev tərəfindən təmsil olunmuşdur.

Azərbaycan Hökumətini (Hökumət) səlahiyyətli nümayəndəsi cənab Ç.Əsgərov təmsil etmişdir.

3. Ərizəçi xüsusilə iddia etmişdir ki, Ali Məhkəmə tərəfindən barəsindəki cinayət işinə baxılan

zaman Konvensiyanın 6‐cı maddəsində nəzərdə tutulmuş təminatlara əməl olunmamışdır.

4. 2010‐cu il 10 noyabr tarixdə ərizə Hökumətə göndərilmişdir. Eyni zamanda, ərizənin

mümkünlüyü və mahiyyəti barədə eyni vaxtda qərar çıxarmaq qət olunmuşdur (29‐cu maddənin

1‐ci bəndi).

FAKTLAR

I.  İŞİN HALLARI

5. Ərizəçi 1935‐ci ildə anadan olmuşdur və Siyəzəndə yaşayır. O fermerdir.

6.  Ərizəçi  ilə  əvvəllər  Dəvəçi  adlanan  rayonun  Sədan  Bələdiyyəsi  (Bələdiyyə)  arasında  torpaq

sahəsinə mülkiyyət hüququ ilə bağlı baş vermiş mübahisədən sonra ərizəçi barəsində cinayət işi

başlanmışdır.

­  44 ­

A Z Ə R B A Y C A N   V Ə K İ L İ  ‐ V nömrə

7. 2004‐cü il 29 dekabr tarixdə Dəvəçi rayon məhkəməsi ərizəçi barəsində Cinayət Məcəlləsinin

188‐ci maddəsi (torpaq üzərində qanunla müəyyən edilmiş mülkiyyət hüququnu pozma, yəni torpaq

sahəsini özbaşına tutma, dəyişdirmə və ya becərmə) əsasında ittiham hökmü çıxarmış və onu yüz

şərti  maliyyə  vahidi  (550000  köhnə  Azərbaycan  manatı,  110  yeni  Azərbaycan  manatına

ekvivalentdir,  bu  da  öz  növbəsində  Azərbaycan  Respublikasının  Mərkəzi  Bankı  tərəfindən  dərc

edilmiş rəsmi mübadilə məzənnəsinə görə müvafiq vaxtda 84 avroya bərabər olmuşdur) məbləğində

cərimə cəzasına məhkum etmişdir. Məhkəmə qət etmişdir ki, ərizəçi qanunsuz olaraq bələdiyyəyə

məxsus olan 0,8 hektar torpaq sahəsini tutmuş və becərmişdir. Məhkəmə hökmü şahid ifadələri və

Dövlət  Torpaq  və  Xəritəçəkmə  Komitəsi  (DTXK)  tərəfindən  təqdim  edilmiş  məlumat  əsasında

çıxarmışdır.

8. Qeyri‐müəyyən tarixdə ərizəçi 2004‐cü il 29 dekabr tarixli hökmdən şikayət verərək sözügedən

torpaq sahəsinin ailəsinin fermer təsərrüfatına məxsus olan 50 hektarlıq böyük bir torpaq sahəsinin

bir  hissəsi  olduğunu  iddia  etmişdir.  2005‐ci  il  18  mart  tarixdə   Apellyasiya  Məhkəməsi  birinci

instansiya məhkəməsinin hökmünü dəyişdirmədən saxlamışdır.

9. Ərizəçi hüquqi məsələlərlə bağlı şikayət vermiş və aşağı məhkəmələrin faktları qiymətləndirən

zaman  səhvə  yol  verdiklərini  iddia  etmişdir.  2005‐ci  il  9  avqust  tarixdə  Ali  Məhkəmənin  hakim

N.H.‐nin da daxil olduğu üç nəfərdən ibarət tərkibi Apellyasiya Məhkəməsinin 2005‐ci il 18 mart

tarixli qərarını ləğv edərək işi yenidən baxılmaq üçün Apellyasiya Məhkəməsinə göndərmişdir. Ali

Məhkəmə, xüsusilə ittiham hökmünün kifayət qədər əsaslandırılmadığını qeyd etmişdir.

10. Apellyasiya Məhkəməsi Ali Məhkəmənin nəticələrini nəzərə alaraq DTXK‐ya və bələdiyyəyə yeni

vəsatət göndərərək torpaq sahəsinin dəqiq yeri, ölçüləri və ona mülkiyyət hüququ ilə bağlı ətraflı

məlumat  verilməsinin  xahiş  etmişdir.  Bələdiyyə  bildirmişdir  ki,  rəsmi  sənədlərə  görə  mübahisə

predmeti olan torpaq sahəsi ərizəçiyə deyil, bələdiyyəyə məxsus olmuşdur. DTXK torpaq sahəsinin

yerində təftişini həyata keçirmiş və məhkəməyə sözügedən sahənin bələdiyyə mülkiyyətinin bir

hissəsi olduğunu bildirmişdir. 2006‐cı il 12 iyul tarixdə Apellyasiya Məhkəməsi yeni qərar qəbul

edərək Dəvəçi rayon məhkəməsinin 2004‐cü il 29 noyabr tarixli hökmünü qüvvədə saxlamışdır.

Məhkəmə qət etmişdir ki, ərizəçinin becərdiyi mübahisəli torpaq sahəsi bələdiyyəyə məxsus olmuş

və müvafiq qanunvericilik düzgün olaraq tətbiq olunmuşdur.

11. Ərizəçi bu qərardan şikayət vermişdir. 2006‐cı il 10 oktyabr tarixdə Ali Məhkəmənin hakim N.H.

da  daxil  olmaqla  üç  hakimdən  ibarət  tərkibi  ərizəçinin  şikayətini  araşdırmışdır.  Məhkəmə  qət

etmişdir ki, Apellyasiya Məhkəməsi bütün işə aidiyyəti olan və mümkün sübutları araşdırmış və

maddi  və  ya  prosessual  hüquq  normalarının  pozuntusuna  yol  verməmişdir.  Buna  görə  də  Ali

Məhkəmə ərizəçinin şikayətini rədd etmiş və Apellyasiya Məhkəməsinin 2006‐cı il 12 iyul tarixli

qərarını dəyişdirmədən saxlamışdır.

II.  MÜVAFİQ DAXİLİ QANUNVERİCİLİK VƏ TƏCRÜBƏ

12. 2000‐ci ildə qəbul edilmiş Cinayət Prosessual Məcəlləsinin (CPM) hakimlərin işə baxılmasından

kənarlaşdırılması ilə bağlı müvafiq müddəalarında aşağıdakılar qeyd olunur:

“M a d d ə   1 0 9 .  Hakimə etiraz

109.1.  Hakimə  (məhkəmə  tərkibinə)  edilən etiraz  əsaslandırılmalıdır.  Etirazda  konkret  əsaslar

olmadıqda  o,  işə  baxan  məhkəmə  tərəfindən  baxılmamış  saxlanılır.  Hakimə  etiraz  o  halda  əsaslı

sayıla və şərtsiz təmin edilə bilər ki, hər hansı şəxsin cinayət prosesində hakim qismində iştirakını

istisna edən aşağıdakı hallardan heç olmasa biri olsun:

109.1.6. hakim birinci, apellyasiya və ya kassasiya instansiyası məhkəməsində, həmçinin hüquq və

azadlıqların pozulması ilə bağlı yeni hallar və yeni açılmış hallar üzrə həmin cinayət işinin və ya

cinayət  təqibi  ilə  bağlı  digər  materialın  baxılmasında  hakim  qismində  əvvəllər  iştirak  etdikdə

(hakimin  məhkəmə  nəzarəti  qaydasında  cinayət  işi  üzrə  məhkəməyədək  icraatda  materiallara

baxması və ya işin ilkin dinlənilməsi onun müvafiq cinayət işinə birinci instansiya, apellyasiya və

ya kassasiya instansiyası məhkəməsi tərkibində sonradan işə baxılması hallarını istisna etmir);

­  45 ­

A Z Ə R B A Y C A N   V Ə K İ L İ  ‐ V nömrə

109.2. Bu  Məcəllənin  109.1‐ci  maddəsində  nəzərdə  tutulmuş  hallardan  biri  olduqda,  hakim

özü‐özünə etiraz etməlidir.”

13. Aşağıda ölkə məhkəmələri tərəfindən çıxarılmış müvafiq qərarlara yenidən baxılması və Avropa

Məhkəməsi  tərəfindən  Konvensiyanın  pozuntusu  müəyyən  edildikdən  sonra  yeni  hallar  üzrə  işə

baxılmasına dair CPM‐də əks olunmuş müddəalar qeyd edilmişdir:

M a d d ə   4 5 5 . Məhkəmə aktlarına hüquq və azadlıqların pozulması ilə bağlı yeni hallar

üzrə baxılması üçün əsaslar

“455.0. Məhkəmə aktlarına hüquq və azadlıqların pozulması ilə bağlı yeni hallar üzrə baxılması

üçün əsaslar aşağıdakılardır:

455.0.2.

İnsan  Hüquqları  üzrə  Avropa  Məhkəməsi  tərəfindən  Azərbaycan  Respublikasının

məhkəmələrində cinayət işi, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraat materialları və ya xüsusi ittiham

qaydasında şikayət üzrə icraat zamanı "İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında"

Konvensiyanın müddəalarının pozulduğu müəyyən edilməsi; ...”

M a d d ə   4 5 6 . Hüquq və azadlıqların pozulması ilə bağlı yeni hallar üzrə ‐məhkəmə

aktlarına baxılması

“456.1. Hüquq və azadlıqların pozulması ilə bağlı yeni hallar üzrə məhkəmə aktlarına baxılması

hüququna Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumu malikdir.

456.2. Bu  məcəllənin  455.0.1‐ci  və  455.0.2‐ci  maddələrində  nəzərdə  tutulan  əsaslar  olduqda,

Azərbaycan  Respublikası  Ali  Məhkəməsinin  Plenumu  Azərbaycan  Respublikası  Konstitusiya

Məhkəməsinin və İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin qərarlarının icrası ilə bağlı yalnız

hüquqi məsələlər üzrə işlərə baxır. Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin və ya İnsan

Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin qərarı Azərbaycan Respublikasının Ali Məhkəməsinə daxil

olduqda Ali Məhkəmənin sədri hakimlərin birinə işin plenumun məhkəmə iclasına hazırlanmasını

və  məruzə  edilməsini  tapşırır.  İşə  plenumun  məhkəmə  iclasında  Azərbaycan  Respublikası

Konstitusiya Məhkəməsinin və ya İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin qərarı Azərbaycan

Respublikasının Ali Məhkəməsinə daxil olduqdan sonra 3 aydan gec olmayan müddətdə baxılır....”

M a d d ə   4 5 9 . İnsan  Hüquqları  üzrə  Avropa  Məhkəməsi  tərəfindən  Azərbaycan

Respublikasının məhkəmələrində cinayət təqibi üzrə icraat zamanı "İnsan hüquqlarının və

əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında" Konvensiyanın pozulduğunun müəyyən edilməsi ilə

əlaqədar  hüquq  və  azadlıqların  pozulması  ilə  bağlı  yeni  hallar  üzrə  işə  yenidən  baxmaq

haqqında qərar

“459.0.  Bu məcəllənin 455.0.2‐ci maddəsi ilə nəzərdə tutulan hallarda məhkəmə aktına yenidən

baxmış  Azərbaycan  Respublikası  Ali  Məhkəməsinin  Plenumu  aşağıdakı  qərarlardan  birini  qəbul

etmək hüququna malikdir:

459.0.1.  müvafiq  birinci,  apellyasiya  və  kassasiya  instansiyası  məhkəmələrinin,  habelə  əlavə

kassasiya qaydasında hüquq və azadlıqların pozulması ilə çıxarılmış məhkəmə aktlarının tam və ya

qismən ləğv edilməsi və cinayət işinin, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraat materiallarının və ya

xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə icraat materiallarının yenidən baxılması üçün aidiyyəti üzrə

müvafiq birinci və ya apellyasiya instansiyası məhkəməsinə göndərilməsi barədə;

459.0.2. bu məcəllənin 421.1.2 və 421.1.3‐cü maddələrində nəzərdə tutulmuş hallarda kassasiya

instansiyası  məhkəməsinin  qərarının  və  (və  ya)  əlavə  kassasiya  qaydasında  çıxarılmış  qərarın

dəyişdirilməsi barədə;

459.0.3.  kassasiya  instansiyası  məhkəməsinin  qərarının  və  (və  ya)  əlavə  kassasiya  qaydasında

çıxarılmış qərarın ləğv edilməsi və yeni qərarın çıxarılması barədə.”

14. Hakimə və ya məhkəmə tərkibinə etiraza dair qaydaların tətbiqi ilə bağlı məhkəmə təcrübəsi

barədə 2005‐ci il 24 noyabr tarixli 3 nömrəli qərarında Ali Məhkəmənin Plenumu bildirmişdir ki,

hakimin işə baxmaqdan kənarlaşdırılması üçün müvafiq hüquqi əsaslar olduqda, o, tərəflərin etirazı

olmadıqda   belə, öz   razılığı   ilə prosesdən   kənarlaşmalıdır.   Plenum   prosesdən  belə

­  46 ­

A Z Ə R B A Y C A N   V Ə K İ L İ  ‐ V nömrə

kənarlaşmaq tələbini hakimin hüquqi vəzifəsi kimi müəyyən edir (3.2‐ci bənd). Birinci instansiya

məhkəməsində  cinayət  işinə  baxılmasında  artıq  iştirak  etmiş  hakim  eyni  cinayət  işinə  yenidən

baxılması zamanı iştirak etməməlidir (13‐cü bənd).

HÜQUQİ MƏSƏLƏLƏR

I. KONVENSİYANIN 6‐CI MADDƏSİNİN İDDİA EDİLƏN POZUNTUSU

15.  Ərizəçi  şikayət  edərək  bildirmişdir  ki,  eyni  hakim  onun  hüquqi  məsələlərlə  bağlı  verdiyi  iki

ardıcıl  kassasiya  şikayətinə  baxmış  Ali  Məhkəmənin  hər  iki  tərkibində  iştirak  etmişdir.  O  qeyd

etmişdir  ki,  eyni  hakimin  işə  ikinci  dəfə  baxılmasında  iştirak  etməsi  ölkədaxili  prosessual

qanunvericiliyin  tələblərini  pozmuşdur  və  buna  görə  də  Ali  Məhkəmənin  bu cür  qaydada  təşkil

olunmuş  tərkibi  qərəzsiz  ola  bilməzdi.  Konvensiyanın  6‐cı  maddəsinin  müvafiq  hissəsində  qeyd

olunur:

“Hər  kəs,  onun  mülki  hüquq  və  vəzifələri  müəyyən  edilərkən...məhkəmə  vasitəsi  ilə...işinin

ədalətli...araşdırılması hüququna malikdir. ”

A.  Ərizənin mümkünlüyü

16. Hökumət  hazırkı  işdə  ərizəçiyə  əhəmiyyətli  dərəcədə  ziyan  vurulub‐vurulmadığını

dəqiqləşdirməyi Məhkəmədən xahiş etmişdir.

17. Ərizəçi bununla bağlı fikrini bildirməmişdir.

18. Məhkəmə hesab edir ki, belə vəziyyətdə o, ərizəçinin şikayətinin Konvensiyanın 35‐ci maddəsinin

2010‐cu ilin 1 iyun tarixində qüvvəyə minmiş Konvensiyaya 14‐cü Protokol ilə dəyişiklik edilmiş

redaksiyasına  əsasən  mümkün  olub‐olmadığını  müəyyənləşdirməlidir.  14  saylı  Protokol  35‐ci

maddəyə mümkünlük ilə bağlı yeni tələb əlavə etmişdir. Burada qeyd olunur:

“3. Məhkəmə 34‐cü maddənin müddəalarına müvafiq olaraq verilmiş aşağıdakı fərdi şikayətlərə

baxmır:

(b) əgər ərizəçiyə “əhəmiyyətli dərəcədə ziyan” vurulmamışdırsa, bir şərtlə ki, Konvensiyada və

onun  Protokollarında  müəyyən  edilmiş  insan  hüquqlarına  hörmət  ərizənin  mahiyyəti  üzrə

araşdırılmasını  tələb  etməsin;  bununla  yanaşı  ölkə  daxili  məhkəmə  tərəfindən  lazımı  şəkildə

baxılmamış heç bir iş bu əsasla rədd edilə bilməz”.

19. Məhkəmə təkrar edir ki, yeni müddəa qüvvəyə mindiyi tarixdən etibarən, artıq mümkünsüz elan

edilmiş  işlər  istisna  olmaqla,  Məhkəmədə  baxışı  gözlənilən  bütün  işlərə  tətbiq  olunur  (bax:

“Qaftoniuk Rumıniyaya qarşı” (Gaftoniuc v. Romania (dec.), no. 30934/05, § 29, 22 February 2011)).

20. Məhkəmə qeyd edir ki, Konvensiyanın 35‐ci maddəsinin 3‐cü bəndinin b) yarımbəndi ilə təsbit

edilmiş  meyarın  başlıca  elementi  ərizəçiyə  əhəmiyyətli  dərəcədə  ziyan  vurulub‐vurulmadığıdır

(bax: “İonesku Rumıniyaya qarşı” (Ionescu v. Romania (dec.), no. 36659/04, § 32, 1 June 2010 və

“Korolyov Rusiyaya qarşı” (Korolev v. Russia (dec.), no. 25551/05, 1 July 2010)).

21. De minimis non curat praetor kimi ümumi prinsipdən irəli gələn mümkünlük meyarı belə bir

fikirlə  sıx  bağlıdır  ki,  hüquq  pozuntusu  sırf  hüquqi  nöqteyi‐nəzərdən  nə  qədər  real  olsa  da,

beynəlxalq məhkəmənin diqqətini çəkmək üçün minimum ağırlıq səviyyəsinə malik olmalıdır. Bu

minimum  səviyyənin  qiymətləndirilməsi  təbiət  etibarı  ilə  nisbi  xarakter  daşıyır  və  işin  bütün

hallarından asılıdır. Pozuntunun ağırlığı qiymətləndirilən zaman istər ərizəçinin subyektiv fikirləri,

istərsə də konkret işin obyektiv halları nəzərə alınmalıdır (yuxarıda qeyd edilmiş “Korolyov” işi).

Əhəmiyyətli dərəcədə ziyanın vurulmadığını müəyyənləşdirən zaman mübahisə olunan məsələnin

maddi baxımdan nəticələri və ya işin ərizəçi üçün əhəmiyyəti kimi meyarlar nəzərə alına bilər (bax:

yuxarıda qeyd edilmiş “İonesku” işi, 34‐cü bənd).

22.  Hazırkı  işdə  Məhkəmə  hesab  edir  ki,  şikayətin  predmetini  təşkil  edən  ölkədaxili  proseslərin

ərizəçi barəsində ittiham  hökmünün  çıxarılması  ilə  bitməsi  faktı  nəzərə  alınmalıdır.  İşdə  olan

­  47 ­

A Z Ə R B A Y C A N   V Ə K İ L İ  ‐ V nömrə

materiallara görə  ərizəçi  nisbətən  xırda hüquq  pozuntusu  törətmiş  və  bunun  da  nəticəsində

bələdiyyəyə hər hansı maddi ziyan dəyməmişdir. Belə ki, bələdiyyə onun torpaq sahəsini qanunsuz

olaraq becərmiş ərizəçidən heç zaman maddi təzminat ödənilməsini tələb etməmişdir. Mülkiyyətlə

bağlı bu mübahisənin həll olunması üçün alternativ və güman ki, daha uyğun mexanizmlərin olduğu

görünsə də (misal üçün, mülki hüquqi qaydada qadağa qoyulması), ən sərt vasitəyə əl atılmışdır:

ərizəçi  cinayət  qanunvericiliyinə  əsasən  məhkum  edilmiş  və  cəzalandırılmışdır.  Belə  olan  halda,

barəsindəki  cinayət  işinə  qanun  əsasında  yaradılmış  müstəqil  və  qərəzsiz  məhkəmə  tərəfindən

baxılması ərizəçi üçün prinsip məsələsi olmuşdur (bax: mutadis mutandis, “Diasenko Rumıniyaya

qarşı” (Diacenco v. Romania, no. 124/04, § 46, 7 February 2012)). Hazırkı işin xüsusi hallarına görə

Məhkəmə  hesab  edir  ki,  baxılan  məsələ  ərizəçi  üçün  obyektiv  baxımdan  vacib  olmuşdur  və  ona

əhəmiyyətli dərəcədə ziyan vurulmadığını bildirmək olmaz.

23. Bundan əlavə, Məhkəmə qeyd edir ki, Ali Məhkəmə son qərarı ilə aşağı məhkəmələrin ərizəçinin

məhkum  edilməsinə  və  təxminən  84  avro  məbləğində  cərimə  olunmasına  dair  qərarlarını

dəyişdirmədən saxlamışdır.

24. Məhkəmə qeyd edir ki, tərəflərdən heç biri ərizənin maddi durumu barədə aydın məlumat təqdim

etməmişdir. Bununla belə, Məhkəmə bildirir ki, ərizəçi fermer olmuş və qohumları ilə birgə kiçik

fermer təsərrüfatında fəaliyyət göstərmişdir.

25. Buna görə də Məhkəmə Hökumətin etirazını rədd edir. Bundan əlavə, şikayət digər əsaslara görə

mümkünsüz deyil. Bu səbəbdən də o, mümkün elan edilməlidir.

B.  Ərizənin mahiyyəti

26. Hökumət qəbul etmişdir ki, eyni hakimin eyni cinayət işində iki dəfə Ali Məhkəmənin hakimi

kimi  iştirak  etməsi  ölkədaxili  qanunvericiliyə  ziddir.  Lakin  o  bildirmişdir  ki,  işin  xüsusi  faktları

nəzərə alınarsa, ərizəçinin Konvensiyanın 6‐cı maddəsində təsbit edilmiş hüquqları pozulmamışdır.

Hökumət bildirmişdir ki, Ali Məhkəmə iki məhkəmə baxışında fərqli qərarlar qəbul etmişdir. Ali

Məhkəmənin 2005‐ci il 9 avqust tarixli qərarında N.H. da daxil olmaqla üç hakimdən ibarət tərkib

ərizəçinin hüquqi məsələlərlə bağlı kassasiya şikayətini təmin etmiş və Apellyasiya Məhkəməsinin

2005‐ci il 18 mart tarixli qərarını ləğv edərək işi yenidən baxılması üçün göndərmişdir. Ali Məhkəmə

qeyd etmişdir ki, işdə olan sübutlar yenidən araşdırılmalıdır. 2006‐cı il 10 oktyabr tarixli qərarında

isə Ali Məhkəmənin N.H.‐nin də daxil olduğu üç nəfərdən ibarət tərkibi Apellyasiya Məhkəməsinin

2006‐cı il 12 iyul tarixli yeni qərarını dəyişdirmədən saxlamış və ərizəçinin hüquqi məsələlərlə bağlı

kassasiya  şikayətini  əsassız  hesab  etmişdir.  Hökumətin  mövqeyinə  görə  ərizəçinin  işinə  milli

məhkəmələr tərəfindən Konvensiyanın 6‐cı maddəsində təsbit olunmuş təminatlara uyğun olaraq

baxılmışdır.

27. Ərizəçi şikayətini təkrarlamışdır.

28. Məhkəmə qeyd edir ki, bu şikayətdə qaldırılmış ilk məsələ işə ikinci dəfə baxan Ali Məhkəmə

tərkibinin qanun əsasında yaradılmış məhkəmə hesab edilə bilinib‐bilinməməsidir. Hazırkı işdə bu

məsələ hakim N.H.‐nin obyektiv qərəzsizliyi ilə bağlı istənilən şübhədən daha böyük önəm təşkil

edir. Bu baxımdan ərizəçi qeyd etmişdir ki (Hökumət də bunu izahatlarında qəbul etmişdir), Ali

Məhkəmənin tərkibi hakimlərin işə baxmaqdan kənarlaşdırılmasına dair ölkədaxili qanunvericiliyin

tələblərinə zidd olaraq təşkil olunmuşdur.

29. Məhkəmə təkrar edir ki, Konvensiyanın 6‐cı maddəsi Razılığa Gələn Dövlətləri apellyasiya və ya

kassasiya  məhkəmələri  təsis  etməyə  məcbur  etmir.  Lakin  belə  məhkəmələrin  mövcud  olduğu

hallarda 6‐cı maddədə təsbit edilmiş təminatlara əməl olunmalıdır (bax: “Brualla Qomez de la Torre

İspaniyaya qarşı” (Brualla Gómez de la Torre v. Spain, 19 December 1997, § 37, Reports of Judgments

and Decisions 1997­VIII)).

30.  “Qanun  əsasında  yaradılmış”  ifadəsi  yalnız  məhkəmənin  mövcudluğu  üçün  hüquqi  bazanın

olmasını  deyil,  eyni  zamanda,  məhkəmənin  onun  fəaliyyətini  və  hər  bir  işdə  tərkibinin

formalaşmasını tənzimləyən konkret qaydalara əməl etməsi məsələsini ehtiva edir (digər qərarlarla

yanaşı bax: “Buskarini San Marinoya qarşı” (Buscariniv. San Marino (dec.), no. 31657/96,

­  48 ­