Residivə görə cəza təyin edilməsi barədə Vəkillərin İxtisas Komissiyasının üzvü


A Z Ə R B A Y C A N   V Ə K İ L İ  ‐ V nömrə



Yüklə 1,13 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə9/11
tarix14.01.2017
ölçüsü1,13 Mb.
#5430
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11

A Z Ə R B A Y C A N   V Ə K İ L İ  ‐ V nömrə

4 May 2000); “Lavents Latviyaya qarşı” (Lavents v. Latvia, no. 58442/00, § 114, 28 November 2002)



“Sokurenko  və  Striqan  Ukraynaya  qarşı”  (Sokurenko  and  Strygun  v.  Ukraine,

nos. 29458/04 and 29465/04, § 24, 20 July 2006)). Konvensiyanın 6‐cı maddəsinin 1‐ci bəndinin

mənasında qanun anlayışı yalnız məhkəmə orqanlarının yaradılması və səlahiyyətini tənzimləyən

qanunvericiliyi  deyil,  eyni  zamanda,  ölkədaxili  qanunvericiliyin  pozulduğu  təqdirdə  bir  və  ya

bir‐neçə  hakimin  işə  baxılmasında  iştirakının  qanun  pozuntusuna  səbəb  olacağı  istənilən

müddəasını  əhatə  edir  (digər  qərarlarla  yanaşı  bax:  yuxarıda  qeyd  edilmiş “Lavents”  işi,  114‐cü

bənd; “Qorqiladze Gürcüstana qarşı” (Gorguiladzé v. Georgia, no. 4313/04, § 68, 20 October 2009)

və “Pandcikidze və Digərləri Gürcüstana qarşı” (Pandjikidzé and Others v. Georgia, no. 30323/02, §

104, 27 October 2009)).

31. Hazırkı  işdə  Məhkəmə  qeyd  edir  ki,  Hökumətin  də  etiraf  etdiyi  kimi  Cinayət  Prosessual

Məcəlləsinin  109‐cu  maddəsinə  görə  hakim  əvvəllər  adi  yurisdiksiyalı  məhkəmələrin  üç

səviyyəsindən  hər  hansı  birində  baxılmasında  iştirak  etdiyi  işdə  iştirak  etməkdən

kənarlaşdırılmalıdır  (yuxarıda  12‐ci  bəndə  bax).  Müvafiq  ölkədaxili  məhkəmə  təcrübəsi  də  bu

qaydanın  aydın  təfsirini  vermişdir.  Buna  görə  belə  vəziyyətdə  olan  hakim  hətta  tərəflər  etiraz

etmədikdə  belə  işə  baxmaqdan  avtomatik  olaraq  kənarlaşmalıdır  (yuxarıda  14‐cü  bəndə  bax).

Hazırkı işdə hakim N.H. məhz belə bir vəziyyətdə olduğundan Məhkəmə belə bir nəticəyə gəlir ki

(yuxarıda da qeyd edildiyi kimi Hökumət bunu qəbul edir), ərizəçinin eyni cinayət işi üzrə hüquqi

məsələlərlə  bağlı  ikinci  kassasiya  şikayətinə  baxmış  Ali Məhkəmənin  tərkibi  müvafiq  ölkədaxili

qanunvericiliyin tələblərinə zidd olmuşdur. Buna görə də burada Konvensiyanın 6‐cı maddəsinin

1‐ci bəndinin mənasında qanun əsasında yaradılmış məhkəmə olmamışdır.

32. Beləliklə də, Konvensiyanın 6‐cı maddəsinin 1‐ci bəndi pozulmuşdur.

II.  KONVENSİYANIN DİGƏR İDDİA OLUNAN POZUNTULARI

33.  Ərizəçi,  həmçinin  Konvensiyanın  6‐cı  maddəsi  əsasında  şikayət  edərək  barəsində  həyata

keçirilmiş cinayət prosesində ona hüquqi yardımın təmin edilmədiyini bildirmişdir.

34. Lakin Məhkəmə işdə olan bütün materialları nəzərə alaraq barəsində şikayət edilən məsələlərin

onun  səlahiyyətinə  aid  olan  hissəsi  ilə  bağlı  qeyd  edir  ki,  bu  materiallar  Konvensiyada  və  ya

Protokollarda təsbit edilmiş hüquq və azadlıqların hər hansı pozuntusu faktını üzə çıxarmır. Buradan

belə çıxır ki, ərizə bu hissədə açıq‐aşkar əsassızdır və Konvensiyanın 35‐ci maddəsinin 3‐cü bəndinin

a) yarımbəndi və 4‐cü bəndinə uyğun olaraq rədd edilməlidir.

III.  KONVENSİYANIN 41‐Cİ MADDƏSİNİN TƏTBİQİ

35. Konvensiyanın 41‐ci maddəsində bildirilir:

“Əgər Məhkəmə Konvensiyanın və ona əlavə Protokolların pozulduğunu müəyyən edərsə və əgər

Yüksək Razılığa Gələn Tərəfin daxili hüququ kompensasiyanın yalnız qismən ödənilməsini mümkün

hesab edirsə, Məhkəmə, zəruri olduğu təqdirdə, zərərçəkmiş tərəfə ədalətli təzminatın ödənilməsi

barədə qərar çıxarır.”

A.  Ziyan

1.  Maddi ziyan

36.  Ərizəçi  ona  vurulmuş  maddi  ziyana  görə  100000  avro  məbləğində  kompensasiyanın

ödənilməsini tələb etmişdir. Bu məbləğ əldə buraxılmış faydanı ehtiva edirdi, belə ki, o və on səkkiz

ailə üzvü bir‐neçə il ərzində hər hansı kənd təsərrüfatı fəaliyyəti ilə məşğul ola bilməmişdir.

37. Hökumət iddia olunan pozuntu ilə tələb arasında hər hansı səbəbiyyət əlaqəsinin olmadığını və

ərizəçinin tələblərini təsdiq etmək üçün hər hansı sübut təqdim edə bilmədiyini qeyd etmişdir.

38. Məhkəmə təsbit edilmiş pozuntu ilə iddia olunan maddi ziyan arasında hər hansı səbəbiyyət

əlaqəsi müəyyən etməmişdir; buna görə də o, tələbi rədd edir.



­  49 ­

A Z Ə R B A Y C A N   V Ə K İ L İ  ‐ V nömrə

2.  Mənəvi ziyan

39. Ərizəçi mənəvi ziyana görə 50000 avro məbləğində kompensasiyanın ödənilməsini tələb etmişdir.

40. Hökumət məbləğin həddən artıq çox olduğunu bildirmişdir. O qeyd etmişdir ki, bu işdə pozuntu

faktının  müəyyən  edilməsi  ərizəçinin  məruz  qaldığı  hər  hansı  mənəvi  ziyana  görə  qənaətbəxş

kompensasiya olacaqdır.

41. Məhkəmə təkrar edir ki, ərizəçi Konvensiyanın 6‐cı maddəsində nəzərdə tutulmuş təminatların

pozulmasına  baxmayaraq  məhkum  edilmişdirsə,  o,  mümkün  olduğu  qədər  bu  müddəaların

tələblərinin pozulmayacağı təqdirdə olacağı vəziyyətə qaytarılmalıdır və mahiyyət etibarı ilə, belə

vəziyyətdə  hüquqların  bərpasının  ən  münasib  forması  ərizəçinin  işinə  lazımı  qaydada,  müvafiq

təminatlara əməl olunmaqla yenidən baxılmasını təmin etmək olardı (bax: mutatis mutandis“Qurov



Moldovaya  qarşı”  (Gurov  v.  Moldova,  no. 36455/02,  §  43,  11  July  2006)).  Məhkəmə  qeyd  edir  ki,

hazırkı  işdə  Azərbaycan  qanunvericiliyinə  görə  (yuxarıda  13‐cü  bəndə  bax)  belə  bir  imkan

mövcuddur.  Belə  ki,  ərizəçi  xahiş  edəcəyi təqdirdə  Məhkəmənin  onun  işinə qanun  əsasında

yaradılmış məhkəmə”tərəfindən baxılmadığına dair qəbul etdiyi qərarı nəzərə alınaraq həmin işə

hüquqi məsələlər üzrə yenidən baxılmasına nail olmaq mümkündür.

42. Məhkəmə hazırkı işin faktlarını və yuxarıda qeyd edilənləri nəzərə alaraq hesab edir ki, bu işdə

pozuntu faktının təsbit edilməsi ərizəçinin məruz qaldığı istənilən mənəvi ziyana görə qənaətbəxş

kompensasiyanı  təşkil  edir.  Buna  görə  də  Məhkəmə  mənəvi  ziyana  görə  kompensasiya

ödənilməməsini qət edir.

B.  Xərclər və məsrəflər

43.  Ərizəçi  işə  Avropa  Məhkəməsində  baxılması  ilə  bağlı  çəkilmiş  xərclərə  görə  2000  avro

məbləğində vəsaitin ödənilməsini tələb etmişdir. Tələbini təsdiq etmək üçün o, özü ilə vəkili arasında

imzalanmış  sazişin sürətini  təqdim  etmişdir.  Bu  sazişə  əsasən  bu  haqq  Məhkəmə  tərəfindən

pozuntunun  olduğuna  dair  qərar  qəbul  edildiyi  halda  ödəniləcəkdi.  Ərizəçi,  həmçinin  özü  və  on

səkkiz ailə üzvünün cinayət işi ilə bağlı ölkə məhkəmələrinin iclaslarında iştirak etmək və başqa

dövlət orqanlarının nümayəndələri ilə görüşmək üçün nəqliyyat xərclərinə çəkdiyini iddia etdiyi

6600 avro və ölkə daxili proseslərlə bağlı poçt xidmətlərinə görə çəkdiyini iddia etdiyi 15048 avro

məbləğində vəsaitin də ödənilməsini tələb etmişdir.

44. Hökumət qeyd etmişdir ki, ərizəçi ilə vəkili arasında bağlanmış saziş ölkədaxili qanunvericiliyə

əsasən hüquqi xidmətlərə görə kontrakt hesab oluna bilməz, belə ki, burada tərəflərin hüquq və

vəzifələri, kontraktın şərtləri göstərilməmiş və o, notarial qaydada təsdiq olunmamışdır. Buna görə

də Hökumət sazişin məcburi xarakterə malik olmadığını, ərizəçinin vəkilə haqq ödəmək vəzifəsinin

olmadığını  və  buna  görə  də  onun  məhkəmə  xərcləri  ilə  bağlı  tələbinin  rədd  edilməli  olduğunu

bildirmişdir.

45. Bundan əlavə, Hökumət qeyd etmişdir ki, nəqliyyat xərcləri ilə bağlı tələb müvafiq sübutlarla

təsdiq olunmamışdır və bu xərclərin çəkilməsi zəruri deyildi. Poçt xərclərinə gəlincə, Hökumət qeyd

etmişdir ki, ərizəçi bu tələbini təsdiq etmək üçün ümumi məbləği yalnız təxminən 1 Azərbaycan

manatı olan qəbz təqdim etmişdir. Buna görə də Hökumət bu tələbi 1 AZN məbləğində qəbul edir.

46.  Məhkəmənin  presedent  hüququna  görə  ərizəçiyə  çəkdiyi  xərc  və  məsrəflərə  görə  o  zaman

kompensasiya ödənilir ki, o, bu xərclərin həqiqətən də və zəruri olaraq çəkildiyini və məbləğinin

ağlabatan olduğunu sübut edə bilsin.

47. Məhkəmə xərclərinə gəlincə, Avropa Məhkəməsi həyata keçirdiyi proseslərlə əlaqədar ədalətli

təzminatın  ödənilməsi  ilə  bağlı  qərar  qəbul  edən  zaman  heç  də  mütləq  şəkildə  ölkədaxili

qanunvericiliyin hüquqi xidmətlər üzrə kontraktın formasına dair tələbləri ilə bağlı olmur. Məhkəmə

ərizəçi   ilə   vəkili   arasında   bağlanmış  yazılı  sazişi  nəzərə  alaraq  hesab  edir  ki,  bu,



­  50 ­

A Z Ə R B A Y C A N   V Ə K İ L İ  ‐ V nömrə

ərizəçinin işə Məhkəmədə baxılması ilə bağlı məhkəmə xərcləri çəkdiyinin sübutudur. Lakin hazırkı

işdə zəruri olan və ağlabatan iş yükünü nəzərə alaraq, Məhkəmə hesab edir ki, tələb olunan məbləğ

həddindən artıqdır və ərizəçiyə ödəniləcək məbləğdən tutulacaq istənilən vergi də daxil olmaqla

ona 1000 avro məbləğində vəsait ödənilməlidir.

48. İddia olunan poçt xərclərinə gəlincə, Məhkəmə qeyd edir ki, ərizəçi tərəfindən təqdim edilmiş

qəbzlər  lazımı  qaydada  konkretləşdirilmədiyinə  və  çox  zaman  tam  şəkildə  oxuna  bilmədiyinə

baxmayaraq,  onların  məbləği  Hökumətin  iddialarının  əksinə  1  AZN‐dən  artıq  olmuşdur.  Lakin

bununla  belə,  bu  ümumi  məbləğ  ərizəçinin  iddia  etdiyi  kimi  15048  avro  deyil.  Hər  bir  halda

Məhkəmə istər ölkə daxilində işə baxılması ilə bağlı nəqliyyat xərcləri, istərsə də poçt xərcləri ilə

bağlı hesab edir ki, tələblər şişirdilmiş, müvafiq sübutlarla təsdiq olunmamışdır və hazırkı işdə təsbit

edilmiş pozuntu kontekstində onların işə aidiyyəti yoxdur. Bu səbəblərə görə Məhkəmə bu tələbləri

rədd edir.

C. Faizlərin ödənilməsi

197. Məhkəmə ödənilməyən məbləğə görə faiz dərəcəsinin Avropa Mərkəzi Bankının faiz dərəcəsinə

uyğun olaraq hesablanmasını və bura üç faiz əlavə edilməsini münasib hesab edir.

BU SƏBƏBLƏRƏ GÖRƏ MƏHKƏMƏ

1.  Yekdilliklə ərizəni Ali Məhkəmənin tərkibi ilə bağlı hissədə mümkün və digər hissədə mümkünsüz

elan edir;

2.  6 səs lehinə, 1 səs əleyhinə olmaqla Konvensiyanın 6‐cı maddəsinin 1‐ci bəndinin pozulduğunu



qət edir;

3.    Yekdilliklə qət  edir  ki,  pozuntu  faktının  müəyyən  edilməsi  ərizəçinin  məruz  qaldığı  istənilən

mənəvi ziyana görə qənaətbəxş ədalətli kompensasiyadır;

4.  Yekdilliklə qərara alır ki,

(a) Konvensiyanın 44‐cü maddəsinin 2‐ci bəndinə uyğun olaraq cavabdeh Dövlət qərarın qüvvəyə

minməsindən sonra üç ay ərzində ərizəçiyə çəkdiyi məhkəmə xərclərinə görə, tutulacaq vergi də

daxil olmaqla, 1000 avro (min avro) məbləğində vəsaiti ödəmənin həyata keçirilməsi zamanı mövcud

olan məzənnəyə uyğun olaraq Azərbaycan manatı ilə ödəməlidir;

(b) yuxarıda  qeyd  edilən  üç  ayın  keçməsindən  sonra  ödəmənin  həyata  keçirilməsinə  qədər

gecikdirilən müddət üçün yuxarıda göstərilən məbləğdən Avropa Mərkəzi Bankının faiz dərəcəsinə

uyğun olaraq faizlər ödənilməli və buna üç faiz də əlavə edilməlidir;

5.  Yekdilliklə ərizəçinin ədalətli kompensasiya tələbini digər hissələrdə rədd edir.

Qərar Məhkəmənin Prosedur Qaydalarının 77‐ci Qaydasının 2 və 3‐cü bəndlərinə uyğun olaraq

2013‐cü il 30 may tarixdə ingilis dilində və yazılı şəkildə tərtib edilmişdir.



Andre Uampax

İzabel Berro‐Lefevr

Bölmə katibinin müavini                  

 

 

Sədr

Konvensiyanın 45‐ci maddəsinin 2‐ci bəndi və Məhkəmənin Prosedur Qaydalarının 74‐cü qaydasının

2‐ci bəndinə uyğun olaraq hakim Dedovun xüsusi rəyi bu qərara əlavə edilir.

HAKİM DEDOVUN XÜSUSİ RƏYİ

Mən bu işdə Məhkəmənin qərəzsizlik məsələsi ilə bağlı verdiyi təhlillə razılaşmıram. 28‐ci bənddə

Məhkəmə qeyd edir ki, işə ikinci dəfə baxan Ali Məhkəmə tərkibinin qanun əsasında yaradılmış

məhkəmə hesab edilə bilinib‐bilinməməsi hakimin obyektiv qərəzsizliyi ilə bağlı istənilən şübhədən

daha  böyük  önəm  təşkil  edir.  Sonra  Məhkəmə  milli  Ali  Məhkəmənin  hakimlərinin  tərkibinin

ölkədaxili qanunvericiliyə uyğun olaraq müəyyən edilib‐edilmədiyini araşdırır.



­  51 ­

A Z Ə R B A Y C A N   V Ə K İ L İ  ‐ V nömrə

Lakin milli Ali Məhkəmə mahiyyəti üzrə qərar qəbul etmək üçün faktiki əsasların olmaması səbəbi

ilə aşağı məhkəmənin qərarını ləğv etmişdir. Belə olan halda, hakimin obyektiv qərəzsizliyi yalnız

o zaman sarsıla bilər ki, həmin hakim həmin işə aşağı (və ya yuxarı) məhkəmədə baxılması zamanı

iştirak etsin. Beləliklə, hakimlərin obyektiv qərəzsizliyini qorumaq məqsədi daşıyan təhlükəsizlik

tədbirləri  elə  bir  qaydada  yaradılmalıdır  ki,  həmin  hakimin  özü  üzərində  nəzarəti  həyata  keçirə

bilməməsi təmin olunsun və bununla da maraqlar münaqişəsi aradan qaldırılsın. İşin materialından

göründüyü kimi, müvafiq hakim iki dəfə işə eyni qisimdə baxmışdır.

Məhkəmə bu cür maraqlar münaqişəsinin qarşısını almağa yönəlmiş ölkədaxili qanunvericiliyi təfsir

etməyə meylsiz olmuşdur. Halbuki, onun bunu etməsinin qarşısını heç nə almamışdır, belə ki, Cinayət

Prosessual Məcəlləsinin 109.1.6‐cı maddəsinin mətni (qərarın 12‐ci bəndinə bax) çox geniş şəkildə

müəyyən edilmişdir. Belə formal yanaşma Razılığa Gələn Dövlətlərin milli məhkəmə sistemlərinin

fəaliyyətinə mənfi təsir göstərə və heç bir ağlabatan və proporsional əsas olmadan çətinliklər yarada

bilər.


A Z Ə R B A Y C A N   V Ə K İ L İ  ‐ V nömrə

­  52 ­



Yerli mətbuat səhifələrindən

“Bəs hakimlər kimdir və yaxud saxta məhkəmədə hansı vəkillikdən söhbət gedə bilər?!”

Son günlər ölkə vətəndaşı kimi hər birimizi narahat edən və təbii olaraq müzakirə olunan əsas

mövzulardan  biri  də Xankəndində  qondarma  məhkəmə  qarşısına  çıxarılan  həmyerlilərimiz  ilə

bağlı məsələdir. Bu məsələ ilə bağlı ölkə ictimaiyyətindən müxtəlif fikirlər səsləndirilir, təkliflər

verilir  və  təşəbbüslər  irəli  sürülür.  Xüsusilə,  bu  həssas  məsələyə hüquqi  aspektdən  yanaşma,

problemin həllinin hüquqi mexanizmləri hamıda böyük maraq doğurur.

“Azərbaycan  Hüquq  İslahatları  Mərkəzi”  İctimai  Birliyinin  sədri,  Vəkillər  Kollegiyası  Rəyasət

Heyətinin  üzvü,  hüquq  elmləri  üzrə  fəlsəfə  doktoru  Anar  Bağırov  son  günlər  ən  çox  müzakirə

olunan mövzu ilə bağlı öz fikirlərini bölüşüb.

“Bu yaxınlarda həmyerlilərimizin iştirakı ilə Xankəndində səhnəyə qoyulmuş “məhkəmə teatrı”

bir  azərbaycanlı  kimi

məni  də  çox  narahat  edir.

Lakin  bir  hüquqşünas

kimi məni narahat edən daha

bir

nüans  da



bu

problemin 

həllinin,

s o y d a ş l a r ı m ı z ı n

müdafiəsinin  düzgün  hüquqi

m e x a n i z m l ə r i n i n

tapılmasıdır. 

Son 


günlər

mətbuatda 

bəzi

h ü q u q ş ü n a s l a r ı m ı z ı n



qondarma  məhkəmə

qarşısına 

çıxarılan

g i r o v l a r ı m ı z ı n

hüquqlarının qorunması üçün

Xankəndinə  getmək

təşəbbüsü ilə çıxış etmələrinə

rast gəldim. Onların bu

təşəbbüslərində olan xeyirxah

niyyətlərini 

təqdir

edirəm, lakin hesab edirəm ki,



bu  yanlış  hüquqi  mexanizmdir.  Qoy  bəzi  həmkarlarım  inciməsinlər,  onlara    sualım  var.  Bəs

hakimlər kimdir və yaxud saxta məhkəmədə hansı vəkillikdən söhbət gedə bilər?! Bu, dolayısı

yolla qondarma Dağlıq Qarabağ rejimini qəbul etmək, düşmən dəyirmanına su tökməkdir” – deyə

A.Bağırov bildirib.

“Bizə aydındır ki, vətəndaşlarımız ölkəmizin ərazisində sərbəst hərəkət etmək hüquqlarından xoş

məramla istifadə etmişlər. Lakin ermənilər bu hadisəyə saxta don geyindirmiş, həmvətənlərimizi

diversant kimi qələmə vermişlər. Bu hadisə bir daha sübut edir ki, azərbaycanlılardan heç biri, o

cümlədən hüquqşünaslarımız ora gedəcəkləri təqdirdə analoji hallardan siğortalanmayıb. Dağlıq

Qarabağda olan  “bespredel” rejimdən hər şey gözləmək mümkündür” – deyə vəkil bildirib.

Hüquqşünas daha bir önəmli məqama diqqət yetirib. Belə ki, vəkilin sözlərinə görə, Avropa İnsan

Hüquqları  Konvensiyasının  5‐ci  və  6‐cı  maddələrində  göstərilmişdir ki, hər  bir  şəxs  yalnız

səlahiyyətli  məhkəmə  tərəfindən  məhkum  olunduqdan  sonra  qanuni  həbs  oluna  bilər,  eyni

zamanda hər kəs ona qarşı hər hansı cinayət ittihamı irəli sürülərkən, qanun əsasında yaradılmış

müstəqil və qərəzsiz məhkəmə vasitəsi ilə işinin ədalətli və açıq araşdırılması hüququna malikdir.

Burada  isə  qanun  əsasında  yaradılmış  və  səlahiyyətli  məhkəmədən  söhbət  gedə  bilməz.  Hətta

qorxaq  qondarma    Dağlıq  Qarabağ  rejimi tərəfindən  bu  “məhkəmədə”  “hakimlik”  edən  şəxsin

kimliyi gizlədilir. Bununla aşkarlıq prinsipi də pozulmuşdur. A.Bağırov bildirir ki, həmin qondarma

məhkəmə qanunsuz olduğu üçün təbii olaraq onun qəbul edəcəyi istənilən qərar heç bir hüquqi

qüvvəyə  malik  ola  bilməz.  Ona  görə,  soydaşlarımız  nəinki  azad  olunmalı,  əksinə  bu  biabırçı

“məhkəmə”ni quranlar, onda iştirak edənlər (hakim və s.) qanun qarşısında ciddi cavab verməli,

məsuliyyətə cəlb olunmalıdırlar.

“Fikrimcə həmyerlilərimizin müdafiəsi üçün ən optimal yol Ermənistan barəsində Avropa İnsan

Hüquqları  Məhkəməsinə  şikayət  ərizəsi  təqdim  etməkdir.  Belə  ki,  Şahbaz  Quliyev  və  Dilqəm

Əhmədovun  qanunsuz  olaraq  tutulması  ilə  bağlı  məsələyə  Avropa  İnsan  Hüquqları

Konvensiyasının norma və prinsiplərinin pozulması nöqteyi‐nəzərindən baxılması zəruridir.


­  53 ­

Məhz bu baxımdan Ermənistanın adı çəkilən şəxslərin qanunsuz tutulması və Avropa Konvensiyası

ilə  tanınmış  hüquq  və  azadlıqlarının  pozulması  ilə  nəticələnmiş  hərəkətlərə  görə  məsuliyyəti

meydana  çıxa  bilər.  Çünki  “Dağlıq  Qarabağ  Respublikası”nın  beynəlxalq  hüququn  subyekti

sayılmaması mübahisəsizdir. Eyni zamanda nəzərə almalıyıq ki, Dağlıq Qarabağ və ətraf rayonlar

üzərində  nəzarət  etmək  kimi  bir  hüquqa  malik  olmasa  belə,  Ermənistan öz  işğalçı  siyasəti

nəticəsində  həmin  ərazi  üzərində  hərbi  və  iqtisadi  baxımdan  effektiv  nəzarəti  həyata  keçirir.

Qısacası,  Dağlıq  Qarabağ  Azərbaycan  Respublikasının  ayrılmaz  tərkib  hissəsidir.  Beləliklə  də,

münaqişə  Azərbaycan  Respublikasının  daxili  məsələsidir.  Bu  baxımdan  hər  hansı  kənar  dövlət

tərəfindən bu məsələyə müdaxilə edilməsi beynəlxalq hüquq baxımından tamamilə yolverilməzdir”

– deyə tanınmış hüquqşünas qeyd edib.

Anar Bağırov: “Bunları nəzərə alaraq belə qənaətə gəlmək mümkündür ki, soydaşlarımızın Avropa

Konvensiyasının 3‐cü (“İşgəncələrin qadağan olunması”), 5­ci (“Azadlıq və toxunulmazlıq hüququ”),

6‐cı  (“Ədalətli  məhkəmə  araşdırması  hüququ”)  və  8‐ci  (“Şəxsi  həyata  və  ailə  həyatına  hörmət

hüququ”)  maddələri  ilə  tanınmış  hüquqları  kobud  şəkildə  pozulmuşdur  və  Ermənistan  dövləti

buna görə məsuliyyət daşımalıdır. Avropa Məhkəməsinin buna bənzər işlər üzrə müxtəlif dövlətlərə

qarşı kifayət qədər qərarları da vardır (“İlaşku və digərləri Moldova və Rusiyaya qarşı”, “Katan və

digərləri Moldova və Rusiyaya qarşı”, “Drozd və Yanoçek Fransa və İspaniyaya qarşı” işlər və s. )”.

“Sonda bildirmək istəyirəm ki, hal‐hazırda “Azərbaycan Hüquq İslahatları Mərkəzi”nin vəkil üzvləri

tərəfindən Xankəndində girov saxlanılan həmyerlilərimizin hüquqlarının effektiv müdafiəsi üçün

populizmdən  çox‐çox  uzaq  olan  lazımi  hüquqi  tədbirlər  görülməkdədir  və  yaxın  zamanlarda

ictimaiyyətə bu barədə dolğun məlumat veriləcəkdir” – deyə hüquqşünas qeyd edib.



Mənbə: http://www.qafqazinfo.az/xeber­azrbaycan­huququnaslar­hrkt­kecdi­t101497.html

Vergi cinayətləri nə zaman, necə və kimlər tərəfindən törədilir?

Təcrübə göstərir ki, bazar münasibətlərinin

formalaşması  və  sürətli  inkişaf  müasir

Azərbaycanda  müsbət  amillərlə  yanaşı,

həm  də  çətin,  ziddiyyətli  və  mürəkkəb

proseslərin yaranmasına təkan verir. Belə

ki, ölkəmiz müstəqillik qazandıqdan sonra,

bazar  münasibətlərinin  inkişafının  ilk

illərindən  etibarən  dövlət  çox  saylı vergi

ödəyicilərinin vergi ödəməkdən yayınması

halları  ilə  qarşılaşır.  Şübhəsiz  ki,  bu  hal

büdcənin  gəlir  hissəsindən  əhəmiyyətli

dərəcədə  itkilərin  müşahidə  olunması  ilə

nəticələnir.  Bununla  əlaqədar,  hüquq‐mühafizə  orqanlarının  qarşısında  vergidən  yayınanlarla

mübarizə kimi məsul bir vəzifə durur. Çünki, statistika göstərir ki, vergi cinayətləri ilbəil artır.

Bakı Hüquq Mərkəzinin (BHM) hüquq məsləhətçisi İsrafil Əlili vergi cinayətləri, onların istintaqı,

bu  cür  cinayətlərin  törədilməsinə  şərait  yaradan  amillər,  vergi  cinayətlərinin  subyektləri  və  s.

barədə qısa məlumat verib.

Hüquqşünas: “Ölkəmizin vergi sistemində cinayətlərin ibtidai araşdırılmasını və əməliyyat‐axtarış

tədbirlərini həyata keçirən struktur kimi Vergilər Nazirliyi yanında Vergi Cinayətlərinin İbtidai

Araşdırılması  Departamenti  fəaliyyət  göstərir.  Vergilər  Nazirliyi  yanında  Vergi  Cinayətlərinin

İbtidai  Araşdırılması  Departamenti  vergi  ödəməkdən  yayınma və  vergi  orqanlarının

səlahiyyətlərinə  aid  edilmiş  digər  cinayətlər  üzrə  qanunvericiliklə  müəyyən  edilmiş  qaydada

yoxlayır, təhqiqat və istintaq aparır, əməliyyat‐axtarış fəaliyyətini həyata keçirir, daha sonra vergi

ödəməkdən yayınma və vergi orqanlarının  səlahiyyətlərinə  aid  edilmiş  digər  cinayətlərə  qarşı

A Z Ə R B A Y C A N   V Ə K İ L İ  ‐ V nömrə


A Z Ə R B A Y C A N   V Ə K İ L İ  ‐ V nömrə

­  54 ­

mübarizə  sahəsində  vergi  orqanlarının  hüquq‐mühafizə  orqanları  ilə,  o  cümlədən,  xarici

dövlətlərin hüquq‐mühafizə qurumları ilə işgüzar münasibətlər yaradır və zəruri hallarda xidməti

vəzifələrinin icrası zamanı vergi orqanlarının əməkdaşlarının şəxsi təhlükəsizliyini təmin etmək

üçün müəyyən edilmiş qaydada tədbirlər görür.

Hüquqşünas bildirib ki, yuxarıda qeyd olunan vəzifələrin həyata keçirilməsi üçün Departamentə

Azərbaycan Respublikası CM‐nin 192‐ci (Qanunsuz sahibkarlıq), 193‐cü (Yalançı sahibkarlıq) və

213‐cü (Vergi ödəməkdən yayınma), 213.1 (Aksiz vergisini ödəməkdən yayınma) maddələri üzrə

cinayət işlərinin təhqiqatı və istintaqı başlanması, habelə Azərbaycan Respublikası prezidentinin

"Sahibkarlığın inkişafına mane olan müdaxilələrin qarşısının alınması haqqında" 28.09.2002‐ci il

tarixli  Fərmanı  ilə  CM‐nin  192,193,  və  213‐cü  maddələrilə  cinayət  işləri  başlandıqda  bu

cinayətlərin  ibtidai  istintaqı  zamanı  həmin  məcəllənin  daha  26  maddəsində  nəzərdə  tutulan

cinayətlər üzrə, o cümlədən, 178‐ci (Dələduzluq), 179‐cu (Mənimsəmə və ya israf etmə), 308‐ci

(Vəzifə səlahiyyətlərindən sui‐istifadə etmə), 309‐cu (Vəzifə səlahiyyətini aşma), 311‐ci (Rüşvət

alma),  312‐ci  (Rüşvət  vermə),  313‐cü  (Vəzifə  saxtakarlığı),  314‐cü  (Səhlənkarlıq)  və  iqtisadi

fəaliyyət sahəsində törədilən cinayətlərlə bağlı digər maddələr üzrə ibtidai istintaqın aparılması

səlahiyyəti də Vergi cinayətlərinin ibtidai araşdırılması Departamentinə verilmişdir.

Əgər vergi cinayətlərini kriminalistik baxımdan nəzərdən keçirsək, demək olar ki, onların əsasında

vergi  orqanlarının  simasında  dövlət  və  vergi  ödəyiciləri  arasında  olan  konflikt  dayanır.  Vergi

cinayətlərinin yaranması səbəbləri nəinki digər sahələr üzrə olan  cinayətlərdən, həmçinin iqtisadi

sahədə olan cinayətlərdən də öz spesifik cəhətləri ilə fərqlənir. Bu cinayətlərin törədilməsinə əsas

təkan verəcək səbəblər kimi aşağıdakıları qeyd etmək olar:

­

Ölkənin iqtisadi həyatında baş verən köklü dəyişikliklərin doğurduğu iqtisadi səbəblər (məsələn,



istehsalın aşağı düşməsi və ya kapitalın xaricə daşınması),

­

Vergi qanunvericiliyinin yetkin olmaması, onda olan qeyri‐stabillikdən yaranan hüquqi səbəblər,



­

Vətəndaşların əksəriyyəti  üçün  səciyyəvi  olan  vergi  sisteminə  mənfi  münasibətdən  doğan

psixoloji səbəblər.

Hüquqşünasın sözlərinə görə, vergi cinayətlərini törədə biləcək şəxslərin dairəsi kifayət qədər

geniş  aparıla  bilər.  Bir  çox  hallarda  bu  kateqoriya  cinayətlər  qabaqcadan  əlbir  olan  şəxslər

tərəfindən  törədilə  bilir.  Eyni  zamanda  bir  faktoru  da  nəzərə  almaq  lazımdır  ki,  təcrübədə  bu

cinayəti törədən elə şəxslərə rast gəlinir ki, onlar bu cinayəti bilməyərəkdən törədirlər. Konkret

desək,  onlar  bu  cinayətin  əsl  icraçısının  tapşırıqlarını  yerinə  yetirərək,  cinayət  törətdiklərinin

fərqində olmurlar. Ona görə də cinayətin törədilməsinə birbaşa aidiyyatı ola biləcək şəxslərinin

dairəsinin müəyyən edilməsi bu tip cinayətlərin istintaqı üçün böyük əhəmiyyətə malikdir. Bu ,

müstəntiqi böyük həcmli lazımsız işlərin yerinə yetirilməsindən azad edir. “İstintaq və məhkəmə

təcrübəsi,  eyni  zamanda  elmi  tədqiqatlar  göstərir  ki,  vergi  cinayətlərini  törədənlərin  böyük

əksəriyyəti kişilərdir. Bu kateqoriyadan olan işlər üzrə cinayətlərin törədilməsində təqsirkar olan

20 yaşından aşağı olan şəxslərə isə ümumiyyətlə rast gəlinmir.  Statistikaya əsasən, vergi cinayəti

törədənlərin böyük əksəriyyəti ali təhsilli, hətta elmlik dərəcəsi olan insanlardır.” –deyə hüquq

məsləhətçisi bildirib.

Sonda  hüquqşünas  sözlərinə  əlavə  edib  ki,  vergiləri  və  məcburi  dövlət  sosial  sığorta  haqlarını

ödəməkdən yayınma əməli başlıca olaraq iki qrup üsulla törədilə bilər: 1) vergilərin və məcburi

dövlət sosial sığorta haqlarınınödəyicisi tərəfindən saxta mühasibat və vergi sənədlərinin tərtib

edilməsi, həmin sənədlərə yanlış məlumatların daxil edilməsi, əmlakın, gəlirlərin və ümumiyyətlə,

vergitutma  obyektinin  gizlədilməsi,  işçilərin  sayının  düzgün  göstərilməməsi,  işçilərlə  əmək

münasibətlərinin rəsmiləş‐dirilməsi, onların real əmək haqlarının gizlədilməsi və s. üsullarla; 2)

mühasibat  və  vergi  sənədlərində  hər  şeyin  qaydasında  olmasına  baxmayaraq,  vergilərin  və

məcburi dövlət sosial sığorta haqlarının ödənilməməsi. Vergiləri ödəməkdən yayınma fiziki şəxslər

tərəfindən daha çox qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda gəlirlər haqqında bəyənnamə

təqdim  etməməklə,  gəlirlərin  həcmini  azaltmaqla  və  ya  xərclərin  həcmini  artırmaqla, əmlakı

uçotdan gizlətməklə, öz fəaliyyəti və əlavə gəlir mənbələri haqqında məlumatları təhrif etməklə,

bəyannamə  verməyə  borclu  olan  şəxs  olduğunu  gizlətməklə,  vergi  güzəştləri  əldə  etmək  üçün

saxta sənədlər təqdim etməklə və digər üsullarla, hüquqi şəxslər tərəfindən isə mühasibat və vergi

sənədlərinə gəlirlərin azaldlmasına, xərclərin artırılmasına və ya vergi tutulması üçün əhəmiyyət

kəsb edən digər faktların qəsdən saxtalaşdırılmasına yönəlmiş həqiqətə uyğun gəlməyən, yalan

məlumatların daxil edilməsi, əmlakın gizlədilməsi, təşkilatın həyata keçirdiyi kommersiya və ya

başqa təsərrüfat‐maliyyə əməliyyatlarının qeydiyyata alınmaması və s. üsullarla törədilə bilər.

Mənbə: http://anspress.com/index.php?a=3&lng=az&pid=300791


­  55 ­


Yüklə 1,13 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin