Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova, N. E. Ibadullayev, G. R. Tursunova, O. I. Tuxliyev

 
10.9-rasm.
PoyiKalonansambli.

---

186 
10.10-rasm.
PoyiKalonansamblini ko’rsatish tartibi.
4 
3 
1 
2 

---

187 
10.3.Xorazm viloyatiningtarixiy- arxitekturayodgorliklari 
ekskursiyaob’ektlarisifatida 
 
Dunyoningqadimiyshaharlaridanbiribo‘lganXivaasrlarmobaynidainsoniyatni
ngma’naviyvamoddiymadaniyatitaraqqiyotigao‘ziningsalmoqlihissasiniqo‘shibkel
moqda. 
XalqarosayyohlikmarkazlaridanbirisanalganXivabejizbutundunyodaochiqosmonost
idagimuzeysifatidae’tirofetilmagan. 
Bushaharhududidajoylashganyodgorliklarmiloddanavvalgi 
VI 
– 
V 
asrlardanXXasrboshlarigachabo‘lgandavrlargataalluqlidir. 
AyniqsaXivashahriningIchanQal’aqismiMarkaziyOsiyodasaqlanibqolganbirdanbir
butunboshlishahar-yodgorlikbo‘lib, 
uningo‘tmishidagitaqdirime’moriyobidalaridunyoningengqadimgimadaniyvohaXor
azmningtarixiymadaniytaraqqiyotibilanchambarchasbog‘liqdir.
XivashahridagiIchanqal’avaDishanqal’adagitarixiyyodgorliklar, muzeylar, 
Xivaningtarixiymerosivasayyohliksalohiyati, vohaningmehmondo‘stodamlari, urf-
odatvaan’analarihaqidagima’lumotlarviloyatgatashrifbuyurayotganbarchaturistlarni
lolqoldirmoqda. 
JumladanXivashahridagiIchanqal’amajmui1990 
yil 
12 
dekabrdaYUNESKOningKanadadabo‘libo‘tgan 
14 
sessiyasiningmaxsusqaroribilanMarkaziyOsiyodabirinchibo‘lib«Butunjahonmerosi
»sifatidaro‘yxatgaolingan. O‘zbekistonFanlarakademiyasitomonidan 1984-1993 
yillardaXivashahridao‘tkazilganarxeologikqazishmalarnatijasida«Ichanqal’a»hudu
dieramizdanavvalgi 
V 
asrdapaydobo‘lganganliginivashahardevorlariostidantopilganmadaniyqatlam, 
sopolbuyumlarvakattahajmdagixomg‘ishtlarshaharni 
2500 
yoshdaekaninitasdiqlaydi. 
Shundanso‘ng 
1997 
yildamamlakatimizningikkiazimvabuyukshahriBuxorovaXivaning 
2500 
yillikyubileyiYUNESKOrahnamoligidadunyomiqiyosidakengnishonlanishibushah
arningbutundunyodae’tirofetilganidandalolatberadi.

---

188 
Hozirgikundaviloyatda 
255 
tamadaniymerosob’ektlaridavlatro‘yxatigaolinganbo‘lib, 
shundan 
18 
tasiarxeologiya, 133 tasiarxitektura, 66 tasihaykaltaroshlikyodgorliklari, 32 
tasimuqaddasqadamjolar
5
bo‘lib, Davlatmuhofazasigaolingan.
Xivaning arxitektura yodgorliklari asosan madrasa, masjid va minoralar, 
Pahlavon Mahmud maqbarasi (1835 yil), Muhammad Aminxon madrasasi (1850-
1855 yillar), Ko‘hna Ark, Tosh Hovli, Olloqulixon karvonsaroyi (1855 yil) 
kabilardan iborat. Rangli bezaklar berilgan Kalta Minor (1835 yil) va 218 ta 
naqshli ustunga ega bo‘lgan Juma masjidlarni alohida ta’kidlab o‘tish mumkin. 2,5 
kilometr uzunlikdagi devorga ega bo‘lgan Ichan-qal’a Otadarvoza, Shimoliy, 
Sharqiy, Janubiy, Buxoro va Toshdarvozalariga ega. Unda 40 dan ko‘proq 
quduqlar mavjud. Xorazm viloyatining asosiy tarixiy-arxitektura yodgorliklari:
1.
Ichan qal’a, Saidboy masjidi va madrasasi (XVIII asr boshi); 
2.
Pahlavon Mahmud maqbarasi (1835 yil); 
3.
Olloqulixon madrasasi (1834 y.); 
4.
Qutlug‘murod-inoqmadrasasi (1804 y.); 
5.
Olloqulixon Timi va Karvonsaroyi (XIX asr); 
6.
Abdullaxon madrasasi (1865 y.); 
7.
Anushaxon masjidi va hammomi (1657 y.); 
8.
Toshhovli (Olloqulixonning karvonsaroyi) (1855 y.); 
9.
Oq masjid (1832 y.); 
10.
Juma masjidi va minorasi (1788 y.); 
11.
Said Olovuddin maqbarasi (XIV asr); 
12.
MuhammadAminxonmadrasasi (1850-1855yy.); 
13.
Kaltaminor (1835 y.); 
14.
Ko‘hna Ark (1868 y.);
15.
To‘ramurod minorasi (1888 y.); 
16.
Sherniyozxon madrasasi (1718 y.); 
17.
Borlandi masjidi (XIX asr); 
5
www. UzA.uz saytima’lumotlari 

---

189 
18.
Arabxona madrasasi (1838 y.). 
Xorazmviloyati 
bo’ylab 
tashkil 
etish 
mumkin 
bo’lgan 
«Xorazmiazimningmingyilliktarixi» nomli ekskursiya xizmatining dasturi 
namunasini keltiramiz: 
«