See discussions, stats, and author profiles for this publication at

Modern teknolojinin özünün yer aldığı alana ait olan Modern Bilim, özünde 
temsillerin alanına aittir. Her ne kadar bu tespit, ontolojik zeminden yapılmış olsa da açığa 
çıkan soru / problem bir kesişim alanıdır: Temsil ve onunla ilişkili olarak gerçeklik problemi 
epistemolojiye mi, ontolojiye mi yoksa bir tür bir-aradalığa mı aittir? Neo-pozitivizm için 
problem bu noktada düğümlenmektedir, çünkü bilgi teorisine dönüşmüş haliyle epistemoloji 
ilk ve tek –olanaklı- felsefedir. Dolayısıyla, bilimler çağında ontolojiye ait bir problem alanı 
olamayacağı gibi, bir tür bir-aradalık da olanaksızdır. 
Buradaki teorik-kurumsal problem, bilimi çözümleyen mantıkçılardan oluşması 
gereken akademik felsefenin, bilimin (ve / veya bilimselliğin) kapı bekçiliğini ya da sınır 
jandarmalığını yapması gerekirken, bilim disiplinlerinin bu bekçiliği ya da jandarmalığı 
tanımamasındadır. Aslında Thomas Kuhn’un da ifade ettiği üzere, bilime geçişe damgasını 
vuran şey Poppercı anlamda (yani epistemolojik anlamda) dahi eleştirel söylemin bir yana 
bırakılmasıdır. Bir çalışma alanı bir kez bu geçişi yaptı mı, eleştirel epistemoloji ve hatta 
eleştirel olmayan epistemolojik modelleme sadece alanın temelleri yine tehlikede olduğu o 
bunalım anlarında yeniden ortaya çıkar. Salt birbiriyle yarış eden teoriler arasında bir seçme 
yapma zorunda kaldıklarında, bilim insanları filozoflar gibi davranış sergilerler” (Kuhn, 1977, 
s. 273). Epistemoloji, neo-pozitivizmde olduğu gibi, teorik-kurumsal olarak bilime yardımcı 
bir etkinlik ve akademik bir birim olarak konumlandırıldığında, genel bilim etkinliğinin 
sadece özel anlarında (bunalım dönemlerinde) ihtiyaç duyulan bir yardımcı olarak 

---

750
GAUN JSS 
çerçevelenmektedir. Ancak bu yardımcıya kurumsal başvuru yok-seviyesindedir. Bu 
bağlamda felsefenin, en azından üniversite içerisinde neo-pozitivizmin tasarımladığı işlevi de 
yerine getirip getiremediği oldukça tartışmalıdır. Bu durumda, “felsefenin içine düştüğü bu 
durumun diğer disiplinlere çıkarttığı fatura, felsefi eleştirinin yokluğunda onların tekno-
bilimsel dünya metafiziğinin giderek daha fazla kölesi olmalarıdır” (Nalbantoğlu, 2009a, s. 
32). Açığa çıkan bu problem-durumunun nedenlerinden biri felsefenin, en azından kurumsal 
olarak ‘bilimselleşmesi’ ile “tıpkı öteki disiplinler gibi (…) üniversiter çatı altında ders 
programı olan bir akademik mesleğe, uzmanlığa indirgen”mesidir (Nalbantoğlu, 2009a, s. 32). 
Fakat esas odaklanılması gereken neden, bu dönüşümün temelindeki Bilimsel Dünya 
Kavrayışı’nın epistemolojik problemi aydınlatabilme ve çözebilme kapasitesindeki göreli 
yetersizlikte saklıdır.
Bu bir gösterge olarak alındığında, sosyal bilimler açısından gündeme getirilen 
probleme (bunların ground plan’a olan uyumsuzluğu olarak kendisini gösteren problemin 
bütün egemenliğine karşın sözü geçen ‘ground plan’ın sınırlılıkları hakkında bir şeyler 
söylüyor olabileceği) bilgi teorisiyle çerçevelenmiş bilim felsefesinin konumlanışı da dâhil 
olur. Çünkü bu konumlanışın kendisi de ground plana görelidir ve pragmatik olarak işlevsel 
sonuç vermemektedir. “Bilimlerin disiplin duvarları arkasına çekilerek yekdiğeriyle 
iletişimsizlik içine düştüğü ve ‘uzmanlaşma’yla birlikte gelen ‘ne işe yarar’ın Von 
Humboldt’un üniversite idealinin (…) yerine konduğu yeni cesur dünyada; (…) üç tür 
yabancılaşma olarak (…) Universitas scholarum ve Universitas literarum’un çöküşleri, buna 
karşın cui bono’nun (neye yarar) yükselişi”nin (Nalbantoğlu, 2009b, s. 89) kendisini bir 
problem-durumu olarak tespit edebilecek, konu edinebilecek bir epistemoloji mümkün 
müdür? Bilimsel Dünya Kavrayışı’nın epistemolojik problemi aydınlatabilme ve çözebilme 
kapasitesindeki göreli yetersizlik işte bu soruda düğümlenmektedir.