Şərq-Qərb Tədqiqat Mərkəzi Səlahəddin XƏLİlov
Yüklə 2,22 Mb.
|
|
Səvvan yoxuşu Ətəkləri qərbə doğru yayılan Minbər təpəsi dəniz səthindən minlərcə metr yüksəklikdə yerləşir. Qırılmış və tökülmüş daşlarla örtülü geniş sahəsi, uzaqdan baxan üçün əlçatmaz, çox böyük və qorxulu bir mənzərə idi. Lakin ora tez-tez gedənlər orda iki yolun olduğundan danışırdılar: biri cənubda, digəri isə şimalda. Hər ikisi ölüm vadisinin dərinlikləri arasında qıvrılan dar yollar idi. Eyni zamanda, mənə bu yollarla təpəyə çıxmanın təhlükəli olmadığını da dedilər. Ancaq mən bu yolların heç biriylə təpəyə çıxmağı düşünmürdüm. İki yol arasında suları qurumuş bir çay yatağı kimi dar və düz bir yoxuş görmüşdüm. Bu yoxuş təpənin zirvəsindən başlayır və ətəklərinə yaxın bir yerdə bitirdi. Şəkli və yeri xoşuma gəldi və mənə zirvəyə çıxan ən yaxşı yol kimi göründü. Eyni zamanda, elə bil daxilən məni ona çəkən bir cazibə hissi vardı. Buna görə də bu yoldan təpəyə çıxmağa qərar verdim. Qərarımı dağda yaşayanlardan birinə dediyim zaman gözlərindən atəşlər saçaraq mənə dik-dik baxdı və əllərini bir birinə vuraraq: “Səvvan yoxuşu! Sənin üçün pis olacaq! Dəlilik etmə! Səndən əvvəl çox insan bunu etmək istədi, ancaq heç kəs başına gələni anlatmaq üçün geri dönə bilmədi. Səvvan yoxuşu! Amandır etmə! Aman!” – deyə bağırdı. Bunu dedikdən sonra təpəyə qədər mənə rəhbərlik etmək üçün yalvarmağa başladı. Ancaq mən nəzakətlə onun yardımını rədd etdim. Qorxusunun nəyə görə mənə pis təsir etdiyini isə başa düşə bilmədim. Çünki məni qərarımdan döndərmək əvəzinə qərarımda daha da qətiləşdirmişdi. Bir səhər dan yeri söküldüyü an, yuxu meyxoşluğundan oyanıb, çomağımı və yeddi tikə çörəyimi götürdüm və Səvvan yoxuşuna çıxmaq üçün yola düzəldim. Gecənin son dəmləri, günün ilk işıqları və bir an üçün də olsa öz-özümü unudub sehirli rahibin sirrini öyrənmək üçün hiss etdiyim güclü istəyim, elə bil ayaqlarıma güclü qanadlar, qanımı qaynadan bir qüvvə olmuşdu. Qəlbimdə böyük bir inanc və ümidlə yola çıxdım. Ancaq yoxuşun ətəklərinə çatmadan həvəsim boğazımda qaldı. Sevinclə getdiyim yolda bir müddət sonra özümü həll edilməsi mümkün olmayan bir tapmacanın içində tapdım. Uzaqdan mənə düzgün və doğru bir yol kimi görünən yoxuş, əslində aşılması çətin və dik bir yol imiş. O dik yolun qarşısında təəccüblü baxışlarla dayanmışdım və ətrafa nəzər salmağa başlamışdım. Ancaq hələ də zirvəni görə bilmirdim. Hara baxsam ətrafda həyat izi tapa bilmirdim. Səvvan yoxuşunda gördüyüm tək şey, fərqli həcm və şəkilli cınqıl daşları idi. Bəziləri kəskin qılınc kimi bəziləri də iynə kimi, idilər. Elə bil bir cin ordusu dağın o tərəfinə yayılmışdı. Sonra da oranı qorxu və dəhşət verici, səssiz, qapqara kəfənlərə bürümüşdü. Zirvəni yoxuşun ətəklərindən görə bilmirdim. Hələ də əzmli idim. Yoxuşdan çıxmağıma mane olmaq istəyən adamı xatırladım. Atəş çıxan gözləri ilə mənə baxırdı, ancaq məni məqsədimdən döndərə bilmirdi. Beləcə dırmaşmağa başladım. Lakin bir az sonra artıq böyük bir məsafə gedə bilməyəcəyimi anladım. Çünki cınqıllı Səvvan yoxuşu, ayaqlarımın altından sürüşürdükcə milyonlarla ağızdan çıxan hənirti kimi qorxulu səslər ətrafı bürüyürdü. Bir az daha gedə bilmək üçün əllərimin və dizlərimin köməyindən istifadə etməliydim. O zaman, kaş ki keçi kimi yüngül olsaydım, deyə düşündüm. Özümə bir an belə dinlənmək üçün zaman vermədim, qısa-qısa addımlarla yoxuşu çıxırdım. Birdən zirvəyə çıxmadan o qorxunc, səssiz ərazidə gecənin düşməsindən qorxmağa başladım. Geriyə dönmək fikri isə heç ağlımın ucundan belə keçmirdi. Aclığımı hiss etdiyim zaman gün sona çatırdı. Yemə və içmə ağlıma gəlmədən, günün necə başa çatdığına və dağdakı yolu necə qət etdiyimə məəttəl qalmışdım. O an, yanımdakı yeddi tikə çörək − bir dəsmala sarıyıb yanımda götürdüyüm o yeddi tikə çörək − necə də qiymətli idi! Durduğum yerdə əyləşdim; dəsmalı açdım və yeddi tikədən birini götürdüm. Elə ilk loxmanı çeynəməyə başlamışdım ki, qulağıma zil və ney səsinə bənzər, sanki bağırtı səsi kimi bir səs gəldi. O səs, Səvvanın başında, qorxunc bir səssizlik içində məni necə də qorxutmuş və ürkütmüşdü! Çox keçmədi ki, yaxın bir təpənin üstündə keçidən böyük, qara bir qoç gördüm. Özümə hələ gəlməmişdim ki, ətrafımı hər tərəfdən keçilər bürüdü. Səvvan eyniylə mənim ayağımın altından sürüşdüyü kimi keçilərin də ayaqları altında sürüşürdü. Ancaq mən sürüşdüyüm zaman çıxan qorxunc səslər eşidilmədən... və birdən elə bil çıxardığım səsə gələnlər kimi və elə bil onlarla görüşüm varmış kimi keçilər qoçun başçılığında mənə hücum etməyə başladılar. Necə oldu və hardan gəldiklərini başa düşmədim, ancaq çobanın səsi olmasaydı çörəyi əlimdən qapacaqdılar. Çoban qarşımda durdu. Əynində önünü örtən dəri bir önlükdən başqa heç nə yox idi. Əlində isə sadəcə ney var idi. Onu başdan ayağa süzdüm. Uzun boylu və üzündən sağlıq, nəşə və qüvvət tökülən bir gənc idi. Danışa bilmək üçün hələ özümə gəlməmişdim ki, onun incə bir səslə və səmimi gülümsəməsiylə danışdığını eşitdim: − Qoçumun etdiklərinə baxma! Bir az ərköyündür. Çörək olanda ona çörək yedirirəm həmişə. Çörək yeyən birini görməyəli aylardır Bunu dedikdən sonra böyük qoça baxdı: − Görürsənmi mənim dürüst qoçum, qismət necə də inanan kimsənin ayağına gəlir! Heç vaxt şansdan ümidini üzmə! – deyə onunla danışdı. Əlini çörəyə uzatdı və bir tikə aldı. Onun ac olduğunu düşündüyüm üçün çox nəzakətlə və səmimiyyətlə ona dedim ki: − Bu kiçik payı aramızda bölüşək. Yanımdakı çörək mənə də çatar, sənə də. Hətta qoça da bir hissə verə bilərik. Çoban sözüm bitən kimi ilk hissəni aldı. Bir loxma çeynədikdən sonra onu keçilərə atdı. İkincini, üçüncünü,... altıncını hətta sonuncu da belə etdi. Elə təəccüblənmişdim ki, elə bil məni şimşək vurmuşdu və hirsimdən az qala partlayacaqdım. Ancaq ona qarşı çıxa biləcək taqətimin olmadığını anladım. Öz-özümü sakitləşdirdim və təəccüblə çobana baxdım. Sonra bir az yalvarışla, bir az da şikayətli bir səslə, − Aclığın və yorğunluğun məhv etdiyi bir adamın yeməyini keçiyə verdin. İndi mənə bir az süd verə bilərsən? – deyə soruşdum. Mənə üzünü çevirmədən: − Keçimin südündə dəliləri öldürən bir zəhər var. Mən isə keçilərimdən birinin də cinayət etməsini istəmirəm. Öldürülən sənin kimi dəli olsa da, – deyə cavab verdi. − Niyə mənim dəli olduğumu düşünürsən? − Çünki sən yeddi il davam edəcək səfər üçün yeddi tikə çörək götürmü−sən. − Yeddi min götürməliydim ki? − Xeyr! Bir tikə belə götürməməliydin. − İndi deməli sən mənə bir tikə yemək götürmədən, belə təhlükəli və uzun bir səfərə çıxmağımı tövsiyə edirsən?
− Yaxşı, demək aclıq başıma vurduğu zaman Səvvanı çeynəyim, susuzluqdan yandığım zaman da tərimi içim? − Sadəcə olaraq ətində səni yedirəcək şey var. Qanında da sənin susuzluğunu tələf edəcək şey var. Bu da yol! − Dostum, mənimlə zarafat edirsən, yoxsa məni ələ salmısan? Mən sənin bu sözlərinə cavab verməyəcəyəm. İnancıma görə çörəyimi yeyən hər kəs, məni acından ölməyə tərk etsə də, mənim qardaşımdır. Dağın ətəklərində günlər qısadır. Ona görə zirvəyə doğru yoluma davam etməliyəm. Zəhmət olmasa mənə oranın yaxın və ya uzaq olduğunu deyə bilərsənmi? “Doğrudan da məhv olmağına az qalıb” – dedi və neyini çalmağa başladı. Sonra isə arxasını mənə çevirib çıxıb getdi. Elə bil ipək xalçanın üstündə gedirdi. Arxasınca qoç və keçi sürüsü onu izlədi. Məndən uzaqlaşan o qərib sürüyə baxdıqca, Səvvanın uğultusunu və sanki yerin dərinliklərindən yüksələn bir fəryad kimi qulaqlarıma çinlədən neyin səsini dinlədim. Yalnızdım, ağlım qarışmış, əsəblərim də yerindən oynamışdı.
− Görürsən balam, qismət inanan insanın necə də ayaqlarına gəlir! Şansdan ümidini kəsmə! Yaşlı qadın jaketimi çıxara-çıxara belə deyirdi. Qorxudan, daha doğrusu, təəccübdən dilim tutulmuşdu. Bir şey demək istədim, ancaq deyə bilmədim; qadına qarşı çıxmaq istədim, ancaq taqətim yox idi. Məni tərk edən iradəmdən boş yerə imdad diləyirdim. İradəm məni o yaşlı qadının qollarında iflic vurmuş biri kimi çarəsiz buraxmışdı. Ona baxdığım zaman onu çuxura atmağı düşündüm. Lakin bunu etməyə gücüm yox idi. Yaşlı qadın jaketimdən sonra əynimdəki hər şeyi bir-bir çıxardı. Nəhayət, məni lüt buraxdı. Məndən çıxartdıqlarını qıza verirdi, qız isə onları geyinirdi. Mən isə heç bir şey anlamadan bu mənzərəni seyr edirdim. Mağaranın divarında yaşlı qadın və qızın kölgəsi ilə üst-üstə gələn kölgəmi gördüyüm zaman, oynaqlarımda və damarlarımda dolaşan bir diksinti hiss etdim və narahat olmağa başladım. Başıma gələnləri izah etməyə çalışdığım zaman isə, bu uğursuz vəziyyətdə ən çox ehtiyac hiss etdiyim nitqim tutulmuşdu. Nəhayət bir neçə cəhddən sonra dilim açıldı və dedim ki: − Ey qoca! Utanc hissini sən itirmisən, ancaq mən hələ itirməmişəm. Mən çılpaq olduğum üçün, sənin kimi utancsız bir yaşlı qadının yanında belə utanıram. Bu tər-təmiz qızdan da son dərəcə utanıram. − O sənin utancına bürünəcək, sən də onun təmizliyinə! − Bir qızın yorğunluqdan məhv olmuş, bu yerdə və belə bir gecədə yolunu itirmiş bir adamın cındırlarına nə ehtiyacı ola bilər axı? − Yükünü azaltmaqla utancaqlığını xəfiflətmək istəyir bəlkə. Bəlkə də isinmək üçün istəyir. Çünki onun anasının və atasının soyuqdan dişləri taqqıldayır. − Bəs onda soyuqdan mənim dişlərim bir-birinə dəyəndə mən nə edim? Sənin qəlbində heç mərhəmət yoxdurmu? Görmürsən ki, bu dünyada paltarlarımdan başqa heç nəyim yoxdur. Nə qədər az şeyə sahibəm, nə qədər az şey mənə sahibdir Nə qədər çox şeyə sahibəm, nə qədər çox şey mənə sahibdir Sahib olduğum şeylər azaldıqca artır qiymətim Sahib olduğum şeylər çoxaldıqca azalır qiymətim O qədər asan şeylər var ki, çətindir, bir o qədər də çətin olanlar asan Haydı, gedək qızım! Birdən yaşlı qadın gənc qızın əlindən tutub getməyə qalxdı. Ağlımda ondan soruşmaq istədiyim çox sual vardı. Ancaq sadəcə biri dilimə gəldi: - Qoca, zəhmət olmasa getmədən əvvəl mənə təpədən çox uzaq olmadığımı deyə bilərsənmi? – deyə soruşdum. - Qapqara bir qaranlıqda dibi olmayan bir çuxurun kənarındasan, – deyə cavab verdi. Qoca və gənc qız mağaradan çıxdılar və gözdən itənə qədər kölgələri mağaranın divarlarında əks oldu. Nəyə görə ürpəndiyimi başa düşə bilmirdim. Sonra bu ürpəntini başqa ürpəntilər izlədi. Elə bil mağaranın divarları ətrafa buz kimi soyuq hava tənəffüs edirdi. Dişlərim soyuqdan bir-birinə dəyməyə başlamışdı. Səpələnmiş, qarışmış düşüncələrim də eləcə. O gündən o saata qədər başıma gələnləri düşünüb anlamağa çalışırdım, amma nafilə! Səvvan yoxuşunun sirri! Zarafatçı mühafizəçi! Bu yaşlı və onun yanındakı gənc qız! Çılpaq, hər tərəfi çürümüş, axmaq, yaralı, aclıq və soyuqdan yorğun düşən mən; belə bir mağarada və belə bir çuxurun kənarında axı nə işim var? Bir mənası yox idimi bütün bunların? Əcaba nə idi? Yoxsa artıq təpəyə yaxınlaşmışdım? Əcəba ora çıxa biləcəmmi? Bu gecənin bir başqa gecəsi olacaqmı? Düşüncələrimi topladığım an, bir it hənirtisini eşitdim və mağaranın yaxınlığında, həm də çox yaxınlığında bir işıq parıltısı gördüm. “Görürsənmi canım, şansa inananlara şans necə də gülür! Şansdan heç vaxt ümidini üzmə!” − deyə yaşlı, kürəyi qozbel, dizləri bükülmüş və saqqalları göbəyinə qədər uzanmış bir adam səsləndi. Danışdığı qadın da onunla eyni yaşlarda, qozbel, dizləri bükülmüş və ağzında dişdən və sümükdən əsər qalmamış bir mağaraya bənzəyirdi. Başında isə saçdan çox qıla oxşayan bir neçə dağılmış tel vardı. İki yaşlı insan əllərindəki lampanın işığında mənə diqqət etmədən mağarada dolaşdılar. İkisi də çox nadir dadı olan meyvəni yemiş kimi yalamağa başladılar. − Şansın bu gecə toyumuz üçün hazırladığı bu əvəzsiz saray, doğrudan da bizim sevgimizə layiqdir. İtirdiyin əsanın əvəzinə bu əsa da gözəldir və sağlamdır. Bundan sonra artıq səndələməyəcəksən.
− Bu yabancı sarayımızı dərhal tərk etməlidir. Bu gecə bütün yaradılmışlardan uzaq, gecəmizin xəyallarını birgə quracağıq, – dedi. Qocanın sözlərini eşitdiyim an, elə bil şimşək məni vurmuşdu. O anda, xüsusilə itin, elə bil sahibinin əmrini yerinə yetirmək üçün dişlərini mənə göstərib yaxınlaşdığını gördüm. Mağaradan dərhal çıxmaq lazım idi, çünki ona qarşı gələ biləcək taqətim yox idi. Bu səhnənin qorxusundan tir-tir əsməyə başladım. Sanki başqa biri tərəfindən idarə edilən və heç bir hakimiyyətimin olmadığı bir maşın kimi, gah durur, gah da mağaranın çıxışına doğru yürüyürdüm. Bu müddət ərzində, var gücümlə danışmağa, özümü müdafiə etməyə və haqqımı dilə gətirməyə çalışırdım. Nəhayət böyük bir səydən sonra; − Əsamı aldınız. Xeyirli olsun! Bu gecə sığındığım bir tək bu mağaradan məni çıxaracaq qədər zalımmısınız? – deyə bildim. Lakin onlar mənə bir kəlimə belə cavab verməyə enmədilər. Əksinə: Əsasız yürüyən insan Səndələməkdən canı qurtarar hən an Bir evdən diksinən insan Hər yerdə yaşaya bilər hər zaman Bizə yazıqlar olsun, əsaların əsiriyik! Bizə yazıqlar olsun, evlərin əsiriyik! Bizə yazıqlar olsun, bizə yazıqlar olsun! − deyə mızıldanmağa başladılar. Bir tərəfdən mırıldanır, bir tərəfdən də üzümə baxmadan, solmuş barmaqlarıyla yataqlarını hazırlayırdılar. Bu məni qorxutdu: − Əllərimi görmürsüz? Ayaqlarımı görmürsüz? Mən bu yoxuşun çətin yollarında izini itirmiş qara bəxtli bir səyyaham. Bura qədər yolumu qanımla salmışam. İndi isə bu qap-qaranlıq, sizin yaxşı tanıdığınız qorxunc dağın bir qarış yerini belə görə bilmirəm. Sizdə heç mərhəmət hissi yoxdur? Cəza almaqdan qorxmursuz? Əgər sabaha qədər bu mağarada sizinlə birlikdə qalmağıma icazə vermirsizsə, o zaman heç olmasa lampanızı mənə borc verin, – dedim. Başqa bir mahnı ilə mənə cavab verdilər: Sevgi satın alına bilməz İşıq borc alına bilməz Sev ki, görülməyəni görə biləsən İşıq saç ki, istədiyin yerə gedə biləsən Yolun haradır? İnilti günü! Yerin nəfəs almadığı gün! Gecənin qəlbinin vurmadığı gün! Sabahın işığının olmadığı gün! İki yaşlı və ya gəlin ilə bəy, məni o qədər dəyərsiz gördükləri üçün hirsimdən partlamaq dərəcəsinə çatmışdım. Lakin hirsimə hakim oldum və faydasız olduğunu bildiyim halda onlara yalvarmağa başladım. Çünki gizli bir qüvvənin məni mağaraya itələdiyini hiss edirdim. − Ey mələk üzlü qocalar, gecənizin gözəlliyini pozmaram. Mən də sevgini yaşadım. Buna görə də sizə rahatlıqla əsamı hədiyyə edəcəyəm. Toy gecəsi üçün seçdiyiniz bu mağaranı sizin xətrinizə tərk edəcəyəm. Lampanızı mənə vermədiniz, ancaq sizdən kiçik bir xahiş edə bilərəmmi? Əcəba məni mağaradan çıxarıb təpəyə doğru istiqamətləndirə bilərsinizmi? Həm istiqamətimi, həm də yolumu azmışam. Dağa nə qədər çıxdığımı və daha nə qədər çıxacağımı bilmirəm. Yalvarışlarım onlara heç təsir etmədi. Əksinə əvvəlki kimi mırıldamağa davam etdilər: Nə qədər çıxdıqsa, o qədər endik Nə qədər endiksə, o qədər çıxdıq Nə qədər zənginləşdiksə, o qədər fəqirləşdik Nə qədər fəqirləşdiksə, o qədər zənginləşdik Malları bizə borc, bizim mallarımız bizə borc Nə xoş hal o kimsəyə ki Hesaba çəkilənə və borcu hesab etməyənə! Ürəyim sıxıldı; hirsimdən partlayacaqdım. Çünki bu yaşlı insanlarla danışmağın bir faydası yox idi. Lakin saman çöpünə sarılan, boğulmaq üzrə olan biri kimi idim. Onlardan son ricam isə mağaradan çıxdığım zaman ilk addımımı hansı tərəfə atmam idi. Çünki atacağım hər bir addım ölüm ola bilərdi. Səbirsizliklə onların cavabını gözləyirdim. Ancaq çox keçmədi ki, yenə o qəribə mahnılarından birini oxumağa başladılar. Üzülmüşdüm və ağlım əməlli başlı qarışmışdı. Ey dərin çuxurun qucağı Necə də qaranlıqsan! Ey dərin çuxurun kənarı Necə də yumşaqsan! Kərtənkələ və dəvə quşu Dəniz və bulud Günəş və fitil Meymun və ceyran Düyü və gəvən ağacı Torpaq və kül Cücə və div Mirvari və palçıq Ağızdakı dad Burunda tilov iynəsi Peşmanlıq pəncərəsindən Yoxluq çuxurundan Gurultu ordadır Səssizlik burda İstəyirsənsə öl, yaşamaq üçün! İstəyirsənsə yaşa, ölmək üçün! Birdən lampa söndü. Lampanın sönməsi ilə o qəribə iki varlıqla razılaşmaq ümidim də bitdi. İməkləyə-iməkləyə mağaradan çıxdım. İt isə sürünməyə davam etməyim üçün təkidlə məni izləyirdi. Mağaranın bayırında ayağa qalxdım və bütün varlığımla qapqaranlığın ortasında olduğumu hiss etdim. Addım-addım yürüməyə başladım. Üçüncü addımda birdən dağın ayağımın altından sürüşdüyünü, nəfəsimi daraldan və aşağıya, ən dibə doğru məni çəkən bir qaranlığın girdabında boğulduğumu hiss etdim. Mən o zülmət qaranlıqda dərin çuxurun zindanında olduğum zaman, gözlərimin önündən keçən son şəkil, o iki cin varlığın şəkilləri idi. Nəfəsimin burnumun dəliklərimdə donmuş bir halda mırıldadığım son sözlər də onların sözləri idi. İstəyirsənsə öl yaşamaq üçün! İstəyirsənsə yaşa ölmək üçün! Kitabın mühafizəçisi “Ey bəxti gətirən yabançı, oyan! Məqsədini yəqin ki anlamısan artıq.” Susuzluğum boğazımı sanki kəlbətinlə sıxdığı vaxt, günəş də bir tərəfdən yandırıcı şüalarıyla məni yandırırdı. Mən kabus görən biri kimi yerimdə fısıldayırdım. Sanki oyanmaq üzrə ikən xəyal görən bir insanın yarı-yarımçıq eşitdiyi kimi, insan səsinə bənzəyən bir səs eşitdim. Gözlərimi açdığım zaman yerdə yatdığımı və üstümə doğru əyilmiş qara bir insan kölgəsini gördüm. O dodaqlarımı su ilə isladırdı və yaralarımın üstündə qurumuş qanı təmizləyirdi. O kök, gur saqqalı, qalın qaşlı, gözləri çuxurda və baxışları kəskin bir insan idi. Ancaq onun əllərinin təmasıyla sanki bir həssasiyyət və canlılıq hiss etməyə başladım. Yaşını təxmin etmək çətin idi. Nəhayət onun köməyi ilə yerimdən qalxaraq oturdum və özümün belə eşidə bilmədiyim bir səslə soruşdum: − Mən hardayam? − Minbər Təpəsində. − Bəs mağara hardadır? − Arxada. − Bəs zülmət, dibi görünməyən çuxur? − Qarşındadır.
− Məni bu qaranlıq, dərin çuxurdan kim çıxartdı? − Əlbəttə ki, səni təpəyə qaldıran, dərin çuxurdan da çıxartmışdır. − O kimdir əcəba? − Dilimi bağlayıb, düz yüz əlli ildir ki, məni bu zirvəyə bağlayanın özüdür. − Yoxsa sən sehirli rahibsən? − Bəli, mənəm. − Bəs axı sən danışırsan, amma o dilsiz idi. − Dilimi açdım. − Sən məndən heç qorxmursan və qaçmırsan. Amma o insanlardan qaçarmış. − Düzdür, ancaq səndən deyil. − Axı sən daha əvvəl mənim üzümü görməmisən, sadəcə məndən qaçmadığını necə deyə bilirsən? − Düz yüz əlli ildir ki, sənin gəlişini gözləyirəm. Günahkar gözlərimlə, bəlkə dağı dırmanıb bu təpəyə çıxan birinə rast gələr deyə Səvvan yoxuşunu pusulayıram. Soyuqda, istidə, gecə-gündüz; düz yüz əlli ildir. Eyni sənin çılpaq, əsasız və azuqəsiz bu təpəyə qalxdığın kimi. Bir çox insan yoxuşdan bura dırmanmağa çalışdı, lakin onlardan heç biri bura gəlib çata bilmədi. Yoxuşdan deyil, başqa yollardan da bura gəlmək istəyənlərin heç biri çılpaq, azuqəsiz və əsasız gəlmədi.
− Kim? − Dünyaya yayması üçün bu təmiz kitabı əllərinə təslim edəcəyim bəxtəvər insan! − Bu nə kitabdır? − Onun kitabı! Mirdadın kitabı! − Mirdad! Mirdad kimdir axı? − Mümkün deyil ki, bu vaxta qədər Mirdadın adını eşitməyəsən. Çox maraqlıdır! Ayaqlarımın altındakı dünyadan və başımın üstündəki səmadan necə əmin isəm, onun adını da bu günə qədər bütün dünyanın bildiyindən əminəm. Ey yabançı, onun ayaqları bu torpaqlara dəydiyi üçün bu torpaqlar müqəddəsdir; onun ciyəri bu havanı tənəffüs etdiyi üçün bu hava müqəddəsdir; onun gözləri bu yerləri gördüyü üçün bu yerlər müqəddəsdir.
− Sən Mirdad dediyin adamdan çox, özüm haqqında maraqlandırırsan məni. − Sənə izah edəcəyim hər şeyi anlaya bilmək üçün mənə diqqətlə qulaq as. Adım Şəmadimdir. Doqquz yoldaşdan biri vəfat edikdən sonra gəminin kapitanı mən oldum. Lakin ölmədən əvvəl qapıda bir yabançının mənimlə görüşmək istədiyini mənə söylənmişdi. İlahi təqdirin onu ölən yoldaşın əvəzinə göndərdiyini dərhal anlamışdım. Mən sevinməliydim. Çünki Tanrı gəmini unutmamışdı, atamız Samın zamanından bəri hələ də gəmini qoruyurdu.
− Bəli, düzdür, – dedi və sözünə davam etdi. − Bəli, mən sevinməliydim. Lakin çox keçmədi ki, qəlbimdə səbəbini bilmədiyim bir rahatsızlıq hiss etdim. Onu hələ görmədən əvvəl artıq o yabançı ilə mücadilə etməyə başladığımı anlaya bilmədim. Məhz buna görə, onu qəbul etməməklə müqəddəs adətləri pozacağımı və sanki Tanrının göndərdiyini rədd etmiş kimi olacağımı bilə-bilə, onu qəbul etməməyə qərar verdim. Qapını açdım. Qapının arxasında hələ iyirmi beş yaşını bitirməmiş bir cavan gördüm. Lakin nəyə görə narahat olduğumu və niyə onu dərhal öldürmək istədiyimi anlaya bilmirdim. Vücudu çox zəif idi. Acından əti sümüyünə yapışmışdı, günəş və külək vücudunun hər tərəfini yandırmışdı. Əlində özünü müdafiə edə biləcək bir əsası da yox idi. Ancaq gözündə və üzündəki işıq onu zirehli əsgərdən daha güclü və yaşından daha böyük göstərirdi. Vücudumun hər bir hissəsi ona sanki üsyan edirdi. Səbəbini soruşmayın! Bəlkə onun kəskin gözləri, ruhumu bürüyən pərdələri deşmiş və onu meydanda üryan buraxmışdı. Mən ruhumun bir insan önündə ürya olmasından qorxmuşdum. Yaxud da onun paklığının mənim pisliklərimin pərdələrini parçalamasını və bütün ömrüm boyu əldə etdiyim bu pərdələrin parçalanıb yerə atılmasını görmək məni naharat etmişdi. Pislik pərdələri ilə hər zaman qürurla öyünmürmü? Bəlkə də ulduzlarımız arasında əvvəl gündən bəri bir düşmənlik vardı. Kim bilir? Kim bilir? Səbəbini ancaq o bilirdi. Çox alçaq və qəddar bir səslə onu qəbul etməyimin imkansız olduğunu dedim və dərhal oranı tərk etməyini istədim. Lakin o, bunu edəcəyinə, sakit səslə mənə nəsihət verməyə başladı. Vəziyyəti bir daha düşünməmi və qərar vermək üçün tələsməməmi istədi. Mən onun nəsihətini özümə təhqir kimi qəbul etdim və onun üzünə tüpürdüm. Ancaq o mənə qarşılıq vermədi, soyuqqanlıqla yerində durdu. Sonra isə yavaş hərəkətlərlə üzündəki tüpürcəyi silib mənə yenə nəsihətlər verməyə başladı. O, üzündəki tüpürcəyi sildiyi zaman, sanki mənim üzümdən silirdi. Elə bil pərişan olmuşdum. Qəlbimin dərinliklərində, sanki savaşda güc tərəzisində bərabər olmadığımızı, onun tərəzisinin ağır olduğunu hiss edirdim. Lakin mənim qürurum da, bütün məğlub qürurlar kimi idi. Düşməninə zəfəri, ancaq yenilib ayaqlar altına düşdükdən sonra təslim edən qürurlara bənzəyirdi. Artıq sanki yabançıya təslim olurdum və onun hər istədiyinə izin verirdim. Lakin mən hələ də onu təhqir etmək və qürurunu incitmək istəyirdim. Bunu isə heç cürə edə bilmirdim. Aramızdakı bütün bu mücadilələrdən sonra adam mənə tərəf döndü və məndən bir az çörək və geyiləcək bir şeylər istədi. Zəfərimə ümidləndim bir anda. Çünki aclıq və soyuğu adama qarşı iki güclü müttəfiq olaraq görmüşdüm. Ona kilsənin sədəqələrlə, hədiyyələrlə yaşadığını, buna görə də ona sədəqə verilməyəcəyini deyib, acı bir dillə onun istəyini rədd etdim. Halbuki, yalan söyləmişdim. Çünki kilsə çox zəngin idi. Həm də ac olan kimsəni və ya ehtiyac sahibini və yaxud da lüt olan birini geri qaytarmaq günahdır. Əslində adamı daha çox yalvartmaq və yoxsullar kimi diləndirmək istəyirdim. Lakin o yalvarmırdı və dilənmirdi. Tərsinə, sanki haqqı varmış kimi istədiklərini əmr edirdi. Aramızdakı mücadilə uzandı. Lakin aramızda bir rəqabət yox idi. Çünki zəfər əvvəlcədən onun tərəfində idi. Nəhayət məğlub olduğumu bəlli etmədən mücadilədən uzaqlaşmanın yollarını axtarmağa başladım və ona gəmiyə “yoldaş” olaraq deyil, bir xidmətçi kimi gəlməsini təklif etdim. Fikirləşdim ki, “əgər dediyimi qəbul etsə, bu mənim üçün təsəlli, onun üçün isə zillət olacaq”. O ana qədər dilənənin o deyil, mən olduğumu anlamamışdım. Təklifimi heç tərəddüd etmədən qəbul etdi. Bu hərəkəti ilə sanki məni pərişan etmiş və mənə bir həya libası geydirmişdi. Gəminin qapılarını onun üzünə açdığım zaman heç ağlıma gəlməzdi ki, o qapıları öz üzümə bağlamışdım. Son günə qədər, gəminin kapitanının o deyil, mən olduğuma özümü inandırdım. − Ah! Mirdad, Mirdad, Şəmadimə nə etdin? Ah Şəmadim! Şəmadim, öz-özünə nələr etdin? Adamın yanaqlarından iki damla göz yaşı axdı və böyük cüssəsi sarsılmağa başladı. Ona yazığım gəldi və: − Əgər bu adamı xatırlamaq sənə əziyyət verirsə, hekayənin davamını anlatma. − Ey bəxtəvər elçi, könlün rahat olsun! Bu sıxıntı göz yaşları, kapitanlığın dadını bilib onu öz əlləriylə yox edən bir insanın kibrinin göz yaşlarıdır. Bu kibri bəzən özünün və kapitanlığının yasını tutur. Bu, öldürücü ağzın hakimiyyətidir! Dişlərini yaşadan ruhun hakimiyyəti qarşısında qıcırdadır! İzin ver, qoy kibir ağlasın! Çünki o, bundan sonra başqa göz yaşı tapa bilməyəcək. İzin ver hakimiyyət dişlərini qıcırdatsın! Çünki yaxında o da dişlərini itirəcəkdir. Eyib olsun gözlərimə! Onun ilahi halını ilk dəfə gördükləri zaman kaş ki, dumanlı olmasaydılar! Eyib olsun qulaqlarıma! İlahi alimliyi ilə onlara danışdığı zaman, kaş ki, dünyanın hikməti ilə dolmasaydılar! Eyib olsun dilimə! Ruhun özünə batırılmış olan dilinə qarşı gəldiyim zaman, kaş ki, dilimi arı sancsaydı! Lakin qürurum və qorxularım başıma bəla oldular. Yəqin ki, hələ də bəla olacaqlar. Bərabər yeddi il keçirdik. Bu illər içində onu təvazökar, etibarlı, nəzakətli, sakit təbiətli, qabiliyyətli və yoldaşının ən kiçik bir istəyində belə özünü tamamilə onun istəyinə istinad edən biri kimi tanıdıq. Addım atıb gəzdiyi zaman elə bil havada süzülürdü. Bir kəlmə belə danışmırdı. Biz onun susma andı verdiyini sanmışdıq. Əvvəllər aramızdan bəziləri onu ələ salaraq səssizliyini pozmağa çalışdılar. Lakin o bütün bu hərəkətləri çox təmkinlə qarşıladı. Sonra artıq hər kəs onun səssizliyinə hörmətlə yanaşdı və onu narahat etməməyə çalışdılar. Ancaq onun səssizliyi, onunla yoldaşlıq edənlərin əksinə məni narahat edir, təmkinliyi isə məni qorxudurdu. Bir neçə dəfə onun səssizliyini və təmkinliyini pozmağa çalışdım. Lakin faydasız idi! Adının Mirdad olduğunu dedi. Biz də elə çağırırdıq onu. Lakin kim idi, haralı idi, kimin oğlu idi, nədən xoşlanırdı − bunlar haqqında bizə heç bir şey anlatmamışdı. Amma bütün bunlara baxmayaraq onun varlığı bizə çox təsir etmişdi. Mirdanın gəlişindən yeddi il müddətində bolluq içində yaşadıq. Çünki o illər ərzində gəminin gəliri yeddi qat artmışdı. Məhz bu illər ərzində də qəlbim ona uyğunlaşdı, hətta yoldaşlara onu bizdən biri kimi qəbul etmələrini belə xahiş etdim. Xüsusilə Tanrının təqdiri ilə onun aramıza gəldiyinə, məhz yoldaşımızın öldüyü vaxt gəldiyinə diqqət çəkdim. Elə o vaxt, heç gözləmədiyimiz bir anda bir hadisə baş verdi. Heç kəs bunu təxmin edə bilməzdi. Xüsusilə də mən yazıq! Mirdad dodaqlarındakı möhrü sındırmışdı. Bununla da fırtına qopmuşdu. Güclü bir sel kimi gələn və bütün yoldaşları önünə alan səssizliyinin arxasında gizlətdiyi hislərini və düşüncələrini söyləməyə başlamışdı. Sona qədər onunla mücadilə edən Şəmadimdən başqa hər kəs bu selə uymuşdu. Mən kapitan səlahiyyətimin gücü ilə selin qarşısında durmaq, onun axarını tərsinə çevirmək istədim. Lakin yoldaşlar Mirdadın gücündən başqa bir güc qəbul etmək istəmədilər. Artıq o əfəndi olmuşdu, Şəmadim isə vəzifəsində yetərsiz qalmışdı. Doğru olmağım və ya təhdidlərim fayda vermədiyi zaman mən hiylə etdim, yaltaqlandım. Bəzi yoldaşların başını pul ilə aldatdım. Bəzilərinə isə böyük torpaq sahələri vəd etməklə yoldan çıxartdım. Əgər Mirdad bunu öyrənib işimi pozmasaydı, mən hər kəsi öz tərəfimə çəkəcəkdim. Mirdadın müjdələdiyi inanc çox maraqlı və eyni zamanda çətin idi. Hamısı kitabda izah edilmişdi. Lakin onun haqqında danışmağım doğru olmaz. Buna təəccüb etməyin. Çünki Mirdad sizi qarın qatrandan daha qara olduğuna, qatranın da qardan daha ağ olduğuna inandıra bilərdi. Söylədiyi dəlillər elə qəti idi ki, onları inkar etmək mümkün deyildi. Danışma tərzi isə, canlı və axıcı idi. Axıcı danışma tərzim olmadığına və dəlil gətirə bilmədiyimə görə belə bir silaha nə ilə cavab verə bilərdim? Məndə gəminin möhründən başqa silah qalmamışdı. Onsuz da bu silahın da mənə faydası olmadı. Çünki yoldaşlar Mirdadın cazibəsinə və gözəl danışıq tərzinə məftun olmuşdular. Məni yazılacaq hər sənədi imzalamağa və gəminin möhrü ilə möhürləməyə məcbur etməyə başladılar. Beləliklə də, inanclı bir çox nəslin hədiyyə etdiyi geniş əraziləri hissə-hissə payladılar. Sonra isə Mirdad ətraf kəndlərdəki ehtiyac sahiblərinə hədiyyələr göndərdi. Gəmidə qeyd olunan iki festivaldan biri − Üzüm festivalı (ikincisi Gəmi festivalıdır) − qeyd edildiyi zaman Mirdad gəmidəki bütün hədiyyə və əşyaları çölə çıxarıb, toplanan insanlara paylamağı əmr etdi. Bütün bunları bu günahkar iki gözümlə gördüm və yaşadım. Mirdada qarşı hiss etdiyim qəzəb və nifrətimdən partlayan qəlbimə yazdım bütün bunları. Əgər nifrət qılınc kimi kəsə bilsəydi, mən qəlbimdə qaynayan bu nifrətlə min Mirdad öldürə bilərdim. Lakin onun sevgisi mənim nifrətimdən çox böyük idi. Qürurum da yerin dibinə girib, ayaqlar altına düşdükdən sonra geri gəldi. Əslində Mirdad mənimlə güləşmədən məni yerlə bir etdi. Düzdür, mən olunla savaşdım, mücadilə etdim, ancaq bu savaş əslində mənim öz nəfsimlə idi. O çox çalışdı ki, tərtəmiz sevgisi və sonsuz səbri ilə gözlərimdəki qapqara pərdələri qaldırsın! Lakin mən gözlərimə daha qalın və daha da qara pərdələr axtardım. O mənimlə nə qədər mülayim davrandısa, mən onunla o qədər kobud oldum. Mirdadla eyni sahədə savaşdıq. Lakin onun sanki nəhəng bir ordusu vardı. Mən isə köməkçisi olmayan yalnız bir insan kimi... Əgər yoldaşlarım mənə kömək etsələrdi, onu məhv edəcəkdim, qəlbini sinə-sindən çıxardıb, yeyəcəkdim. Əfsuslar olsun ki, yoldaşlarım ona tərəf oldular. Necə də xain idilər! Necə də qorxaqdılar! Mirdad! Mirdad! Nəhayət intiqamını məndən aldın! Bu an rahib hıçqıra-hıçqıra ağlamağa başladı. Sonra isə uzun müddət susdu. İkinci dəfə yerə əyildi və: − Mirdad, məni məğlubedən əfəndim, ümidim, günahım və savabım! Şəmadimin bu səhvini bağışla! İlanın başı bədənindən ayrılsa belə, yenə də onun zəhərindən qorunmaq lazımdır. Lakin artıq sancması mümkün deyildir. Bu gün Şəmadimin vəziyyəti də belədir. Ağzında nə dişi var, nə də zəhəri! Bu gün onun da ağzının sənin ağzın kimi bal ilə dolduğunu görə bilməsi üçün ona sevgin ilə yardım et. Sən ki, bunu vəd etmişdin. Bu gün onu ilk həbsxanasından azad etdin. İkinci həbsxanasında uzun müddət qalmağa qoyma − deyib yeri üç dəfə öpdü. Kapitan elə bil “birinci və ikinci həbsxana ilə nə demək istəyir?” sualını gözlərimdən oxumuşdu. Köksünü ötürdü və sanki başqa bir insanın dilindən, nəzakətli və məlahətli bir səslə danışmağa başladı: − O gün hamımızı, yeddi nəfəri, hər zaman dərs verdiyi o mağaraya çağırdı. Günəş yavaş-yavaş qərq olurdu. Qərbdən əsən külək qalın bir duman qaldırmışdı. Burdan ta dənizə qədər olan məsafəni sanki sirli bir örtü ilə örtmüş, dağın ortasına qədər yüksəlmişdi. Elə bil dağın ortasında dəniz sahili vardı. Qərbdəki dumanın üzərində günəşin üzünü örtən qapqara buludlar görünürdü. Ustad yeddi nəfərə yaxınlaşdı və bir-bir onları qucaqladı. Vəziyyətdən son dərəcə təsirləndiyi üzündən bəlli olurdu. Yeddi nəfəri bir-bir qucaqladıqdan sonra, üzünü bizə çevirib danışmağa başladı: − Yüksəklərdə oturduğunuza görə, bu gün artıq alçaq yerlərə enməlisiniz. Çünki aşağı tərəfi üst tərəf il birləşdirməsəniz, alçaldığınız an yüksələcək, yüksəldiyinz an da alçalacaqsınız. Yüksəklərdə başınız dönəcək, aşağılarda isə kor olacaqsınız.
− Sənin isə Şəmadim, hələ vədən dolmayıb. Bu təpənən üstündə mənim gəlişimi gözləyəcəksən. Minbərin altındakı dəmir sandığın içində saxlanılan kitabımı qoruyacaqsan. Amandır, ona bir əlin toxunmasına izin vermə! Hətta bu əl sənin əlin olsa da! Səndən kitabı alıb, dünyaya elan etməsi üçün elçimi göndərəcəyəm. Elçimi bu işarətlərdən tanıyacaqsan: Səvvan yoxuşundan bu təpəyə çıxacaq. Yola çıxarkən yeddi tikə çörək, bir əsa və tam geyimli olacaq. Lakin sən onu bu mağaranın qarşısında lüt, saf, azuqəsiz, əsasız və nəfəssiz tapacaqsan. Elçim gələnə qədər ağzından bir kəlmə belə çıxmasın. Heç kəslə danışma və heç kimə yaxın olma. Onu gördüyün an səssizliyin pozulacaq. Kitabımı ona təslim etdikdən sonra sən daş olacaqsan. Bu daş mağaranın girişini qoruyan bir gözətçi kimi olacaq. Mən dönənə qədər belə qalacaqsan. Bu daş həbsindən səni yalnız mən qurtaracağam. Əgər gözləməyə səbrin yetməzsə, o zaman həbsini daha da uzadaram. Səbr etsən mən də müddəti azaldaram. İnanclı və səbrli ol. − dedi. Sözünü bitirdiyi an məni qucaqladı. Sonra yeddi nəfərə səslənib əli ilə işarət etdi və “Yoldaşlar məni izləyin!” − dedi. Yoxuşda onların önündən getdi. Elə bil Səvvan yoxuşunda heç ayağı yerə dəymədən havada uçurdu. Tərtəmiz başı çiyinlərindən çox yüksəkdə görünürdü. Təsirli və sakit baxışları sanki uzaq üfüqlərin pərdələrini deşib keçəcəkdi. Dağın ortasındakı duman pərdəsinə çatdıqları vaxt günəş dənizin üzərində idi. Günəşin işıqları aşağıdakı qapqara bulud təpələrini deşib, tərifi mümkün olmayan və bir insan gözünün baxmağa qadir olmadığı parlaq işıqlardan bir çadır meydana gətirmişdi. Mənə elə gəlirdi ki, ustad və yeddi nəfər dağdan qopub dumanların üzərində gəzirdi. Sonra da işıq çadırına, daha doğrusu günəşə girmişdilər. Ürəyim sıxıldı, çünki tək başına qalmışdım. Bəli, yalnızdım. Çox ağır bir yorğunluqdan sonra dincələn biri kimiydim. Şəmadim birdən susmuşdu, gözlərini bağladı, boynunu bükdü və dərin-dərin nəfəs almağa başladı. Bir müddət beləcə qaldı. Onu təsəlli etmək üçün kəlimələr düşünməyə çalışdım. Başını qaldırdı və: − Sənin bəxtin gətirir. Şansı olmayan bir adamı üzrlü hesab et. Çox, lap çox danışdım. Belə etməməli idim! Yüz əlli il danışmayan bir adamın “bəli” və “xeyr” kəlimələri ilə kifayət etməsi mümkündürmü? Şəmadimin Mirdadın yerinə keçməsi mümkündürmü? – deyə soruşdu. − Sənə bir sual verə bilərəmmi Şəmadim qardaş? − Nə yaxşı mənə qardaş dedin! Mənə bir neçə il əvvəl tək qardaşım öləndən bəri bu şirin kəlmə ilə səslənən olmamışdı. Nədir sualın? − Mənə danışdığın böyük ustad Mirdadın və yoldaşlarının hekayəsini bu günə qədər dünyada heç kəsin eşitməməsi çox təəccüblüdür. − Bəlkə də vaxtı gəlməmişdi. Bəlkə də fərqli bir isim altında öyrədir onlara. Lakin mən Mirdadın gəmini dəyişdirdiyi kimi bütün dünyanı da dəyişdirəcəyindən əminəm. − Bəlkə illər əvvəl ölüb artıq. − Xeyr, Mirdad ölməyəcək! Çünki o ölümdən də güclüdür. − Deməli gəmini yıxdığı kimi, dünyanı da yıxacaq? − Əsla! Əsla! O gəmini yıxmadı. Onu artıq olanlardan qurtardı. Eləcə dünyanı da artıq olanlardan qurtaracaq. O zaman yenidən mən və mənim kimilərin səbəb olduğu yıxıntıların altında qalan o sonsuz işığı yandıracaq. Məgər indi sən içində olduğumuz bu zülmətə görə fəryad etmirsənmi? Mirdad insanlara mənliklərindən itirdiklərini özlərinə qaytaracaq. Bir azdan kitab da əlində olacaq. Onu oxu və aydınlan! İndi tələsməliyəm. Mən dönənə qədər burda gözlə! Lakin məni əsla izləmə! Rahib sürətli addımlarla mağaradan çıxdı. Mən zülmət qaranlıq çuxurun kənarına qədər onu izlədim. Orda zirvənin təpəsindən dəniz kənarına qədər uzanan mənzərəni seyr etmək üçün dayandım. Müxtəlif rənglər toplusu içində və can alan cizgilər halındakı mənzərə insanı özünə cəlb edirdi. Sanki əridiyimi, sel kimi axdığımı, buxarlandığımı, hər şeyin üstünə görünməyən damlalar axıtdığımı; hər şeyin içinə, mirvariyə bənzəyən dumadan şəffaf kəfənlərlə dolu, uzaq dənizlərə, altı dənizə, üstü qupquru dağların zirvələrinə çatmış, sanki bir nərdivanın pillələri kimi görünən qayalıqlara, təpələrin üzərində qurulmuş yamyaşıl tarlalara və kəndlərə, üzərində insanların çalışdığı, heyvanların otladığı və hər tərəfə yayılmış dağların suyu ilə bəslənən, təpələrlə əhatə olmuş zümrüdü yaşıllıqlara, dağların bədənlərində canlı yara görünüşünü verən və yenə dağların zamanla mücadiləsində sonsuzluqlarına şahidlik edən vadilərə və çuxurlara, sərxoş sahil küləyinə, səmanın maviliyi və yer üzünün bulanıqlığına qərq olduğumu hiss etdim. Uzaq üfüqlərə verdiyim diqqətimi yaxındakı Səvvan yoxuşunda cəm etməsəydim, rahibi, özü və Mirdad haqqındakı o qəribə hekayəni unudacaqdım. Məni sirli rahibi axtarmaq üçün evimdən çıxardan o sirli əli düşünməyə başladım; məni ona, ondan daha çox, Mirdada və kitabına gətirən o əli... Daxilən o ələ dua etdim. Mən bunları düşündüyüm zaman, birdən rahib gəldi və mənə, illərin izini daşıyan, saralmış bir kətan parçasına bükülü bir kitab verdi. − Mənim vəzifəmi artıq sən icra edəcəksən. Kitab bu gün sənin əlində bir əmanətdir. Əmanətə sahib çıx. Mənim ikinci vaxtım yaxınlaşdı. Həbsxanamın qapıları daxil olmağım üçün məni gözləyir. Həbsxanada nə qədər qalacağımı Mirdaddan başqa heç kəs bilmir. Bir müddət sonra Şəmadim yaddaşlardan silinəcək. Nə qədər böyük bir iztirabdır bu! Mirdadın hafizəsi hər şeyi bildiyi halda, mənə nə olub ki, mən belə danışıram. Kim Mirdadın hafizəsində yaşasa, əbədiyyətə qədər yaşamış olacaq. Bu söhbətdən sonra uzun müddət susdu. Sonra rahib başını qaldırdı və yaşlı gözlərlə mənə baxdı. Güclə eşidə biləcəyim, çox sakit bir səslə: − Yaxında dünyaya dönəcəksən. Lakin çılpaq! Dünya isə çılpaqlıqdan nifrət edir. Çünki dünya ruhunu da pozulmuş geyimlərlə örtür. Mənə gəldikdə isə; mənim vücudumun bunda sonra paltara ehtiyacı yoxdur. Çılpaqlığını örtməyin üçün paltarlarımı çıxarıb mağaraya girəcəyəm. Halbuki bilirəm, Şəmadimin paltarları Şəmadimdən başqasına uyğun gəlməyəcək. Rahibin mənə dediklərinə bir kəlmə belə izahat vermədən qəbul etdim. Beləcə o, onun dediklərini qəbul etdiyimi anladı və mağaraya girdi. Mən girişin yanında ayaq üstündə durdum. Sonra birdən əlimdəki kitaba diqqət etdim və üstündəki örtünü açdım. Kitabın gözəl sarı rənginin hakim olduğu ceyran dərisindən olan səhifələrini çevirməyə başladım. O dəqiqə səhifələrdə itdim. Təsadüfi çevirdiyim səhifələri böyük maraqla oxumağa başladım. Rahib soyunduğu paltarlarını geyinməm üçün mənə səslənəcək deyə mağaranın girişində gözləyirdim, bir tərəfdən də kitabı oxuyurdum. Dəqiqələr sürətlə keçdi, lakin rahibdən səs gəlmədi. Nəhayət gözlərimi kitabdan ayırdım və mağaraya tərəf baxdım. Mağaranın ortasında rahibin paltarlarını gördüm. Lakin rahibi görə bilmədim. Bir neçə dəfə səsləndim. Hər dəfə səsimi biraz daha yüksəltdim. Amma yenə də cavab gəlmirdi. Çox narahat oldum. Rahibin mənim durduğum girişdən başqa çıxacaq yeri olmadığı üçün ürkmüşdüm. Çünki başqa çıxışın olmadığından əmindim. Artıq nə deyəcəyimi və məni bürüyən qəribə düşüncələrdən necə qurtulacağımı bilmirdim. Yoxsa o, sadəcə bir kölgəydi? Lakin ətinə və sümüyünə ətimlə, sümüyümlə toxunmuşdum. Kitab da hələ əlimdədir! Paltarları da mağaranın içindədir! Bəlkə paltarlarının altında halsız vəziyyətdədir? Mağaraya girdim və paltarlarını əlimlə tək-tək qaldırdım. Necə də ağılsızam! Çünki bu qədər paltar kapitanın bədənini örtməyə kifayət etməzdi. Bəlkə də mənə hiss etdirmədən və çuxura düşmədən sirli bir şəkildə mağaradan çıxmışdı. Birdən ağlıma bir şey gəldi və o dəqiqə bayıra qaçdım. Çuxurun kənarında duran bir daşla üz-üzə gəldim. Mıx kimi yerə yapışdım. Çünki bu daş bir az əvvəl burada yox idi. Bir an daşı düşündüm. Yerə yatmış vəhşi bir heyvan kimi görünürdü. Lakin onun başı insan başına bənzəyirdi. Görünüşü kobud və sərt idi. Ən çox diqqətimi onun geniş və uzun alnı, güclü bir şəkildə bir-birinə bağlanmış çənə sümükləri, sanki qorxunc səssizlik möhrü ilə möhürlənmiş dodaqları və şimala doğru baxan bomboş solğun gözləri çəkdi. Bu kitab yaşına görə ən kiçik və digərlərinə nəzərən ən az dəyərə sahib yoldaşı Neruvendanın yazdığı halı ilə Mirdadın kitabıdır. Dəniz fənəri və liman, zəfəri istəyənlər üçündür. Zəfəri istəməyən onlardan uzaq olsun! Yüklə 2,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|