Shartli belgilar
Yüklə 1,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XIX asr oxiri — XX asr boshlarida Afrika davlatlari.
|
34-§.
G‘arbiy va Sharqiy Afrika uchun kurash Tropik va Janubiy Afrika haqida *Tropik Afrika deganda Markaziy Afrika tushuniladi. 121 XIX asr oxiri — XX asr boshlarida Afrika davlatlari. 122 Buganda Buyuk Britaniya tomonidan tuzilgan Uganda protektorati tarkibiga kiritildi. Zanzibar arab sultonligi ham qul savdosiga qarshi kurash bahonasi bilan nemislar, fransuzlar va inglizlar tomonidan bo‘lib olindi. XIX asr oxirida Buyuk Britaniya Bunoro davlatini bosib oldi. XX asr boshlarida G‘arbiy Afrikaning Gambiya, Syerra-Leo- ne, Oltin Qirg‘oq, Nigeriya, Senegal, Fransiya Gvineyasi, Fil Suyagi Qirg‘og‘i, Dagomeya — Fransiyaning; Togo, Kamerun— Germaniyaning; Gvineyaning bir qismi esa Portugaliyaning mus- tamlakasi edi. Yevropa mustamlakachilari turli boshqaruv tizimlari joriy qilishdi. Buyuk Britaniya mahalliy boshqaruv tizimlarini saqlab, ularni o‘z manfaatlariga bo‘ysundirdi. Fransiya esa o‘z mus- tamlakalarida eski mahalliy boshqaruvni buzib tashlab, Fransiya- ga mos bo‘lgan tartiblarni joriy etdi. G‘arbiy Afrikada mustamlakalar uchun kurashda Gollandiya, Belgiya, Portugaliya, Buyuk Britaniya, Germaniya, Fransiya va nihoyat AQSH manfaatlari to‘qnashdi. Belgiya qiroli Kongoni ilmiy o‘rganish assotsiatsiyasini tuzib, uning soyasida ustalik bilan ish olib bordi. Bora-bora u Belgiya mustamlakasiga aylandi. Kongoning bir qismi Fransiyaga, yana bir qismi esa Portugaliyaga tegdi. Janubiy Afrikada dunyoning eng yirik ol- mos konlari mavjud edi. Ingliz olg‘ir (ud- daburon) siyosatchisi Sesil Rods „De Rods“ kompaniyasini tuzib, olmos konlarini o‘z qo‘liga kiritdi. 1887-yilda Transvaal oltin va mis konlari ochildi. Sesil bu kon- larni ham egalladi. Uning tashabbusi bilan „Britaniya-Janubiy Afrika imtiyozli kompaniyasi“ tuzildi. Kompaniya „Keyptaundan Qohiragacha Buyuk Britaniya mustamlakasi bo‘lishi kerak“, degan ma’noda bosqinchilik harakatlariga ruxsat oldi. Tez orada, Shimo- liy Rodeziyada ingliz protektorati o‘rnatildi. Buyuk Britaniya bur- larga qarshi yangi urushga tayyorlandi. 1899-yilda ingliz — bur urushi boshlandi. 1902-yili Bur Respublikalari (Transvaal va Oranj) Britaniya mulklari tarkibiga qo‘shib olindi. 1910-yili Buyuk Britaniya mustamlaka hududlari bo‘lgan Transvaal, Oranj, Natal, Kapni „Janubiy Afrika Ittifoqi“ nomi ostida birlashtirdi. Hind okeanining g‘arbida, Afrikaning ja- nubi-sharqiy qirg‘og‘i yaqinida joylashgan bu orol buyuk davlatlar mustamlaka siyosa- tida alohida o‘rin tutdi. Yüklə 1,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|