Şimali Abşeron sahilləri başdan-başa qaranlığa qərq olub
Yüklə 3,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ən yaxşı ailələrindən olan otuz şəfqət bacısı baronessanın rəhbərliyi altında onlara xidmət göstərir. O tərəfdə, divanın yanında duran isə sizin yaxşı tanıdığınız Gürcüstan lideri, rumun yepiskopu ilə eston mühacirinin kompaniyasında deyəsən lap darıxır.
! 90 Qəbul otağının qapısı açılır, Rozenberqin yavəri görünür. Rəsulbəyli və Şults da ayağa qalxıb, hamı ilə birlikdə nazirin kabinetinə girirlər.
Xasaybəy Rozenberqi gərgin bir vəziyyətdə, həm də çox diqqətlə dinləyir. – Rusiya ilə müharibə zəfərlə sona yaxınlaşır. Sovet İttifaqı artıq bu gün Avropa siyasəti subyektləri cərgəsindən çıxıb. Almaniya dünya siyasətinin obyektinə çevrilmişdir. İndi bizim rəhbər prinsipimiz ondan ibarətdir ki, həmin ölkənin ucsuz-bucaqsız ərazisində yaşayan xalqların mövcudiyyətlərinin yalnız bir bəraəti var:
o da onların iqtisadi baxımdan bizim üçün faydalı olmalarıdır. Biz unutmamalıyıq ki, bolşevizmlə amansız mübarizə toplar susandan sonra da davam edəcək. Fürer bizi bu mübarizədə sentimentsiz hərəkət etməyə, sağ qalmış “bolşevik komissarları”nı və kommunist ziyalılarını məhv etməyə çağırır. Bizim mübarizəmizdəki amansızlıq – gələcək üçün rifah deməkdir. Mənim nazirliyimin imperiya baş təhlükəsizlik idarəsi və Almaniya silahlı qüvvələri komandanlığı ilə birgə işləyib hazırladığı konkret tədbirləri bu gün sizin diqqətinizə çatdırıram. Dünən Fürer bu planı icra üçün təsdiq etmişdir. Həmin tədbirlərin başlıca iqtisadi məqsədi Almaniya üçün mümkün olduqca daha tez və daha çox ərzaq və neft əldə etməkdir. Eyni zamanda, işğal edilmiş vilayətlərdə olan bütün digər xammal materialları da Almaniya hərbi sənayesi üçün gətirilməlidir.
Belə güman etmək tam yanlış olar ki, işğal edilmiş vilayətlərdə sürətlə bərpa işləri həyata keçiriləcək.
Şults çəpəki baxaraq, Xasay bəyin üzünün ifadəsini izləyir. – Məğlub edilmiş nəhəng dövlətin ərazisinin bir hissəsində biz dörd dövlət yaradacağıq. Çünki orada yaşayan əhali öz irqi və mədəni səviyyəsinə görə yerdə qalan əhaliyə nisbətən daha yumşaq münasibətə layiqdir. Bunlar Moskva, Ukrayna, Federativ Ostlandiya (oraya Latviya ilə Estoniya daxil olacaq) və Qafqazdır.
Qafqaz isə Azərbaycanı, Gürcüstanı və nisbətən daha çox inkişaf etmiş dağlıları birləşdirəcək. Fürer bu dövlətlərin rəhbərlərini təsdiq edib. Henrix Loze Moskvaya təyin olunub, iqamətgahı Moskva şəhərində yerləşəcək. Hans Kox – iqamətgahı Kiyevdə olmaqla Ukraynaya, Gilbert Kaşe – Ostlandiyaya (iqamətgahı Riqada) 112 Konrad fon Şikelants Qafqaza (iqamətgahı Bakıda olmaqla) təyinat almışlar. Hans Koxla Gilbert Kaşe elə bu gün təyin olunduqları yerlərə yola düşməlidirlər.
Müşavirə bitdikdən sonra üzlərindən sevinc yağan Loze, Kox, Kaşe və Şikelants təbriklərə təbəssümlə cavab verirlər.
– Bu dəqiqə sizinlə mənim yaxşı bir nahara ehtiyacımız var, – deyə Şults gümrah səslə dillənir və özünü elə göstərir ki, guya indicə eşitdiklərindən sarsılmış Rəsulbəylinin pərtliyini duymur.
– Gəlin Kurfürstendə gedək. Orada bir yaxşı restoran var, ləzzətli aysbayn yeyə bilərik. Ancaq əvvəlcə gəlin Şikelantsı təbrik edək. Sizi onunla tanış etmək üçün əsl məqamdır. Öz zəfərlərinin şahidlərini qaliblər həmişəlik yadda saxlayırlar.
Yumrusifət, qırmızıyanaq, kök Şikelants iltifatlı bir təbəssümlə Rəsulbəylinin əlini sıxır. 91 – Qafqaz general-qubernatoru, ştableyterfon Şikelants, – Şultsun kənara çəkilmək istədiyini görüb deyir: – Hələ getməyin, Herr Şults. Bəzi məsələləri müzakirə etməliyik.
Şikelantsın kabinetinin pəncərəsindən Şults, Xasay bəyin öz avtomobilinə yaxınlaşaraq, maşının qabağına bərkidilmiş “prezident” bayrağını necə qoparıb kanalizasiya quyusunun dəmir barmaqlığının üstünə tulladığını görür.
– Bizim üçün çox lazımlı adamdır, liderlik qabiliyyəti var. Ancaq təəssüf ki, həddindən artıq xudbindir. Onun ölkəsinin bel sütununu qıran bir zərbəni yalnız şəxsən özünə vurulan sillə kimi qəbul etdi. Gərək indi onu tək buraxmayaydım.
Şikelants yazı masasının üstündəki kağızları yerbəyer edərək cavab verir: – Sizdəki bu cəhət – himayənizdə olanlara qayğı kimi zəmanəmiz üçün çox nadir sayıla bilən bir xüsusiyyət məni elə əvvəllər də heyrətləndirirdi.
– Çünki mən həmişə belə hesab etmişəm ki, sağmaq istədiyin inəyi öldürmək olmaz. – Ən yeni tendensiyalara uyğun olaraq imperiya nəinki həmin inəyi sağmaq, həm də eyni zamanda dərhal onun dərisini, ətini və içalatını da əldə etmək arzusundadır. Həm də bu zaman istəyir ki, inək dünyanı tərk edərkən dırnaqları ilə quyruğunun ona qaldığına görə minnətdar olsun, – deyə Şikelants zarafat edir və içərisində 11 3kağızlar olan qovluğu Şultsa uzadır: – Siz burada olmayanda hazırlanmış bu siyahını diqqətlə gözdən keçirin. Fikrinizi iki gündən sonra mənə bildirərsiz. Siyahıya xidməti vəzifələr tutmaq üçün 800 namizədin adı daxildir. Bakı işğal edilən gün onlar öz vəzifələrinin icrasına başlayacaqlar.
Şults başını tərpədir; bu hərəkətin heyrət, yoxsa inamsızlıq hərəkəti olduğunu anlamaq çətindir. O, əlini atıb, qovluqdakı vərəqlərdən birini çıxarır:
– Sumqayıt sintetik kauçuk zavodunun direktoru Fridrix Eysler. 1901-ci ildə Maklenburqda anadan olmuş... bu Eysler haqqında heç bir təsəvvürüm yoxdur.
– Əqidəli nasistdir. Üstəlik də yarımçıq kimyaçı, deyə Şikelants izahat verir. – Partiya kassasına ilk üzvlük haqqını hələ Münxendən xeyli əvvəl verib. Bakı konsessiyalarına pul qoymaq istəməsi də olduqca təqdirəlayiqdir.
– Rəhbər heyət cəhətdən çətinliyimiz olmayacaq. Hərçənd çox güman ki, bir-iki namizəd yoxlamadan keçməyəcək. Ümid edək ki, ixtisaslı fəhlə qüvvəsi seçməkdə də çox çətinlik çəkməyəcəksiniz.
– Daha doğrusu, çəkməyəcəyik, – deyə Şikelants düzəliş verir. – Unutmayın ki, Bakı ilə bu və ya digər dərəcədə bağlı olan nə varsa, həmişə sizin maraq dairənizə daxil olub və mənim təyinatım da bu bağlılığı ləğv etmir. Yəqin bu məsələni də xatırlatmaq lüzumsuz olmaz ki, bizim yeni müəssisələrin uğurlu fəaliyyəti, təbii ki, bu müvəffəqiyyətin qazanılmasında rolu olan şəxslərin maddi rifah halına da öz təsirini göstərəcək.
– Varlanmaq perspektivi karyeradan sonra ikinci stimuldur, – deyə fon Şikelants nəsihətamiz tərzdə sözünə davam edir və onun bu ədası Şultsu hiddətləndirir. Mənə bəlli olduğuna görə siz kasıbsınız. 92
Odur ki, Bakıda yerləşdikdən sonra mən sizin qocalığınızı təmin etmək üçün qanuni imkan axtarıb tapmağa çalışacam.
– Zənnimcə, siz şirnikdirmə dərəcəsinə görə stimulları nömrələyərkən ən güclü və zəruri stimulu – borc hissini xatırlamağı unutdunuz.
– deyə Şults dərhal soyuq və sərt qeyd edir. Şikelants diqqətlə Şultsa nəzər salıb, qəfildən gülməyə başlayır.
Xeyli güldükdən sonra təəccüblə baxan Şultsa deyir: – Üzr istəyirəm, Şults, borc hissi barədə siz elə bir ehtiras və inamla danışdınız ki, guya onu təzəcə ixtira etmisiniz, mən isə 114 patent verməkdən boyun qaçırıram. Nəzərinizə çatdırım ki, borc dediyiniz hiss təşəbbüskar və enerjili insanların beyninə iblisanə bir məharətlə yeridilmiş əyləc mexanizmidir ki, onu müəyyən çərçivədə saxlamaq mümkün olsun! Siz uzun müddət burada olmamısız, Şults. Ətrafa nəzər salın: yəqin edəcəksiniz ki, minnətdar imperiya, rüşeymin yarandığı məqamda zərb edilmiş və dəyəri bir insan həyatına bərabər olan parlaq sikkələr şəklində ona borc vermiş igidlərin şərəfinə gurultulu mərasimlər keçirməklə kifayətlənir, sıra- sıra düzülmüş adsız məzarlara sarı boylanmadan öz zəfər yürüşünü davam etdirir. Yenidən qalibiyyət cığırı ilə sürətlə irəliləməkdə davam edərək öz ardınca qalaq-qalaq təltiflər, dəfinələr səpələyir. Bunlar isə imperiyanın o övladlarına nəsib olur ki, onlar ağıllı tərpənib özlərini qələbə taclı ana ilə bir cərgəyə atmağa tələsməsələr də, təvazökarcasına onun kölgəsindən geri qalmamağa çalışırlar. Mənim sözlərimi yazırsızmı? – Şikelants siyahıdakı kağızlarda nəyi isə qeyd edən Şultsa baxıb, istehza ilə soruşur.
– Təəssüf, gərək yazaydınız. Gələcəkdə lazım olardı! – İntuisiyam məni heç vaxt aldatmır, – deyə Şults çox sakit tərzdə cavab verir. – Nə üçünsə, mənə belə gəlir ki, nə vaxtsa gələcəkdə bu nöqteyi-nəzərinizi dəyişməli olacaqsınız.
Otelə qayıdın Xasay bəy geniş qonaq otağına daxil olanda orada əyləşənlərin hamısı hörmətlə ayağa qalxır. Xasay bəy gəlişi üçün hazırlanmış süfrəyə dəvətdən imtina edib, ağır-ağır kresloya çökür.
Sözə başlamazdan öncə sınayıcı nəzərlərlə sanki seçirmiş kimi, öz silahdaşlarının həyəcanlı simalarını bir-bir süzür. Otel nömrəsində hökm sürən bayram əhvali-ruhiyyəsi ilə kəskin təzad təşkil edən ölgün bir səslə sözə başlayır:
– Hiss edirəm ki, məndən xoş xəbər gözləyirsiniz. Ancaq heyhat, mən sizi sevindirə bilməyəcəyəm. İki saat əvvəl eşitdiyim sözlər uzun illər mənim qürbətdə mənim qəlbimə təpər verən bütün ümidləri məhv etdi. Bu illər ərzində mən ölkəmin dirçələcəyi arzusu ilə yaşamışam. Mən Qafqazda yaşayan bütün türkdilli xalqları müstəqil Azərbaycanın himayəsi altında birləşdirməyi, onun ərazisini əvvəlki qanuni sərhədlərimizədək genişləndirməyi arzu etmişəm.
Var qüvvəmlə can atmışam ki, o xoşbəxt günü yaxınlaşdırım, vətəndən didərgin düşmüş sahibkarlar öz torpaqlarına qayıtsınlar, 115 ölkəmizdə Allahın iradəsi ilə bərqərar olmuş qayda- qanun yenidən bərpa edilsin. Dövlət nərdivanında hər kəs öz mənşəyindən, halal yola qazandığı var-dövlətdən, yaxud da Allaha inamla faydalı fəaliyyətə doğru yönəlmiş nihilizmdən və insan üçün zərərli digər naqis cəhətlərdən uzaq əqli qabiliyyətlərindən asılı olaraq, özünə uyğun pillə tutsun. Mən elə zənn edirdim ki, sizi Rumıniya ilə ittifaqa cəlb etməklə düzgün addım atıram.
93 Vədlərə aldanıb. Belə qənaətə gəlmişdim ki, bu ittifaq mənim xalqıma müstəqillik və bütün dünya məmləkətləri ilə bərabər hüquqlar bəxş edəcək. Heç bir zəmanət-filan tələb etmədən, quru sözlərə inanırdım. Bu gün isə sizə deyirəm: mən səhv etmişəm! Qəzəbdən, ümidsizlikdən ürəyim partlayır. Çünki biz o qədər uzağa getmişik ki, daha geriyə qayıda bilmərik. Bu yolun sonucu dəhşətlidir, o bizi rüsvayçı qul həddinə çatdıracaq. Allahdan arzu edək, nicat yolunu tapmaqçün bizim fikir və qəlblərimizə qüvvət versin.
Rəsulbəyli ayağa qalxıb yataq otağına keçir və qapını arxasınca bağlayır. Bircə dəqiqədən sonra oradan boğuq tapança atəşi eşidilir.
Polad gecəyarısı lap yaxında eşidilən atışma səsinə yuxudan ayılır. Karserin qapısı açılır, kandarda əli avtomatlı iki alman əsgəri görünür. Dar zirzəmiyə göz gəzdirdikdən sonra onlar işarə ilə Polada dallarınca getməyi əmr edirlər.
Sabiq kazarmanın otaqlarından birində yazı masası arxasında əyləşmiş eses zabiti nəyisə diqqətlə oxuyur. Tərcüməçinin müşayiətilə Polad içəri girəndə kağızlardan ayrılıb, başı ilə ona əyləşməyi təklif edir.
– Almanca danışa bilirsiz? – deyə o, soruşur. Polad etiraz əlaməti olaraq başını buladıqdan sonra, o əlavə edir: – Şəxsi işinizdə göstərilir ki, məktəbdə alman dilini öyrənmisiz.
– Mən pis oxumuşam, – deyə Polad da tərcüməçi vasitəsiylə bildirir. – Bir-iki söz yadımda qalıb, bir də nədənsə bir cümlə:
Anna und Marta baden – Anna ilə Marta çimirlər. Poladın cavabı zabitin qaşqabaqlı üzündə təbəssüm oyadır:
– Bundan sonra nə etmək fikrindəsiniz? Polad köməksiz halda çiynini çəkir, divardan Hitlerin portreti asılmış kabineti gözdən keçirir:
– Mənim arzularımdan çox az şey asılıdır. – Düz fikir deyil. Məhz sizin arzunuz qarşınızda geniş imkanlar açar. Hazırda biz mülki polis bölməsi yaradırıq. Həmin bölmə bu rayonun bütün ərazisində qayda-qanunun təmin olunmasında alman hakimiyyət orqanlarına kömək edəcək. Əgər polisdə işlərkən siz səy və qabiliyyətlərinizi göstərə bilsəz, bu, nəzərdən qaçmayacaq və lazımınca dəyərləndiriləcək. Bəzi cəhətlər nəzərə alınmaqla, istisna olaraq sizə məvacibinizin bir hissəsi reyxsmarka ilə ödəniləcək.
– Çox sağ olun, ancaq mən polis olmağa hazırlaşmıram, – Polad qəti etirazını bildirir. – Belə yaramaz. Axı, necə olsa da, mən Qızıl Ordu komandiriyəm.
– Sizin zabitlik karyeranıza hələ bir neçə gün bundan qabaq son qoyulub, – esesçi saymazyana əda ilə onun sözünə düzəliş verir.
– Bəxtiniz gətirib ki, bizim qoşunlar qəfil hücuma keçib, yoxsa bəlkə də indi heç sağ qalmazdınız. Tribunal sizə ya güllələnmə kəsəcəkdi, ya da ən yaxşı halda, cərimə batalyonuna göndərəcəkdi.
– O, istintaq materiallarını Polada uzadır. – Prokurorun rəyi ilə tanış ola bilərsiniz. İctimai yerdə atışma, milisə silahlı müqavimət, – daha sonra hərbi patrula müqavimət və onu antisovet 94 səciyyəli sözlərlə təhqir və s. İctimai mənşə etibarilə proletar olmadığınız da nəzərə alınsa, çətin ki, cərimə batalyonu ilə yaxanızı qurtarardınız.
Polad vərəqi qaytararaq: – Çox sərt yazılıb, – deyə razılaşır. – Ancaq məndən polis çıxmaz.
Hər şeyi başa düşürəm, amma bacarmıram. Məktəb illərindən yadımda Ekkleziastın bu ifadəsi də qalıb: “Ölü şir diri itdən yaxşıdır”.
– Sizi dilə tutmağa hazırlaşmıram, – esesçi Poladın şəxsi işində nə isə qeyd edir. – Ekkleziast yanılırdı. Hərbi əsir düşərgəsində çox tez başa düşəcəksiniz ki, diri it ölü şirdən qat-qat yaxşıdır.
Tərcüməçi ilə Polad əsgərlərin qoruduğu həyətdən keçib gedirlər. Komendaturaya daxil olmazdan öncə, tərcüməçi Polada təəssüflə baxıb:
– Çox böyük səhv edirsiniz, – deyir. Hərbi əsir düşərgəsi. Kimisinin əlində cam, kimisinin əlində parç olan məhbuslar cərgəyə düzülüb, asta-asta xörəkpaylama məntəqəsinə yaxınlaşırlar.
Düşərgənin girişinə bir maşın yaxınlaşır. Onu dərhal əraziyə buraxırlar. Maşından düşən şəxs düşərgə komendantının kabinetinə keçir. Komendant cəld yerindən qalxıb, hərbi təzim edir.
– Əyləşin. Hərbi əsirlər arasında neftçilər varmı? – Qonaq ləngimədən əsas məsələyə keçir və dərhal da müsahibinin üzünün ifadəsindən onun nə dərəcədə məlumatlı olduğunu anlayıb, əlavə edir. – Məhbusların siyahısını verin! Neft işi ilə əlaqəsi olanların hamısını təcili seçmək lazımdır.
İçərisində qaynar horra buğlanan iri qazana çatmağa cəmi bir neçə nəfər qalanda, tələsik cumub gələn nəzarətçilər Poladı cərgədən çıxarır və artıq xörəyini yeyib qurtarmağa macal tapmış digər iki məhbusa qoşaraq, qabaqlarına salıb inzibati korpusa tərəf aparırlar.
Almanların işğal etdiyi ərazidə, kiçik bir stansiyada yük qatarı dayanır. Yanlarında itləri olan əsgərlər qatarı qarşılayır, vaqonlardan birinin qapısını açırlar. Oradan düşən bir dəstə hərbi əsiri – sabiq neftçiləri yük maşınlarına doldururlar. Polad da onların arasındadır.
Onları kiçik bir düşərgəyə gətirirlər. Köhnə məhbuslarla birlikdə komendatura qarşısında cərgəyə düzürlər. Komendant onlara müraciətlə qısa nitq söyləyir.
– Böyük Almaniyaya fayda vermək üçün əlinizə yaxşı bir imkan düşüb. Ay yarım iki aydan sonra, ya da bir az tez, siz Maykop və Nefteqorsk, sonra isə Qroznı və Bakının neft mədənlərinə göndəriləcəksiz.
Orada vicdanla çalışmaqla Almaniya hökumətinin nəzərində vətəndaş hesab edilmək hüququ qazana biləcəksiniz. Burada siz kredit hesabına mənzillə və normal qida ilə təmin ediləcəksiz. Çəkənlər həftədə iki qutu siqaret alacaqlar. Bu da kreditlə veriləcək, sonradan iş yerlərində alacağınız məvacibdən tədricən tutulacaq. Təkrar edirəm: işləmək istəməyənlər indi bildirməlidirlər. Buna görə cəza nəzərdə tutulmur, ancaq təbii ki, belələrinin hamısı əmək düşərgələrinə qaytarılacaq. Yerdə qalanlar müqavilələri imzalaya bilərlər.
95 Düşərgədəki beş barakdan birində bu gecə, demək olar ki, hamı oyaqdır. Üst nardakı qonşusu – Qroznıdan olan orta yaşlı mühəndis Poladın böyrünə yüngül dürtmə vurub, onu oyadır.
– Səs salma, – deyə pıçıltı ilə xəbərdarlıq edir. – Yuxun qaçdı? – Qulaq as, bir saatdan sonra 11 nəfərlik qrup düşərgədən qaçacaq, hər şeyi düzüb-qoşmuşuq. Hazırlığa lap ilk gündən başlamışdıq. Riskə getməmək üçün hamıya yalnız indi xəbər verirlər. Tez ol, geyin.
– Hara qaçaq? – Necə yəni hara? Azadlığa?
– Azadlığa? Məftilin o tayına? Bəs sonra hara?.. İstəmirəm. Sizə də məsləhət görmürəm.
– Heç bilməzdim ki, boyun qaçıracaqsan, – deyə mühəndis təəccüb edir. – Çox nahaq yerə! – Polad quru tərzdə cavab verir. O birilərnən İşim yoxdur, onları tanımıram. Siz isə... Zənnimcə, hələ tezdir...
Axı, hər şey irəlidədir. – Onu daha mən özüm bilərəm.
Polad laqeydcəsinə çiynini çəkir. Hətta üzbəüz divardakı lağımın girəcəyində hənirtilər tamam kəsildikdən sonra da yatağında uzanmaqda davam edir.
Gestaponun yerli bölməsi. Poladı dəhlizdən keçirib aparırlar. Qapılardan birinin qabağından ötəndə qəfil eşitdiyi ürəkparçalayan fəryaddan qeyri-ixtiyari səksənir. Onu Şultsun oturduğu otağa gətirirlər.
Şultsun işarəsi ilə, nəzarətçi Poladı içəridə qoyub, dəhlizə çıxır. Otaqdakı mebeldən – jurnal stolu və iri kreslolar, divan, yekə radioqəbuledici, çəkicşəkilli, cilalanmış böyük masadan görünür ki, bu kabinet müharibədən, əvvəl hansısa rəhbər vəzifəli bir şəxsin imiş. Şults Polada üzbəüzdəki kresloda oturmasını işarə edir.
– Çox xoşagəlməz bir işə düşmüsünüz, cavan oğlan, – deyə sözə başlayır. – Çox xoşagəlməz! Yeri gəlmişkən, elə sovet qanunlarına görə də cinayəti xəbər verməmək üstündə yetərincə ciddi cəza nəzərdə tutulur. Niyə qaçış barədə müdiriyyətə xəbər verməmisiniz?
məcbur eləsəm, buna inana bilərəm. Hə?
– Düzünü desəm, bu mənim heç ağlıma da gəlməyib, – deyə Polad cavab verir. – Nə? Məhbusların qaça biləcəyi?
– Xeyr. Xəbər vermək. Mən bilmirdim, qaçışı xəbər verməmək üstündə nə cəza ala bilərəm, ancaq xəbərçiləri adətən gecə yarısı necə gəbərdirlər, onu yaxşı bilirdim. Sonra da necə antisanitariya şəraitində “dəfn” edirlər: hissə-hissə doğrayıb ayaqyoluna atırlar. 96
Bu sözlərə heç bir etiraz etməyən Şults növbəti sualını verir:
– Bəs siz niyə hamı ilə bir yerdə qaçmadız? Sizə etibar etmirdilər? Yoxsa Reyxə sadiq olduğunuzdan qaçmamısınız? Bəlkə 119 özünüzünkülərin yanına qayıtmaq istəməməyinizin bir səbəbi var?!.
Ancaq “qorxdum” deməyin. Çünki qətiyyən qorxağa oxşamırsız. – Mənə qaçmağı təklif edən qonşumdan fərqli olaraq, hələ həmin gecədən bir ay əvvəl bilirdim ki, qaçış hazırlanır. Hətta bəzi təfsilatları da öyrənmişdim... hər şey yaxşı düşünülmüşdü, ancaq...
– Polad əlini yellədir. – Çox tez bir zamanda onlarla qaçmaq fikrindən daşındım. Qaçış baş tutandan sonra bu barədə danışmaq mənə xoş olmasa da, deməliyəm ki, məsələni təşkil eləyən adam lap ilk gündən ürəyimə yatmadı. Yaxından tanış olandan sonra isə şübhələndim ki, deyəsən, bu provokatordur.
– Yoldaşlarınıza niyə xəbərdarlıq etmədiniz? – Bu iki ayda hələ heç kəslə dostlaşmamışam. Əlimdə heç bir fakt yox ikən, yaşlı-başlı adamları ciddi işdən çəkindirmək isə düzgün olmazdı. Həm də təhlükəli idi. İndi məlum olur ki, mənim bütün şübhələrim əbəsmiş.
Şults gülümsəyir: – Sizin şübhələriniz tamamilə əsaslıdır. Qvardiya mayoru Qolubenko...
onu nəzərdə tutursuz eləmi? Həqiqətən, çox təhlükəli, hətta belə demək mümkünsə, peşəkar provokatordur. Bunu isə ancaq intuisiyası yüksək dərəcədə inkişaf etmiş adam təyin edə bilərdi.
Şults ayağa qalxıb fikirli halda otaqda var-gəl edir. Sonra Poladın qarşısında dayanır. – Siz mənim heç xoşuma gəlmirsiniz. Qətiyyən, – deyib təzədən yazı masasının arxasına keçir. Ayırıb bir kənar qoyduğu qovluğu açır. Onun sözlərindən təəccüblənən Polad nə deyəcəyini bilmir.
– Niyə gülümsəyirsiz? – deyə Şults başını kağızlardan qaldırmadan soruşur.
– Üzr istəyirəm, sizə dəxli olan məsələ deyil, – Polad bir az pərt cavab verir. – Yenə də olsun...
– Mənim Bakıda Əbülfəz adında bir dayım var. Ümumiyyətlə, pis adam olmasa da, nədənsə heç kəsin ondan xoşu gəlmir. Özünə deyəndə söz altında qalmır: “Qızıl pul deyiləm ki, hamının xoşuna gəlim” – deyir. Sonra da başlayır söyməyə. Hər dəf də müsahibinə nifrətinin dərəcəsindən asılı olaraq söyüş seçir.
– Siz bilən, həmin o dayınız məni hansı söyüşlərə qonaq edərdi? Utanmayın, deyin! – Pis söyüşlərə. Ancaq ürəyində, – deyə Polad qətiyyətsiz halda cavab verir. – Bərkdən söyməyə qorxardı.
97
– Yəqin artıq başa düşmüsüz ki, mən müstəntiq deyiləm, elədir?
– Heç əvvəl də fikirləşmədim ki, müstəntiqsiz. – Barakda mənə heç almanca da bir şey izah etmədilər. – Avtomatı üzümə dirədilər – yerimdən qalxdım, kürəyimdən itələdilər – düşdüm qabaqlarına, bir də sizin qapının qarşısında qundaqla “dayan” dedilər, – mən də dayandım. Özü də məni gətirən sıravi əsgər deyildi, yefreytor Krauze idi. Məncə o, hələ də dəqiqləşdirə bilməyib ki, düşərgədə böyük kimdir – o, yoxsa komendant mayor Krake? Özünü burada necə Yüklə 3,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|