Söz köNLÜMÜ QƏLƏm etdi (publiSİSTİk düŞÜNCƏLƏR)

YURD İSTƏYİ, VƏTƏN SEVGİSİ
  (HAFİZ RÜSTƏMİN “YARDIMLIYA SƏYAHƏT”İNƏ SƏYAHƏT)
  Azərbaycan  ədəbiyyatında  öz  dəsti-xətti  olan  Hafiz  Rüstəmlə  mən 
yaradıcı insanların gediş-gəliş yeri olan, Əli Rza Xələflinin rəhbərlik etdiyi 
“Kredo” qəzetində tanış olmuşam. Onun bədii ədəbiyyatımız haqqındakı 
ürək yanğılı söz-söhbətindən doymaq olmur. Hafiz bəy geniş ürək sahi-
bidir. O, əsl yaradıcılığı simiclik etmədən qiymətləndirməyi bacaran söz, 
fikir adamıdır, sözünün urvatı, axarı misralarından boylanan, qəlbi sözlə 
çalxalanan şairdir. Hafiz Rüstəm hər cümlənin quruluşuna, hər misranın 
düzülüşünə  məsuliyyətlə  yanaşan  yaradıcı  insandır.  Qəlbi  Vətən  eşqilə 
döyünən vətəndaş yazardır.
Müəllifin  “Bakıdan  Yardımlıya  Səyahət”  kitabı  haqqında  öz  fikirlərimi 
yazmamışdan  öncə  bir-iki  kəlmə  indiki  yaradıcı  durum  barədə  fikir  söy-

---

189
ləmək yerinə düşərdi. Son illərdə bəzi yazar insanlarımızın yaratdığı ədəbi 
məhsullarda  milli  məfkurənin  unudulduğu,  hətta  eldən,  yurddan  yazmağa 
rişxəndlə baxıldığının təəssüflə şahidi olursan. Vətənlə bağlı mövzulara geridə 
qalmışlıq  kimi  baxan  dırnaqarası  söz  xiridarlarının  fikri-zikri  avropasayağı 
söz oynatmaqdır. Fikrimizcə, Vətən eşqi bütün hisslərdən, duyğulardan öndə 
olmalıdır. Kişini kişi edən Vətəndir, millətin xoşbəxtliyi onunla təndir!
İndi  qayıdaq  haqqında  yazmağa  qərar  verdiyim  müəllifin  “Bakıdan 
Yardımlıya  Səyahət”  kitabının  üstünə.  Müəllifin  bu  kitabı  özünün  qeyd 
etdiyi kimi yaddaş-poemadır. Poema başdan-başa bütöv bir elin kədərini-
sevincini,  ağrısını-hekayətini  özündə  birləşdirən  möhtəşəm  bir  əsərdir. 
Əsərin baş qəhrəmanı müəllif özü və dostu Mir Mahmud ağadır. Poemada 
müəllif  klassik  şairlərimizin  yazı  üslubuna  sadiq  qalıb.  Xüsusən  indiki 
dövrdə  yazar  insanlarımız  arasında  Allahın  varlığına  şübhəylə  baxan, 
allahsızlıq ideyaları ilə nəfəs alan qövm yaranmaqdadır. Hafiz Rüstəm bu 
növ düşünənlərin əksinə olaraq poemanı Allaha münacatla başlayır.
 Sən ey bağışlayan, sən ey rəhm edən,
 Əsirgəmə eşqi, ilhamı məndən.
 Ey iki dünyaya yeganə sahib,
 Həm işin içində, həm də ki, qalib. 
 
Haqqın  varlığına  sidq-ürəklə  bağlanan,  onu  yaranışların  sahibi  san-
an  müəllif  dünyanın  böyük  dahilərinin  gəldiyi  fikirlə  həmahəng  olur. 
Biz bütünlükdə ağrılı bir ömür yaşayan millətlərdənik. Bu ağrını isə öz 
çiyinlərində ömür boyu daşıyan vətən təəssübü, yurd ağrısı çəkən düşüncə 
sahibləri,  həqiqi  yazar  insanlardır.  Hafiz  Rüstəm  də,  məhz  belə  yazar 
insanlardandır, əgər belə olmasaydı bu cür iri həcmli poemanı araya-ərsəyə 
gətirə bilməzdi.
Biz  hamımız  doğulub-böyüdüyümüz  ocaqlardan,  yuvalardan  şəhərə 
peşə, sənət, böyük arzular dalınca üz tutan kəslərik. Kəndin təmiz havasını, 
saf, sadəlövh, dilə bağlı, yurda aşiq insanlarını buraxıb paytaxta yüksək 
amallar dalınca üz tuturuq. Hələ şəhərin isti asfaltını, boz üzünü görməmiş 
quş kimi qanad açırıq. Gəlib bir çox mətləblərdən hali olub qaim-qədəm olan-
dan sonra çox şeylərin bizim gənclik düşüncələrimizdən daha ağrılı, daha 
çətin olduğunun fərqinə varırıq. Bu yolda sağlamlığımızı, uşaqlıq, gənclik 
illərinin  şirinliyini  itiririk,  yavaş-yavaş  iddialı,  təkəbbürlü  anadangəlmə 

---

190
şəhərli  olmasaq  belə,  şəhər  insanına  çevrilirik.  Doğma  yurdlarımızda 
qoyub gəldiyimiz istiqanlığı xatirələrə gömüldürük, amma hər birimizin 
içində  doğulduğumuz  yurdların  eşqindən  qaynaqlanan  bir  nisgil  yatır. 
Biz vaxt tapanda hərdənbir qoyub gəldiyimiz ocaqlara yollanırıq, bəzən 
soyuq, bəzən isti qarşılanırıq, çünki tərk edilmiş yuvalardan canbir, qan-
bir yurddaşlar olsa belə, sən qonaqsan. Qoynunda məskən saldığın şəhərə 
qayıtmalısan. Ürəyi qan yaddaşından qopub gələn ocaq sevgisi adamı bir 
an belə tərk etmir, bu sevgi ağır vaxtlarda göz yaşlarına, xoş çağlarda isə 
yurdla təmasda olmaq istəyinə çevrilir. Müəllifi də yəqin yaşının yarıya 
adlayan çağında bu istək, bu dilək çalxaladıb, onu atalı, analı günlərinin 
ürək titrədən, qəlbə məlhəm xatirələrinə yönəldib. Ata ocağından boylanan 
isti ana nəfəsinin, cana məhrəm şirin laylalarının qulaqlarda donub qalmış 
havasının sədası nisgilli xatirələrinin dünyasından onu səsləyib. Onun da 
ata ocağının şirinliyi uşaqlıq çağlarının uzaq xatirələrində özünə məskən 
salıb. O da qələminə və kağızına sarılıb bu istəyi boğça-boğça xatirələr 
taxçasından  çıxarıb  misra-misra  dastana  çevirib.  Şair  yaşadığı  anların 
xatirələrə dönmüş zamanlarını keçmişin ötüb qalmış günlərində itib-bat-
mamaq üçün, doğulduğu ocağını, yurdunu sözün sehri ilə əbədiləşdirmək 
üçün bu həyat hekayətini muncuq-muncuq söz ovqatına kökləyir.
Hafiz  Rüstəm  poemanı  ayrı-ayrı  başlıqlarla  səhifələyir.  Hər  başlıq 
adamı  bəhs  etdiyi  hekayətin  izinə  salır.  Müəllifin  “Yardımlıya  səyahət” 
yaddaş-poemasında “Cənuba doğru”, “Sərhəd ağrıları”, “Ricət”, “Dağlar… 
meşələr”, “Yollar-görüntülər”, “Məcnun dağ havasında” və sair başlıqlarla 
sıralanmış hekayətlər Yardımlı bölgəsinin tarixi, etniki adət-ənənələri ilə 
oxucunu  hali  edir,  yurdun  gəlməli-görməli  gözəlliklərilə  onu  tanış  edir, 
sanki müəllif oxucunun əlindən tutub onu öz doğulduğu, boya-başa çatdığı 
məkana aparır. Şair poemanın “Sərhəd ağrıları” bölməsində yolların za-
man köhləninə əyləşib insanı ömrün rəngarəngliyi ilə ulaşdırdığını şirin 
bir dillə nəzmə çəkir: