Statistik to‘plam birligi, taqsimot qatorlari va ularning tasviriy parametrlari

 
 
6.5. Kumulyativ taqsimot 
Teng oraliqli variatsion qatorlarni yuqorida bayon etilgan usulda tuzish 
natijasida oddiy taqsimot qatorlari hosil bo‘ladi. Bundan tashqari, kumulyativ
(lotincha «
cumulatio»
- yig‘ish, jamg‘arish, to‘planish) taqsimot qatorlari ham 
qo‘llanadi. Ular oddiy qatorlarning ketma-ket oraliqlarini birlashtirib (yig‘ib), 
ularga tegishli variantlar sonini jamg‘arish yo‘li bilan tuziladi. 
Kumulyativ variatsion qatorlarni ikki usulda tuzish mumkin. Birinchi usulda 
jamg‘arish jarayoni kichik qiymatli birinchi oraliqdan kattalari tomon yo‘nalishda 
amalga oshiriladi.
6.1 - jadval ma’lumotlariga binoan, bu usulda ishchilarning oylik ish 
haqi bo‘yicha jamg‘arma taqsimotini tuzsak, quyidagi kumulyativ variatsion 
qator hosil bo‘ladi. 
6.3-jadval 
Oylik ish haqi bo‘yicha kichik korxonalar ishchilarining kumulyativ taqsimoti 
 
Oylik ish haqi 
bo‘yicha jamg‘arma 
guruhlar (ming
so‘m) 
Ishchilar soni 
Yuqori
dan 
pastga 
tomon 
jami 
kishi
n
jl
l
k


1
foizda 
%% 


k
l
jl
n
1
'
Pastdan 
yuqori tomon 
jami kishi 
foizda %% 
20,2 dan 30,2 gacha 
2 
4 
50 
100 
20,2 - 40,2 gacha 
7 
14 
48 
96 
20,2 - 50,2 gacha 
17 
34 
43 
86 
20,2 - 60,2 gacha 
33 
66 
33 
66 
20,2 - 70,2 gacha 
42 
84 
17 
34 
20,2 - 80,2 gacha 
48 
96 
8 
16 
20,2 - 90,2 gacha 
50 
100 
2 
4 

---

Birinchi usulda tuzilgan kumulyativ variatsion qatorlarning grafiklarda 
tasviri kumulyata deb ataladi. 
0
10
20
30
40
50
60
1
2
3
4
5
6
7
8
Кумулята
Огива
6.4 - rasm. Ish haqi taqsimotining kumulyata va ogivasi. 
Birinchi usulda tuzilgan kumulyativ variatsion qatorlarning grafiklarda 
tasviri kumulyata deb ataladi. 
Ikkinchi usulda kumulyativ taqsimot qatorlari tuzilganda, jamg‘arish 
jarayoni katta qiymatli oraliqdan kichik qiymatli oraliq tomon yo‘nalishda amalga 
oshiriladi.
Ikkinchi usulda tuzilgan kumulyativ taqsimotning grafikda tasviri ogiva 
(og‘ma) deb ataladi.
6.4-grafikda yuqoridagi ma’lumotlar asosida ish haqi ogivasi (og‘ma) 
tasvirlangan.