Sual məktəbəqədər təhsildə təhsilləndirici mühit anlayışı

SUAL 3. “Ətraf mühit”, “təhsil mühiti”, “MTM- də təhsil mühiti” anlayışları.
Ətraf mühit — insanları əhatə edən, onlarla qarşılıqlı əlaqədə olan günəş şüaları, su, torpaq, hava və canlılar, antropogen maddələr, əşyalar və qurğular nəzərdə tutulur. İnsan özü də ətraf mühitin ayrılmaz və çox güclü təsirə malik olan hissəsidir.
Alimlər ətraf mühiti təbii mühit və süni mühit olaraq iki hissəyə ayırmışlar. İnsanların həmişə asılı olduqları mühit təbiidir. Süni mühit isə cəmiyyətin inkişafı ilə əlaqədər insanların fəaliyyəti nəticəsində yaradılmışdır.
Müasir elmin koməyi ilə yaradılmış yeni çoxsaylı bitki və heyvan növləri, süni dəryalar, göllər, qoruqlar və s. süni mühitin obyektləridir.
Artıq XX əsrin ortalarında ekoloji böhran özünü bildirməyə başladı. Bu dövrü, ətraf mühitin nəzarətsiz istismarının get-gedə artması dövrü kimi qiymətləndirmək olar.
• Ətraf mühit “Dayanıqlı inkişaf – gələcək nəsillərin öz tələbatlarını ödəmək qabiliyyətini təhlükə altına atmadan bu günün tələbatlarını ödəyən inkişafdır”. Bruntland komissiyası, 1987-ci il
• Ətraf mühit - insanları əhatə edən, onlarla qarşılıqlı əlaqədə olan günəş şüaları, su, torpaq, hava və canlılar, antropogen maddələr, əşyalar və qurğular nəzərdə tutulur. İnsan özü də ətraf mühitin ayrılmaz və çox güclü təsirə malik olan hissəsidir.
• Məktəbəqədər yaşlı uşaqların da ətraf mühiti düzgün şəkildə anlayaraq öyrənmələri məşğələ prosesində mühüm əhəmiyyətə malikdir.
Təhsilləndirici mühit:
• Uşaqların fiziki və psixi sağlamlığının qorunması və möhkəmləndirilməsinə təminat verir;
• Uşaqların emosional rifahını təmin edir;
• Pedaqoji işçilərin peşəkar inkişafına kömək edir;
• Dəyişən variativ məktəbəqədər təhsil üçün şərait yaradır;
• Məktəbəqədər təhsilin açıqlığını təmin edir;
• Valideynlərin (qanuni nümayəndələrin) təhsil fəaliyyətində iştirakına şərait yaradır.
Məktəbəqədər təhsil müəssisəsinin təhsil mühiti təhsil prosesinin nəticələri, şəxsiyyətlərarası münasibətlərin xarakteri və hər bir uşağın inkişafına təsir göstərir. Təhsilləndirici mühit uşaqların inkişafına şərait yaradır.
J.J.Russo “ətraf mühit”in şəxsi inkişaf üçün bir sahə olduğunu söyləmişdi. Alimin sözlərinə görə səmərəli təlim üçün xüsusi “təlim mühiti” yaratmaq lazımdır ki, uşaqların ehtiyac və imkanları balanslaşdırılmış olsun.
Təlimin qarşıya qoyduğu vəzifələrin və prinsiplərin həyata keçirilməsi təlim-tərbiyə prosesinə təsir edən amillərdən və şərtlərdən, məhz öyrədici mühitdən əhəmiyyətli dərəcədə asılıdır. Uşağı əhatə edən şəraitin onun dərk etmək tələbatına, maraq və problemlərinə nə dərəcədə istiqamətlənmiş olması tədris prosesinə münasibətilə çox əlaqəlidir.
Təhsil mühiti” termini 20-ci əsrin sonlarında rus psixoloqları tərəfindən möhkəm şəkildə qurulmuşdur. Təhsil mühiti psixikanın elementi deyil, lakin insan psixikasının inkişafını mühit kontekstindən kənarda nəzərdən keçirmək olmaz. Bu mövqe uşağı əhatə edən sosial mühitin mühüm rolunu qeyd edən L.S.Vıqotski tərəfindən müdafiə edilmişdir (“təhsil mühiti” termini o dövrdə hələ istifadə edilməmişdir). Onun fikrincə: “...sosial mühit uşaq tərəfindən tədricən mənimsənilən bütün konkret insan şəxsiyyət xüsusiyyətlərinin yaranmasının mənbəyi və ya idealın real qarşılıqlı əlaqəsi prosesində baş verən uşağın sosial inkişafının mənbəyidir. və mövcud formalar".