T. C. Firat üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ TÜrk diLİ ve edebiyati anabiLİm dali kirgiz tüRKÇESİnde üNSÜzler ve

 
Arapça ve Farsça’dan alıntı sözcüklerde iç seste bulunan “-h-” sesi eriyerek düşer ve 
ikincil  uzun  ünlü  oluşur:
96
  qaar  (öfke;  azap;  korkunç  Ar.  qahr),  qaqaar  (gaddarlık  Ar. 
qahhār),  qaarman  (kahraman  Far.  qahramān),  şaar  (şehir  Far.  şehr),  zaar  (zehir  Far.  zehr), 
malaam (merhem  Ar.  merhem),  zeen  (  zihin  Ar.  õihn),  baa  (değer,  paha  Far. bahā).  İkincil 
uzun  ünlü  oluşturmadan  da  “-h-”  düşmesi  gerçekleşebilir:  abal  (ahval,  durum  Ar.  ahvāl), 
çilbarça  (ufak  parçalara  ayırma  Far.  çehel  =  kırk  +  pārçe  =  parça),  dıram  (dirhem  Ar. 
dirhem),  kedan  (ambar  Far.  kāhdān),  mazap  (mezhep  Ar.  meõheb),  palvan  (pehlivan  Far. 
pehlevān), asman ~ aspan (İsfahan Far. iãfāhān), asta (yavaş Far. āheste). 
 
-ó- : 
 
Alıntı sözcüklerde iç seste bulunan “-ó-” sesi düşer ve ikincil uzun ünlü oluşur: maala 
(mahalle Ar. maóalle), qaat (kıtlık Ar. qaóù), nasaat ~ asaat (nasihat Ar. naãìóat), saar ~ zaar 
(seher  Ar.  seóer),  zoor  (sahur  Ar.  saóur).  Alıntı  sözcüklerde  iç  seste  bulunan  “-ó-”  sesi 
düştüğünde  uzun  ünlü  oluşturmadığı  da  görülür:  bata  (dua  Ar.  fātióa),  etimal  (ihtimal  Ar. 
iótimāl), etiyat (ihtiyat, tedbir, dikkat Ar. iótiyāù). 
 
Bazı  alıntı  sözcüklerde  iç  ses  “-ó-”  sesi  “-y-”  sesine  değişmiştir:  rayım  ~  ırayım 
(merhamet Ar. raóìm), nasiyat ~nasıyat (nasihat Ar. naãìóat), sayıp (sahip Ar. ãāóib). 
 
Alıntı  sözcüklerde  iç  ses  “-ó-”  sesi  “-q-”  sesine  değişmiştir:  muqtac  (muhtaç  Ar. 
muótāc),  ıqtımal  ~  etimal  (ihtimal  Ar.  iótimāl),  ıqsan  (ihsan  Ar.  iósān), aqmaq  (ahmak  Ar. 
aómaq),  marqabat  ~ marhamat  (merhamet  Ar.  meróamet), marqum  ~  marqun  (merhum  Ar. 
meróÿm),  ımtıqan  (imtihan  Ar.  imtióān),  maqrum  (mahrum  Ar.  maórÿm),  maqabbat  ~ 
                                                 
96
 Ahmet Buran, 
agm., s. 292. 

 
81 
mahabbat (muhabbet Ar. maóabbet), maqşar ~ mahşar (mahşer Ar. maóşer), raaqat ~ raqat ~ 
rahat (rahat Ar. rāóat), rayqan (kokulu bir bitki, reyhan Far. reyóān), saq (sağlık Ar. ãıóóat), 
saqaba ~ saaba (sahabe Ar. ãaóābe), saqara (sahra Ar. ãaórā), zaqmat (zahmet Ar. zaómet). 
Bazı alıntı  sözcüklerde iç  ses “-ó-”  sesi “-ġ-” sesine  değişmiştir: aġar  (kırmızı  ya da 
sarı renk Ar. aómer), saġana (aile türbesi Ar. ãaóne). 
Bazı  alıntı  sözcüklerde  iç  seste  –óC-  durumunda  iki  ünsüz  arasında  ünlü  türemesi 
görülür: ahıbal-al (ahval hal Ar. aóvāl óāl). 
 
-ò- : 
 
Alıntı  kelimelerde  sözcük  içerisinde  bulunan  “-ò-”  sesleri  Kırgız  Türkçesinde  “-q-” 
ünsüzüne  dönüşür:  aqır  (son  Ar.  aòir),  ıqlas  (ihlas  Ar.  iòlāã),  ıqtıyar  (seçme,  irade  Ar. 
iòtiyār), ruqsat ~ uruqsat (ruhsat, izin Ar. ruòãat), daraq (ağaç Far. diraòt), aqıret (ahiret Ar. 
ā
òiret), aqlaq (ahlak Ar. aòlāq), aqun (din lideri Far. āòÿnd), ıqrac (ihraç Ar. iòrāc), maqmal 
(kadife Ar. maòmel), maquluq (mahluk Ar. maòlÿq), noqot (nohut Far. noòÿd), nusqa (örnek, 
numune; nüsha Ar. nusòa), baqtıyar (bahtiyar Far. baòt-yār), ustuqan (kemik Far. üstüòān), 
şaqap (ark, kanal Far. şāòabe). 
Bazı alıntı sözcüklerde iç ses “-ò-” sesi “-y-” sesine değişmiştir: caġına (gündüz vakti 
misafire verilen yemek Far. yaònì ). 
 
H. 3. 2. 3. Sonda:  
Arapça ve Farsça’dan Kırgız Türkçesine girmiş olan bazı alıntı sözcüklerde son ses “-
H” korunur: islah (ıslah, düzeltme Ar. iãlāó), şah (şah, hükümdar Far. şāh), tarabih (teravih 
Ar. terāvìó), tarıh (tarih Ar. tārìò). 
Rusça  yoluyla  Kırgız  Türkçesine  girmiş  olan  bazı  alıntı  sözcüklerde  son  ses  “-h” 
korunur: duh (ruh Rus. duh), ġupbah (tutuklu yeri Rus. ġupbah < Alm. ġaupt vaht). 
Diğer  dillerden  Kırgız  Türkçesine  girmiş  olan  bazı  alıntı  sözcüklerde  son  seste 
bulunan “-h” ünsüzü “-k” ünsüzüne dönüşür: kübök (avcı silahı Moğ. havhan > havh), 
 
Arapça  ve  Farsça’da  üç  farklı  son  ses  “-H”  ünsüzü  (ح  =  ó,  خ  =  ò,  ه  =  h) 
bulunduğundan, bunlarla ilgili ses olayları ayrı ayrı incelenmiştir: 
 
-h : 
Alıntı  sözcüklerde  son  seste  bulunan  “-h”  sesi  düşer:  padışa  (padişah  Far.  pādşāh), 
künöö (günah  Far.  gunāh),  kübö  (şahit  Far.  ġuvāh),  ubaacı  ~  ubacı  (sebep  Ar. vech),  datqa 
(bir unvan adı Far. dād-òah = hak, adalet isteyen), giya (bitki Far. giyāh), ildalda (illallah Ar. 

 
82 
illallah),  oldo  (Allah!  Ar.  allah),  bıssımılda  (bismillah  Ar.  bismillah),  astapurulda  ~ 
astaqpurulda  (estağfurullah  Ar.  estaġfirullah),  şaşke  (kuşluk  vakti  Far.  çāşt-gāh),  şaa  (şah, 
hükümdar Far. şāh). 
Bazı alıntı sözcüklerde son seste bulunan “-h” ünsüzü “-y” ünsüzüne dönüşür: dargöy 
(eşik Far. der-gāh), qay (tamam Far. òāh), zıy (yay kirişi; bağırsak Far. zeh). 
Bazı alıntı sözcüklerde son seste bulunan “-h” ünsüzü “-k” ünsüzüne dönüşür: maanek 
(himaye, sığınma Far. penāh). 
 
-ó : 
Alıntı sözcüklerde son seste bulunan “-ó” sesi düşer: nike (nikah Ar. nikāó), macüröö 
(gevşek, kuvvetsiz Ar. mecrÿó), saaba ~ saba (sabah Ar. ãabāó). 
Bazı alıntı sözcüklerde son seste bulunan “-ó” sesi “-q ~ -k” sesine değişir: mazaq ~ 
mazake (mizah, şaka Ar. mizāó). 
Bazı  alıntı  sözcüklerde  son  seste  bulunan  “-ó”  sesi  “-y  ~  -q”  sesine  değişir:  üröy  ~ 
uruq (ruh Ar. rÿó). 
 
- ò : 
Alıntı sözcüklerde son seste bulunan “-ò” ünsüzü “-q” ünsüzüne dönüşür: çarq ~ çarıq 
(çark, daire Far. çarò), dozoq (cehennem Far. dÿzaò), narq (paha, kıymet, fiyat Far. narò), şaq 
(dal Far. şāò), şayıq (şeyh Ar. şeyò), şaq-şaq (parmak yerleri; kırık için tahta Far. şāò şāò), 
şoq (muzip, yaramaz, şuh Far. şÿò). 
 
K / q - k / q (К-к) 
 
Kırgız Türkçesi alfabesindeki “к” harfi “k, q” seslerine karşılık geldiği için iki ses ayrı 
ayrı incelenmiştir: 
 
K. 1. Tanım: 
 
Ses değeri Türkiye Türkçesi ile aynı olan bu ünsüz; ton bakımından tonsuz, çıkış yeri 
bakımından ön damak, çıkış şekli bakımından süreksiz bir ünsüzdür. Hava yolu bakımından 
da ağız ünsüzüdür. Ancak Mustafa Öner, bu ünsüzün Türkiye Türkçesindekine göre damağın 
daha  arkasında  telaffuz  edildiğini,  buna  rağmen  ünlü-ünsüz  uyumunun  bozuk  olmadığını 

 
83 
söyleyerek  ses  değerinin  Türkiye  Türkçesinden  biraz  daha  farklı  olduğu  görüşündedir.
97
 
Necip  Üçok’a  göre  bu  ünsüz, “i”  ünlüsünün  çıkış  yerinde  oluşur  ama  nefes  yolunda  oluşan 
tam kapanmadan dolayı “i” ünlüsünden ayrılır.
98
 
 
“k”  ünsüzü  sürekli  ince  ünlülerle  (e,  i,  ö,  ü)  beraber  kullanılır.  İnce  –  yuvarlak 
ünlülerle  (ö,  ü)  kullanılırsa  yuvarlak  açıklıklı  “k”  oluşur:  kürök  (kürek),  köböyüü  (artmak), 
ükök (dolap), silküü (çırpmak, silkmek), böbök (bebek), ökmöt (hükûmet) v.b. 
 
“k” ünsüzü ince – düz ünlülerle (e, i) kullanılırsa düz “k” oluşur: kiçi (küçük), kelin 
(gelin), çiyki (çiğ), çeke (alın), çek (sınır), kiyin (sonra) v.b. 
 
Hece  ve  kelime  sonlarında  nefesli  (yumuşak)  söylenir:  ükök  (dolap),  ökmöt 
(hükûmet), estelik (anıt), tiktöö (bakmak), çöktürüü (batırmak) v.b. 
 
Hece ve kelime başında kullanılanlar daha sert söylenir: keleçek (gelecek), küç (güç), 
künöö (günah),  erkin  (özgür), bekem  (sert),  kütüü  (beklemek)  v.b.  Konuşma dilinde  bu sert 
söylenişin yumşayıp “g” ünsüzüne değiştiği de görülür: göl (< köl), gişi (kişi), gelin (< kelin) 
v.b. 
 
“i, ü” ünlüleriyle beraber kullanılan “k” ünsüzü, kendi türünün en önde oluşanıdır: kişi 
(insan), eşik (kapı), ötkür (cesur), öksük (eksik) v.b. Bunun hemen arkasında oluşan “k” ise 
“e,ö”  ile  birlikte  kullanılanlardır:  köl  (göl),  körk  (görkem,  güzellik),  çöktürüü  (batırmak), 
kekse (kocaman), kez (zaman, dönem), bekem (muhkem, sıkı) v.b. 
Şema şeklinde gösterecek olursak: 
SERT 
YUMUŞAK 
ÇIKIŞ YERİ 
DÜZ 
YUVARLAK 
DÜZ 
YUVARLAK 
En Önde 
kişi (insan) 
ötkür (cesur) 
eşik (kapı) 
öksük (eksik) 
Biraz önde 
kez (zaman) 
köl (göl) 
tentek (afacan) 
bölök (ayrı) 
 
K. 2. Türkçe Sözcüklerde:  
K. 2. 1. Görünüm: 
 
Kırgız  Türkçesindeki  Türkçe  sözcüklerde  başta, ortada  ve  sonda  birincil veya  ikincil 
olarak kullanılan bir ünsüzdür. 
K. 2. 1. 1. Başta:  
                                                 
97
 Mustafa Öner, 
agt., s. 7. 
98
 Necip Üçok, 
age., s. 42. 

 
84 
Örnek: kökürök (göğüs), küzgü (ayna), keçe (gece; eğlence), kürök (kürek), köçmö 
(göçebe),  kekirtek  (boğaz),  kögüş  (mavimsi),  küçöö  (kızışmak),  köböyüü  (artmak),  kütüü 
(beklemek), kirdetüü (bulamak), kesüü (kesmek).  
 
Kullanıldığı Durum: 
kV- durumunda kullanılır: köñül (gönül), kerek (gerek), kirpi (kirpi), kendir (kendir, 
kenevir lifi), kül- (gülmek), kel- (gelmek), kekir- (geğirmek), kekte- (kin bağlamak). 
 
K. 2. 1. 2. Ortada: 
Örnek: erkin (özgür), büldürkön (böğürtlen), ötkür (cesur), çiyki (çiğ), ükök (dolap), 
tülkü  (tilki),  sekirüü  (atlamak),  tiktöö  (bakmak),  çöktürüü  (çöktürmek,  batırmak),  eskirüü 
(bayatlamak), erkelöö (naz yapmak).  
Kullanıldığı Durum: 
-VkV- durumunda kullanılır: kekir- (geğirmek), tükür- (tükürmek), sekir- (atlamak). 
VkV- durumunda kullanılır: ükök (dolap), ökün- (pişman olmak). 
-VkV durumunda kullanılır: teke (teke). 
VkV durumunda kullanılır: eki (iki). 
-kC-  durumunda  kullanılır:  ökçö  (ökçe),  öktöm  (cesur,  kuvvetli),  kekte-  (kin 
bağlamak), tiktir- (diktirmek), çöktür- (çöktürmek, batırmak), tiktö- (bakmak). 
-Ck- durumunda kullanılır: tülkü (tilki), çiyki (çiğ), celke (ense; geri, art), eçki (keçi), 
öpkö  (akciğer),  eski  (eski),  erkek  (erkek),  erkin  (özgür),  büldürkön  (böğürtlen),  ötkür 
(cesur), eskire- (bayatlamak), erkele- (naz yapmak). 
 
K. 2. 1. 3. Sonda: 
Örnek:  öksük  (eksik),  tentek  (afacan),  estelik  (anıt),  tüşünük  (anlam),  bölök  (ayrı) 
söök (kemik), silküü (çırpmak, silkmek). 
Kullanıldığı Durum: 
-Vk durumunda kullanılır: cürök (yürek), bilek (bilek; güç, kuvvet), etek (etek, dağın 
eteği),  tezek  (hayvan  tersi,  gübre;  tezek),  emgek  (iş,  çalışma,  emek),  kirpik  (kirpik),  cilik 
(ilikli kemik), ükök (dolap). 
-Ck durumunda kullanılır: silk- (çırpmak, silkmek). 
 
K. 2. 2. Özellikler:  
K. 2. 2. 1. Başta:  

 
85 
Eski  Türkçedeki  sözcük  başı  “k-”  ünsüzü  düzenli  olarak  korunmuştur:  küyöö  (  < 
küδegü DLT III-12; DTS 324) (güvey, damat), küzgü ( < közgü DTS 321) (ayna), keç ( < keç 
DTS 290) (akşam; geç), kerek (< kerek DLT I-126; keräk ~ kergäk DTS 300) (gerek), keme 
(< kemi DLT III-235; kemä ~ kemi DTS 297) (gemi), keñ (< kiñ DLT III-358; keñ DTS 298) 
(geniş),  kölökö  (  <  kölige  DLT  IV-358;  DTS  314)  (gölge),  kök  (<  kök  DLT  III-132;  DTS 
312) (mavi), köz (< köz DLT I-55; DTS 320) (göz), küyüü (< köy- DLT III-246; DTS 312) 
(yanmak),  kömüü  (<  köm-  DLT  II-27)  (gömmek),  kirüü  (<  kir-  DLT  II-8;  DTS  308) 
(girmek), köçüü (< köç- DLT II-5; DTS 311) (göçmek), külüü ( < kül- DLT II-26; DTS 325) 
(gülmek), kelüü ( < kel- DLT I-26; DTS 295) (gelmek). 
Konuşma dilinde sözcük başı “k-” nin “g-” sesine değiştiği görülür. Ancak bu değişim 
yazı dilinde gösterilmez: kökürök > gögürök (göğüs), kiyin > giyin (sonra), küzgü > güzgü 
(ayna), köçmö > göçmö (göçebe), kekirtek > gegirtek (boğaz), kögüş > gögüş (mavimsi), köl 
> göl (göl). 
Konuşma  dilinde  “k-”  ile  başlayan  kelimeler,  kendilerinden  önceki  sözcüğün 
ünlülerinden  veya  “l,  m,  n,  ñ,  r,  y,  w,  z”  seslerinden  sonra  “g-”  sesine  değişir.  Ancak  bu 
değişim yazı dilinde gösterilmez: üygö  kirüü  kerek > üygö girüü gerek (eve girmek gerek), 
men ketem (men getem) (ben gidiyorum). 
Türkiye Türkçesinde “g-” ile başlayan Türkçe kelimeler, Kırgız Türkçesinde “k-” ile 
başlar: kel- (gel-), köz (göz), köl (göl), kün (gün), kerek (gerek), kül- (gül-).
99
 
 
K. 2. 2. 2. Ortada: 
Eski  Türkçedeki  sözcük  içi  “-k-”  korunmuştur:  tülkü  (<  tilkü  DLT  I-54;  OTG  254; 
DTS 561) (tilki), çekit (< çekik DLT II-149; DTS 143) (nokta), öksük (< eksük DLT I-105; 
DTS 168; egsük DTS 167) (eksik), eki ( < iki DLT I-49; eki DTS 167) (iki), teke ( < teke III-
102) (teke), eçki ( < eçkü DLT I-95; DTS 162) (keçi), içke ( < yinçkä DTS 261; yinçge DLT 
III-380) (ince), öpkö ( < öpke DLT I-128; DTS 387) (akciğer; dargınlık), eski ( < eski DLT I-
129;  DTS  184)  (eski),  eskirüü  (  <  eskir-  DLT  I-228;  DTS  184)  (eskimek),  erkek  (<  erkek 
DLT  I-111;  erkäk  DTS  179)  (erkek),  ökünüü  (  <  ökün-  DLT  I-203;  DTS  382)  (pişman 
olmak), sekirtüü ( < sekirt- DTS 494) (atlatmak, sektirmek), tiktirüü ( < tiktür- DLT II-174; 
DTS 559) (diktirmek). 
Eski Türkçede kelime içinde yer alan “-k-” sesi, Kırgız Türkçesinde tonlulaşarak “-g-” 
ünsüzüne  dönüşmüştür:  egin  (  <  ekin  DLT  I-78;  DTS  168)  (ekin;  hububat  veren  bitkiler), 
                                                 
99
 Ahmet Buran - Ercan Alkaya, 
age., s. 229. 

 
86 
segiz ( < sekiz ~ sekkiz DLT I-365; sekiz DTS 494; OTG 252) (sekiz), çegirtke ( < çekürge 
DLT I-490; DTS 143) (çekirge), ögüz ( < öküz DLT I-59; DTS 383; ögüz DTS 382) (öküz), 
tügöl ( < tükel DLT I-60; DTS 595) (bütün, tam olarak, tamamıyla), egiz ( < ikkiz DLT I-
143; ekiz DTS 168) (ikiz). 
 
K. 2. 2. 3. Sonda: 
Eski Türkçedeki sözcük sonu “-k” ünsüzü, Kırgız Türkçesinde de korunmuştur: körk ( 
<  körk  DTS  317)  (görkem,  biçim,  güzellik),  erkek  (<  erkek  DLT  I-111;  erkäk  DTS  179) 
(erkek), öksük (< eksük DLT I-105; DTS 168; egsük DTS 167) (eksik), kerek (< kerek DLT 
I-126; keräk ~ kergäk DTS 300) (gerek), kök (< kök DLT III-132; DTS 312) (mavi), örük ( < 
erük DLT I-69; DTS 182) (erik), cük ( < yük DLT I-138; DTS 285) (yük), cürök ( < yürek 
DLT I-41; DTS 286) (yürek), bilerik ( < bilezük DLT I-518, II-82; DTS 99) (bilezik), etek ( < 
etek DLT I-68; DTS 187) (etek; dağın eteği), cilik ( < yilik DLT I-72; yilig DTS 261) (ilikli 
kemik), cibek ( < yipek KTS, 324) (ipek), köbük ( < köpük OTG 248; köpük ~ köpik DTS 
317) (köpük), kebek ( < kepek DLT I-390) (kepek), kirpik ( < kirpik DLT I-478; DTS 309) 
(kirpik), silküü ( < silk- DTS 500) (çırpmak, silkmek). 
Eski Türkçede kelime sonunda yer alan “-k” sesi, bazı örneklerde Kırgız Türkçesinde 
“-t” ye dönüşmüştür: çekit ( < çekik DLT II-149; DTS 143) (nokta). 
Eski Türkçede sözcük sonundaki “-k” sesinin düşmesiyle Kırgız Türkçesinde sözcük 
sonunda ikincil uzunluk oluşmuştur:
100
 keçüü ( < keçik DLT I-390) (nehir geçidi), kiçüü ( < 
kiçik DLT I-227; kiçig DTS 306) (küçük, yaşça küçük), tebüü ( < tepik DLT I-27; DTS 552) 
(tekme; tepme). 
Kırgız Türkçesinde sözcük sonunda bulunan ve ünlü ile başlayan bir ek aldığında iki 
ünlü  arasında  kalan  “-k-”  ünsüzü,  “-g-”  ünsüzüne  dönüşür.  Bu  değişim  yazı  dilinde  de 
gösterilir:  önügüü  (<  önük-üü)  (gelişmek),  kögörüü  (<  kök-er-üü)  (göğermek),  cürögüm  (< 
cürök-üm) (yüreğim), çögüü (< çök-üü) (batmak, çökmek).  
Kırgız Türkçesinde sözcük sonunda bulunan “-k” ünsüzünden sonra ünlü ile başlayan 
bir sözcük geldiğinde iki ünlü arasında kalan “-k” ünsüzü “-g” ünsüzüne dönüşür. Bu değişim 
yazı  dilinde  gösterilmez,  konuşma  dilinde  görülen  bir  ses  olayıdır:  kök  eken  >  kög  eken 
(maviymiş), kök ele > kög ele (maviydi), kerek eken > kereg eken (gerekliymiş). 
 
K. 3. Alıntı Sözcüklerde: 
                                                 
100
 Ahmet Buran, 
agm., s. 292. 

 
87 
K. 3. 1. Görünüm: 
 
Kırgız  Türkçesindeki  alıntı  sözcüklerde  başta,  ortada  ve  sonda  birincil  veya  ikincil 
olarak kullanılan bir ünsüzdür. 
 
K. 3. 1. 1. Başta:  
Örnek:  kebenek  (keçeden  kaftan  Moğ.  hevnek),  kezende  (zehirli  hayvanlar  Far. 
gezend
),  kelbet  (görünüş,  şekil  Far.  kālbüd),  kelde  (kelle  Far.  kelle),  kelit  ~  kilit  (kilit  Far. 
kelìd,  kilìd
),  kem  (eksik;  fena;  kusur  Far.  kem),  kempir  (yaşlı  Far.  kem-pìr),  kempiske 
(değiştirme  Rus.  qonfisqatsiya),  kemput  (bonbon  şekeri  Rus.  qonfetı),  ken  (maden  kuyusu 
Far. kān), keñsalar (kalem odası Rus. qantselyariya < Pol.), kent (şehir Soğd. qanth), keperet 
(kefâret  Ar.  keffāret),  kepil  (kefil  Ar.  kefìl),  kerebet  (yatak,  kerevet  Rus.  qrovat’  <  Yun.), 
keremapam (gramofon Rus. ġrammofon < Frs. ġramophone), keresin (gaz yağı Rus. kerosin), 
kesir  (çok  Ar.  keåir),  keçil  (bekâr  Moğ.),  közür  (kağıt  oyununda  koz  Rus.  qozır’  <  Pol.), 
kökşün (fakir Moğ.), kölöş ~ kölöç (galoş Rus. ġaloşi < Alm.), köödök (çocuk Far. qÿdek), 
kör (kör; mezar Far. qÿr), kösöö (köse Far. qÿse), köçö (cadde, sokak Far. qÿşe), kübö (şahit 
Far. ġuvāh), kübök (avcı silahı Moğ. havhan > havh), küldü (bütün, hepsi, külli Ar. qullì ), 
kümböz (kümbet Far. ġunbed), künadır
101
 (vali Rus. ġubernator < Lat.), kündö (köy büyüğü, 
lideri Moğ. hund = saygıdeğer), küncüt ~ quncut (susam tanesi, küncü Far. quncud), künö ~ 
künöö  (günah  Far.  ġunāh),  küñütay  (güzel,  yakışıklı  Moğ.  hunutay  =  güzel),  kürögön
102
 
(“Moğol  damadı”  anlamında  bir  özel  ad  Moğ.  ġurġan),  küröö  (kuşatılan,  korunan  Moğ. 
huree
), kedan (ambar Far. kāhdān), kemsel (pamuk astarlı palto Rus. qamzol < Alm.), keñiz 
(cimri, pinti Far. kenes), kep (söz Far. gep), kömöç (yuvarlak ekmek Far. kümāç). 
Kullanıldığı Durum: 
kV-  durumunda  kullanılır:  kebenek  (keçeden  kaftan  Moğ.  hevnek),  kelme  (kelime-i 
tevhid Ar. kelime), keyip ~ keyp (keyif Ar. keyf), ken (maden kuyusu Far. kān), keremapam 
(gramofon  Rus.  ġrammofon  <  Frs.  ġramophone),  kinaya  (kinâye  Ar.  kināye),  kinege  (kitap 
Rus.  qniġa),  kiosq  (büfe  Rus.  kiosq  <  Frs.),  kökşün  (fakir  Moğ.),  köçö  (cadde,  sokak  Far. 
qÿşe
), kümböz (kümbet Far. ġunbed), küñütay (güzel, yakışıklı Moğ. hunutay = güzel), keñiz 
(cimri, pinti Far. kenes).