TəHSİl problemləRİ İnstitutu

Təlim strategiyalarından istifadə 
 
Qlobal dünyanın informasiya bolluğu şəraitində təhsilin 
vəzifələri dəyişir. Ağılın, intellektin inkişaf etdirilməsi ön plana 
keçir. Dünyanın təhsil məkanında sadəcə bilik, bacarıqlar deyil, 
dəyərlər, səriştələr şəxsiyyətin inkişafında mühüm atributlar 
kimi qiymətləndirilir və bugünkü təhsilin keyfiyyət göstəriciləri 
kimi qəbul edilir. Belə bir dövrdə təhsil işçiləri digər sahələrdəki 
dəyişiklikləri dəstəkləyən bilik və bacarıqların yeni fоrmalarını 
müəyyən etmək bacarıqlarını inkişaf etdirməlidirlər. Mövcud 
mоdel artıq daim dəyişən, biliyə əsaslanan cəmiyyətin ehtiyac-
larını ödəmir, çünki müasir baхımdan bilik real tələbatlara cavab 
verməli, о, inteqrasiya оlunmuş və həyati bacarıqlara, fəaliyyətə 
əsaslanmalıdır.
Burada ilk növbədə insanların dəyişən həyat 
şəraitlərinə uyğun təhsil almaq və baхışlarını dəyişdirmək 
qabiliyyətinin inkişaf etdirilməsi nəzərdə tutulur.
Azərbaycan Respublikasında həyata keçirilən təhsil islaha-
tının məqsədləri içərisindən təhsilin keyfiyyətini yüksəltmək, 
onu cəmiyyətin ehtiyac və tələblərinə uyğun qurmaq əsas yer 
tutur. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrində təlim-tərbiyə prosesi-

---

33 
nin cəmiyyətin müasir tələblərinə uyğun yenidən qurulması 
təlimin strategiyasının dəyişilməsi ilə müşayiət olunmalıdır. 
Məktəbəqədər təhsil müəssisələrində təlim-tərbiyə prosesində 
qarşılıqlı fəaliyyətin üzə çıxarılması və uşaqların şəxsi potensia-
lının stimullaşdırılması həlledici əhəmiyyət daşıyır. Odur ki, 
müasir təhsil təlim prosesinin daha da optimallaşdırılması və 
səmərəliliyinin artırılması üçün təlim strategiyaların təkmilləş-
dirilməsinin diqqət mərkəzində saxlanılmasını tələb edir. Məktə-
bəqədər müəssisələrdə təlim strategiyasında köklü dəyişiklik 
edilməlidir. Buna nail оlmaq üçün sadəcə tərbiyə və təlim 
prоqramının dəyişdirilməsi kifayət deyil, hər yaşın və 
məktəbəqədər təhsilin sonunda uşaqlara lazım оlacaq bilik və 
bacarıqların müəyyən edilməsi vacib məsələlərdəndir. 
Müasir təhsildən fərqli olaraq, ənənəvi təhsil sistemində 
təlim strategiyaları məsələlərinə diqqət yetirilmirdi. Təlim 
strategiyaları “mövqe”, “yol” mənasını ifadə edir. Tərbiyəçinin 
təlim zamanı mövzuya uyğun olaraq müxtəlif mövqe və 
yollardan istifadə etməsi, uşaqların yeni öyrədilən bilikləri daha 
asanlıqla mənimsəmələrini təmin edir və təlimin səmərəliliyini 
yüksəldir. Təlim prosesində öyrədənin (tərbiyəçinin) hər hansı 
mövqedən çıxış edərək, öyrənənə (uşağa) öz aralarındakı 
qarşılıqlı ünsiyyət əsasında yeni materialı daha yaxşı mənimsət-
məsi nəzərdə tutulur. Bəzən təlim zamanı uşaqların maraq və 
ehtiyaclarının, bacarıqlarının nəzərə alınmaması onların ümumi 
inkişafına mənfi təsir göstərir ki, bu da uşaqların gələcək 
həyatlarında müstəqil fikir yürütmək, öz istəklərinə uyğun 
bacarıqlarını nümayiş etdirmək, müstəqil fəaliyyət göstərmək və 
həyatda öz yerlərini tutmaqda çətinlik çəkmələrinə səbəb olur. 
Buna görə də tərbiyəçilər təlimin bütün mərhələlərini uşaqların 
ümumi inkişafı, maraq və ehtiyacları çərçivəsində qurmaq üçün 
strategiyaları düzgün müəyənləşdirməlidirlər. 

---

34 
Məktəbəqədər təhsil müəssisələrində təlimin səmərəli 
təşkili işin düzgün planlaşdırılmasından başlayır. Düzgün 
planlaşdırma üçün yerinə yetiriləcək təlim işlərinin əvvəlcədən 
layihələşdirilməsi xüsusi didaktik əhəmiyyət kəsb edir. 
Məktəbəqədər təhsil müəssisələrində planlaşdırmanın, əsasən, 
aşağıdakı iki növündən istifadə edilməsi zəruri hesab edilir: 

perspektiv
(illik) planlaşdırma; 

cari 
(həftəlik) planlaşdırma.