TəHSİl problemləRİ İnstitutu

Perspektiv (illik) planlaşdırma aşağıdakı nümunəvi 
sxem üzrə aparılır 
 
Standartlar
Məşğələ
Bölmə Mövzular İnteqrasiya Resurslar
Tarix
 
 
 
 
 
 
 
 

---

37 
Aşağıda ikinci inkişaf sahəsi olan idrakın inkişafı üzrə 3-4 yaş qrupunda (orta qrup) perspektiv 
planlaşdırma nümunəsinə nəzər salaq. 
Standart
Məşğələ 
növü
Bölmə 
Mövzu 
İnteqrasiya 
Resurslar 
Tarix 
2.1.4. 
2.1.2. 
B
ədii ə
də
biy
ya
t 
üzrə
 iş
 v
ə 
nitq inki
şa
fı
 
Şer 
“Ana dilim” 
(Şahin Xəlilov) 
S.e. 4.1.1.; 4.3.1. 
4.4.1; Es.3.2.3. 
Müntəxəbat, şəkil, 
DVD, “Bakı” albomu 
Sentyabr III 
həftə 
2.1.4. 
2.1.2. 
Hekayə 
“Sınmış fincan” 
(K.D.Uşinski) 
S.e. 4.1.1.; 4.3.1. 
4.4.1; Es.3.2.3. 
Müntəxəbat, şəkil 
Sentyabr IV 
həftə 
2.1.5. 
2.3.3. 
Nağıl
“Pələng və Tülkü” 
(Tacik xalq nağılı) 
S.e. 4.1.1.; 4.1.2. 
4.2.1. 
Müntəxəbat, şəkil və 
maskalar 
Oktyabr I 
həftə 
2.1.2 
2.1.5. 
Şer
“Payızda” 
(Nəriman Hüseyn) 
S.e. 4.1.1.; 4.2.1. 
4.4.1. 
Müntəxəbat, şəkil, 
DVD 
Oktyabr II 
həftə 
2.1.2. 
2.1.4. 
Hekayə 
Külək və günəş. 
(Rus xalq nağılı) 
S.e. 4.1.1.; 4.3.1. 
4.4.1; Es.3.2.3. 
Müntəxəbat, şəkil 
Oktyabr III 
həftə 
2.1.2. 
Nağıl
Kirpi və alma 
(Azərbaycan xalq nağılı) 
S.e. 4.1.1.; 4.4.1 
Müntəxəbat , şəkil 
Oktyabr IV 
həftə 
2.1.4. 
Şer
“Ana vətən” 
(Nəriman Hüseyn) 
S.e. 4.3.1. 
Es.3.2.3 
Müntəxəbat, şəkil 
Noyabr 
I həftə 
2.1.2. 
2.3.3. 
Hekayə 
Alma ağacı 
(L.N. Tolstoy) 
S.e. 4.1.1.; 4.1.2. 
4.4.1. 
Müntəxəbat, şəkil 
Noyabr II 
həftə 
2.1.5. 
2.1.1. 
Nağıl 
“Şəngülüm, Şüngülüm, 
Məngülüm” 
(Azərbaycan xalq nağılı) 
S.e. 4.1.1.; 4.2.1. 
Es.3.3.2. 
F.in. 2.1.1. 
Müntəxəbat, şəkil, 
plakat 
Noyabr III 
həftə 
2.1.4. 
Folklor Saymacalar 
S.e. 4.3.1.; 
Es.3.2.3. 
Müntəxəbat 
Noyabr IV 
həftə 

---

38 
Cədvələ nəzər salarkən görürük ki, yuxarıda sadalananlar bu 
cədvəldə nəzərə alınmışdır. 
Cari (həftəlik) planlaşdırma 
Cari planlaşdırma alt-standartların həyata keçirilməsi məqsə-
dilə ayrı-ayrı məşğələlər və məşğələdənkənar fəaliyyət sahələri 
(oyun, gəzinti, əyləncə, sağlamlaşdırıcı tədbirlər və s.) üzrə 
aparılır.
Cari planlaşdırma aparılarkən məşğələnin mərhələlərinə 
diqqət yetirilməlidir. Məşğələ aşağıda göstərilən istiqamətlər üzrə 
planlaşdırılmalıdır: 
•
Standart 
•
Təlim məqsədi 
•
Mövzu
•
İş forması
•
İş üsulu
•
Resurslar 
Məşğələnin mərhələləri: 
● 
Motivasiya
(mövcud biliklərin səsləndirilməsi və marağın 
yaradılması); 

Dərketm
ə (yeni bilik və bacarıqların tədqiq edilərək fəal 
şəkildə öyrənilməsi); 

Düşünmə
(qazanılmış bilik və bacarıqların yaradıcı 
tətbiqedilməsi). 
● Nəticə və ümumiləşdirmələr. 
● Dəyərləndirmə (məşğələ boyu aparılır). 
Gündəlik planlaşdırma apararkən tərbiyəçinin ilk işi mövzu-
nun standarta uyğunluğunu müəyyənləşdirməkdir. Standart 
müəyyənləşəndən sonra, ona müvafiq mövzu seçilir. Artıq 
standarta və öyrənilən mövzuya uyğun müəyyənləşdirilən təlim 
nəticələri tərbiyəçiyə deyil, uşağa yönəlməlidir. Əgər tərbiyəçi 

---

39 
məşğələnin məqsədini uşağın maraqları üzərində qurarsa uğurlu 
və nəticəyönümlü təlim təşkil edə bilər. 
Uşağı təlimə cəlb etməyin bir yolu mövzuya və məqsədə uy-
ğun fəal təlim forma və üsullarından yerində istifadə edilməsidir.
Tərbiyəçi məşğələnin birinci və ən mühüm mərhələsi olan 
motivasiyanı elə qurmalıdır ki, uşağı təlimə cəlb edə bilsin. Bu 
mərhələdə tərbiyəçi müxtəlif baxışların və variantların toqquş-
masından yaranan vəziyyət əsasında sual qoyaraq uşaqları düşün-
məyə hazırlayır. Motivasiya ilk növbədə tədqiqat üçün həm 
mümkün, həm də uşağın öz bacarığını və qabiliyyətini həyata 
keçirilməsinə imkan verən, onun inkişaf xüsusiyyətlərinə müva-
fiq olmalıdır. 
İkinci mərhələdə motivasiyadan çıxan fərziyyələr dəqiq-
ləşdirildikdən sonra artıq tədqiqat işinə başlamaq olar. Tədqiqat 
müxtəlif formalarda – bütün qrupla birlikdə, qruplarda, cütlüklər 
şəklində və ya fərdi şəkildə aparıla bilər. İrəli sürülmüş problemin 
həlli üçün müxtəlif variantlardan istifadə olunur.
Məlumat mübadiləsi
 
üçüncü mərhələdə aparılır. Qoyulmuş 
tədqiqat sualının cavabını tapmaq istiqamətində görülən işlər 
tədqiqat iştirakçılarını bir-birinin dəlillərini dinləmək zərurəti 
qarşısında qoyur.
Növbəti mərhələdə
məlumatın müzakirəsi prosesi başlayır.
Bu ən mürəkkəb mərhələdir. Belə ki, bu mərhələdə təfəkkürün 
müxtəlif növlərinin səfərbərliyə alınması baş verir. Tərbiyəçi bu 
mərhələdə fasilitasiya funksiyasını yerinə yetirir. 
Sonrakı mərhələdə nəticələrin çıxarılması mərhələsidir. 
Tərbiyəçi qazanılmış biliklərin ümumiləşdirilməsi və sistemləşdi-
rilməsi məqsədilə suallar qoyur və bu suallar əsasında biliklər və 
informasiyalar sistemləşdirilir. Uşaq əldə etdiyi bilikləri, gəldiyi 
nəticəni, irəli sürülmüş fərziyyələrlə tutuşdurur.

---

40 
Təqdim edilən mərhələlər məşğələ zamanı hiss olunmadan 
biri-birini əvəz etməlidir. Məşğələlər zamanı uşaqların yorulma-
sına yol vermək olmaz. Odur ki, məktəbəqədər təhsil müəssisə-
lərində məşğələlərə oyunlar və ya oyun elementləri daxil edilmə-
li, onlardan təsirli bir öyrənmə vasitəsi kimi istifadə olunmalıdır. 
Məlumdur ki, məktəbəqədər yaşlı uşaqların əsas fəaliyyət 
növü oyundur. Oyun uşaqlıq dövrünün ayrılmaz yoldaşıdır.