TəHSİl problemləRİ İnstitutu

 
 
 
 
 
 
 

---

4 
Giriş 
 
XXI əsr insan fəaliyyətinin bütün sahələrində yeniləşmə-
lərlə səciyyələnir. Bu yeniləşmələr ötən əsrin axırlarında 
meydana çıxmağa başlasa da, onun mahiyyət aydınlığı, 
məzmunu, tətbiq imkanları və yolları XXI əsrdə dəqiqləşmə və 
zənginləşməyə məruz qalmışdır. Cəmiyyətin tərəqqisinin vacib 
amilləri olan elm və mədəniyyətin, xalqın intellektual potensialı-
nın formalaşması onun təhsil sistemi ilə təmin edilir.
Təhsil sisteminin qarşısında duran dərin biliyə, bacarığa 
malik şəxsiyyət formalaşdırmaq, vətənini, xalqını sevən, 
hərtərəfli inkişaf etmiş sağlam nəsil yetişdirmək kimi mühüm 
vəzifələrin yerinə yetirilməsində məktəbəqədər təhsilin rolu 
böyükdür. Məktəbəqədər təhsil vahid təhsil sisteminin ilk pilləsi 
olmaqla uşaqların intellektual, fiziki və psixoloji inkişafında, 
onların şəxsiyyətinin formalaşmasında və məktəbə hazırlanma-
sında xüsusi əhəmiyyətə malikdir. 
Azərbaycan təhsil sisteminin modernləşdirilməsinin əsas 
strateji istiqamətlərindən biri olan təhsilin keyfiyyətinin yüksəl-
dilməsi, yeni yanaşmaların, fəal təlim metodlarının tətbiqi və 
onlardan səmərəli istifadənin təşkili təhsil sistemində ən vacib bir 
problem kimi qiymətləndirilir. 1999-2013-cü illəri əhatə edən 
Azərbaycan Respublikasının Təhsil sahəsində İslahat Proqramın-
da deyildiyi kimi, “cəmiyyət öz gələcəyini təmin etmək məq-
sədilə yeni nəslin yüksək səviyyədə hazırlığına nail olmalı və 
buna görə də təhsil üstün inkişaf etdirilən sahəyə çevrilməlidir”.
1
Təhsil-cəmiyyətin ən zəruri komponentlərindən olub mühüm 
sosial hadisə kimi inkişafın əsasını təşkil edir. Demokratik tərəqqi 
yolunda olan Azərbaycanda təhsilə məhz bu müstəvidə yanaşılır.
1
Azərbaycan Respublikasının Təhsil sahəsində islahat Proqramı.Bakı, 1999, 
s.8

---

5 
Təhsil sahəsində İslahat Proqramında məktəbəqədər təhsilin
strukturunda aşağıdakı islahatların aparılması bir vəzifə kimi 
qarşıya qoyulmuşdur: 

Azərbaycan Respublikası ərazisində yerləşən məktəbə-
qədər müəssisələrdə uşaqların kəskin surətdə azalmasını nəzərə 
alaraq məktəbəqədər müəssisələrin şəbəkəsini genişləndirmək; 

Müasir tələblərə cavab verən, uşaqların dünyagörüşünü 
artıran, onların fiziki inkişafına imkan yaradan, sağlamlığını 
qoruyan yeni tipli müəssisələrin açılmasını təmin etmək. 
Azərbaycan Respublikasının təhsil sahəsində islahat Proq-
ramında qoyulmuş vəzifələrə əsasən Azərbaycanda məktəbəqədər 
təhsilin sürətlə inkişaf etdirilməsi və onun beynəlxalq standartlara 
tam uyğunlaşdırılması məqsədilə Azərbaycan Respublikası 
Prezidenti cənab İlham Əliyevin 12 mart 2007-ci il tarixli, 2089 
nömrəli Sərəncamı ilə “Azərbaycan Respublikasında məktəbəqə-
dər təhsilin yeniləşdirilməsi Proqramı” (2007-2010-cu illər) 
təsdiq edilmiş və hazırda proqramın yerinə yetirilməsi istiqamə-
tində əməli tədbirlər həyata keçirilir.
Məktəbəqədər təhsil proqramının (kurikulumun) xarakterik 
cəhəti ondan ibarətdir ki, təlim prosesində uşaqların yaddaşının 
təkcə yeni məlumatlarla zənginləşdirilməsinə deyil, həm də 
təfəkkürünün, şəxsi keyfiyyət və qabiliyyətlərinin inkişaf 
etdirilməsinə, həyat üçün zəruri olan bacarıqların qazanılmasına 
imkan yaranır, uşaqyönümlülüyə, nəticəyönümlülüyə, tələbyö-
nümlülüyə istinad olunur.
Məktəbəqədər təhsil proqramı (kurikulumu) nəticəyönümlü, 
uşaqların meyl, maraq və qabiliyyətlərinə əsaslanan, onların 
potensial imkanlarını nəzərə alan, məktəbəqədər yaş dövrünün 
xarakterik xüsusiyyətlərini, məzmununu, məqsəd və vəzifələrini, 
təlim strategiyalarını və uşaqların inkişafının izlənilməsi və 
qiymətləndirilməsini özündə əks etdirən konseptual bir sənəddir. 

---

6 
Məktəbəqədər təhsil proqramının (kurikulumun) ən mühüm 
xarakterik cəhəti onun nəticəyönümlü olmasıdır. Bu sənədin 
hazırlanması zamanı, bir qayda olaraq, hər bir yaş qrupunda təlim 
prosesində əldə edilməsi nəzərdə tutulan nəticələr əvvəlcədən 
müəyyənləşdirilir və məzmuna gətirilir. Bu nəticələr həm 
məzmunu ifadə edir, həm də uşaqların inkişafının izlənilməsi və 
qiymətləndirilməsinə imkan verir. Nəticələrin əvvəlcədən müəy-
yən olunması onları əldə etməyə yönəlmiş fəaliyyətlərin 
inkişafını izləmək və istiqamətləndirmək üçün imkan yaradır. 
Məktəbəqədər təhsil proqramındakı (kurikulumdakı) təlim 
nəticələri uşaqların fiziki inkişaf, sağlamlıq və təhlükəsizlik, 
sosial-emosional, idraki, estetik və yaradıcı inkişaflarına və 
yaşlarına uyğun elementar bilik və bacarıqların mənimsənil-
məsinə yönəlmişdir.