GLOSSARIY
1.
Iqtisodiy
xavfsizlik-iqtisodiy
kategoriya
bo’lib hisoblanadi. U
iqtisodiyotning barqaror iqtisodiy o’sish ta’minlangan, ijtimoiy ehtiyojlar optimal
darajada qondirilgan, ratsional boshqarish amalga oshirilgan, milliy va xalqaro
darajalarda iqtisodiy manfaatlarning himoyalangandagi holatini ifodalaydi.
2.
Milliy xavfsizlik – manfaatlarni himoyalashning umumiy shakli sifatida
manfaat va ehtiyojlarni qondirish, moddiy, ma’naviy, umuminsoniy qadriyatlardan
bahramand bo’lish va farovonlikka intilish to’g’risidagi barcha tasavvurlarni
ifodalaydi.
3.
Xalqaro iqtisodiy xavfsizlik – har bir davlat, ya’ni dunyo hamjamiyati
a’zosining o’z ijtimoiy va iqtisodiy taraqqiyoti strategiyasini erkin tanlash va amalga
oshirish imkoniyatlarining ta’minlangandagi holati.
4.
Korxona (firma)ning iqtisodiy xavfsizligi – ma’muriyat va personal
tomonidan amalga oshiradigan huquqiy, tashkiliy-iqtisodiy va injener-texnik chora-
tadbirlar tizimi tufayli vujudga keltirilgan hayotiy muhim iqtisodiy manfaatlarning
ichki va tashqi xavf-xatarlardan himoyalanganlik holati.
5.
Iqtisodiy xavfsizlikning mezoni - iqtisodiy xavfsizlikning mohiyatini
ifodalovchi muhim jarayonlar nuqtai nazaridan iqtisodiy holatni baholash.
6.
Iqtisodiy
xavfsizlikning
chegaraviy
ko’rsatkichlari – iqtisodiyot
sohasidagi milliy manfaatlarning miqdor jihatdan ifodalanishi.
7.
Tahdid – jamiyat, davlat va ularning subyektlari, alohida shaxsning
normal hayot faoliyatiga, ular manfaatlarini ro’yobga chiqarishga to’sqinlik
qiladigan, ziyon-zahmat keltiradigan, xavf-xatar tug’diradigan omillar va shart-
sharoitlar.
8.
Ichki tahdidlar – mamlakat ichida vujudga keladigan tahdidlar.
9.
Globallashuv
– iqtisodiy taraqqiyotning industrial bosqichidan
postindustrial bosqichiga o’tish davrining mahsuli bo’lib, jahon hamjamiyatining
bugungi kundagi taraqqiyoti bosqichini ifodalovchi jarayon.
10.
Terrror – lotincha “terror” degan so’z “qo’rqinch”, “dahshat” ma’nosini
anglatadi.
11.
“Terrorizm” – terrorni amalga oshirish.
12.
Siyosiy terrorizm – siyosiy arboblarga, ular o’tkazayotgan siyosatga,
hukumatlarga, ta’sir o’tkazish maqsadida amalga oshiriladigan harakatlar.
13.
Axborot sohasida terrorizm – jamiyat a’zolarining ruhiyatiga, xulq-
atvoriga ta’sir ko’rsatish.
14.
Iqtisodiy sohadagi terrorizm – terrroristlarning iqtisodiy manfaatga
erishish maqsadida raqiblariga, aholining turli qatlamlari va guruhlariga, davlatlar va
ularning boshliqlariga ta’sir o’tkazish.
15.
Ijtimoiy terrorizm – jinoyatchilik miqyoslarining kengayishi, kriminal
vaziyatning keskinlashuvi, umumiy ijtimoiy beqarorlikning vujudga kelishi.
16.
Oziq-ovqat xavfsizligi – davlatning mamlakat va uni mintaqalarini oziq-
ovqat bilan ta’minlash tizimida turli tabiiy ofatlar favqulotda holatlar natijasida
yuzaga keladigan buzilishlarni oldini olishga bo’lgan qodirligini ham ko’zda tutadi.
17.
“Xufiyona iqtisodiyot”- bu jamiyat tomonidan nazorat qilinmaydigan
tovar moddiy bopyliklar va xizmatlarning xarajati. Alohida fuqarolar va ijtimoiy
106
guruhlar o’rtasidagi davlat boshqaruv organlaridan yashirinadigan ijtimoiy-iqtisodiy
munosabatlarni ham ifodalaydi.
18.
Rasmiy iqtisodiyot – bu davlat tomonidan kuzatiladigan va nazorat
qilinishi mumkin bo’lgan iqtisodiyot.
19.
YAshirish yoki narasmiy iqtisodiyot – rasmiy hisobotlarda va rasmiy
shartnomalarda aks ettirilmaydigan xo’jalik munosabatlari yig’indisi.
20.
“Korrupsiya” – lotincha (sorruptio) so’zidan olingan bo’lib, buzilish
degan ma’noni anglatadi. Korrupsiya – xavfsizlikka tahdid soluvchi hodisa va
xufiyona iqtisodiyotning ko’rinishidir.
107
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
O’zbekiston Respublikasi qonunlari
1. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. –T.: «O’zbekiston», 2008
2. “O’zbekiston Respublikasining milliy xavfsizlik Konsepsiyasi to’g’risida”gi
qonuni. 2005-y.
3.
O’zbekiston Respublikasining “Monopolistik faoliyatni cheklash
to’g’risida”gi qonuni. 1993-y.
4. O’zbekiston Respublikasining “Tovarlar bozorlarida monopolistik faoliyatni
cheklash va raqobat to’g’risida”gi qonuni. 1996-y.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmonlari
5. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008-yil 28-noyabrdagi
«Iqtisodiyot real sektori korxonalarini qo’llab-quvvatlash, ularning barqaror
ishlashini ta’minlash va eksport salohiyatini oshirish bo’yicha chora-tadbirlar Dasturi
to’g’risida»gi Farmoni. Xalq so’zi, 2008-yil, 2-dekabr
6. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008-yil 18-noyabrdagi
«Iqtisodiyot real sektori korxonalarining moliyaviy barqarorligini yanada oshirish
chora-tadbirlari to’g’risida»gi Farmoni. Xalq so’zi, 2008-yil, 19-noyabr
7. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008-yil 2-dekabrdagi «Navoiy
viloyatida erkin industrial–iqtisodiy zona tashkil etish to’g’risida»gi Farmoni. Xalq
so’zi, 2008-yil, 4-dekabr
8. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “Monopoliyaga qarshi ishlarni
tartibga solish va raqobatni rivojlantirish tizimini yanada takomillashtirish chora –
tadbirlari to’g’risida”gi Farmoni. Xalq so’zi, 2010-yil, 27 -fevral
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti asarlari
9. Karimov I.A. 2009-yilda mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish
yakunlari va 2010-yilga mo’ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor
yo’nalishlariga bag’ishlangan Vazirlar Mahkamasi majlisidagi ma’ruzasi. Xalq so’zi,
30-yanvar 2010-yil.
10. Karimov I.A. Mamlakatimizni modernizatsiya qilish va kuchli fuqarolik
jamiyati barpo etish ustuvor maqsadimizdir. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi
qonunchilik palatasi va Senatining qo’shma majlisidagi ma’ruza. – T.: O’zbekiston,
2010
11. Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida
uni barataf etishning yo’llari va choralari. T.: “O’zbekiston” , 2009
12. Karimov I.A. YUksak ma’naviyat – yengilmas kuch. T.: “Ma’naviyat”,
2009
13. Karimov I.A. Mamlakatimiz taraqqiyoti va xalqimiizning hayot darajasini
yuksaltirish – barcha demokratik yangilanish va iqtisodiy islohotlarimizning pirovard
maqsadidir. T.: “O’zbekiston” NMIU, 2007
14. Karimov I.A. O’zbekistonning 16 yillik mustaqil taraqqiyot yo’li. G Xalq
so’zi. 2007-yil 31-avgust
15. Karimov I.A. O’zbekiston XX1 asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid,
barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. – T.: O’zbekiston, 1997
16. Karimov I.A. O’zbekiston iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish yo’lida. -
T.: O’zbekiston, 1995
108
Monografiya, darslik va o’quv qo’llanmalar
17. Vechkanov G.S. ekonomicheskaya bezopasnost: Uchebnik dlya vuzov. –
SPb. Piter 2007.
18.Ekonomicheskaya
bezopasnost:
ucheb.
posobie
dlya
studentov
ekonomicheskix
vuzov,
obuchayuщixsya
po spetsialnostyam ekonomiki i
upravleniya. V.A.Bogomolov i dr. / Pod red. V.A.Bogomolova. M. YUNITI DANA,
2009
19.Senchagov V.K. ekonomicheskaya bezopasnost: geopolitika, globalizatsiya,
samosoxranenie i razvitie. IE RAN. M.: ZAO «Finstatinform», 2002
20.Mejdunarodnыe strategii ekonomicheskogo razvitiya: Ucheb.posobie / Pod
red. YU.V.Mokogona. – K.: Znannya, 2007
21.Mirovaya ekonomika: sotsialno – orientirovannыy podxod: ucheb. posobie.
/ V.V.Kozlovskiy, e.A. Lutoxina; pod red. e.A. Lutoxinoy – Mn. IVTS Minfina, 2005
22.Echmakov S.M. Tenevaya ekonomika. Analiz i modelirovanie. – M.:
Finansы i statistika, 2004
23.Mirovaya ekonomika i mejdunarodnыe ekonomicheskie otnosheniya. Pod
red. A.S. Bulatova, N.N.Liventseva. M.: Magistr, 2008
24.Ekonomicheskaya i natsionalnaya bezopasnost. Uchebnik / pod red. d.e.n.,
prof. L.P.Goncharenko. M.: ZAO «Izdatelstvo «Ekonomika», 2008
25.Mejdunarodnaya ekonomika: teoriya i praktika. Uchebnik dlya vuzov. SPb.
Piter. 2008
26.Gaydar ye. Dolgoe vremya. Rossiya v mire: ocherki ekonomicheskoy
istorii. M.: DELO, 2005
27.Podberezkin A. CHelovecheskiy kapital. T. I. M.: yevropa, 2007
28.Ekonomicheskaya bezopasnost Rossii. Uchebnik. / Pod obщ. red. akad.
Senchagova V.K. 2005
29.Gaponenko V.F., Bespalko A.A., Vlaskov A.S. ekonomicheskaya
bezopasnost predpriyatiy. Podxodы i printsipы. M.: “Os – 89”, 2007
30.Ortiqov A., Isaxodjaev A., SHestakov A. Xufiyona iqtisodiyot. Toshkent,
2002.
31.Popov YU.N., Tarasov M.E. Tenevaya ekonomika v sisteme rыnochnogo
xozyaystva . «DELO», «EKONOMIKA». M., 2005, s.33
32.Vvodnыy kurs po ekonomicheskoy teorii. – M.: INFRA-M, 1997, 233-234
– betlar.
33.Goyibnazarov B.K. Aholi turmush darajasini statistik baholash. Toshkent,
«Fan», 2005, 8 b
34.Rasulev A., Isaxodjaev A. Xufiyona iqtisodiyot va iqtisodiy xavfsizlik. –
Toshkent. 2006
35.Abulqosimov X.P. Iqtisodiy xavfsizlik. – T.: Akademiya, 2006
Jurnallarda chop etilgan ilmiy maqolalar
36.Ivanov YU. O globalnom mejdunarodnom sopostavlenii VVP po 146
stranam mira // Voprosы ekonomiki. №5, 2008, s.22 – 35.
37.YUdaeva K., YAsin ye.. Strategiya – 2050: Spravitsya li Rossiya s
vыzovami globalizatsii? // Voprosы ekonomiki. №5, 2008, s.4 – 21
109
38.Rapoport G., Gerts A. Globalnыy ekonomicheskiy krizis 2008 – 2009:
istoki i prichinы. / Voprosы ekonomiki. №11, 2009, s.18 – 31
39.Xlutkov A. Investitsionnaya sostavlyayuщaya v mexanizme obespecheniya
ekonomicheskoy bezopasnosti Rossii. / Izvestiya Sankt – Peterburgskogo
universiteta, №3, 2008. 44 – 53.
40.Feygin G. Razvitie natsionalnыx ekonomik v usloviyax globalizatsii:
istoriko – ekonomicheskiy aspekt./ Izvestiya Sankt – Peterburgskogo universiteta.
№2, 2009. 14 – 24.
41.Pankov V. Globalizatsiya ekonomiki: suщnost, realii, vidы na buduщee
// Mejdunarodnaya ekonomika. №6, 2009, s.4 – 20
42.Kovtunova S. ekonomicheskaya bezopasnost promыshlennыx predpriyatiy
v usloviyax rыnochnoy ekonomiki. / Izvestiya Sankt – Peterburgskogo universiteta.
№3, 2009. 131 – 135.
43.Korobov V. K voprosu o xarakteristike «Ekonomicheskoy bezopasnosti»
kak nauchnoy distsiplinы. / Izvestiya Sankt – Peterburgskogo universiteta. №4,
2008. 124 – 126.
44.Grigorev L., M.Ovchinnikov. Korruptsiya kak prepyatstvie modernizatsii
(institutsionalnыy podxod) / Voprosы ekonomiki. №2, 2008, s.44 – 59
45.Altuxov A. Prodovolstvennaya bezopasnost kak faktor sotsialno –
ekonomicheskogo razvitiya stranы / ekonomist, №5, 2008 . s.33-43.
46.Frolov D. Analiz tenevoy ekonomiki: institutsionalnыy podxod / ekonomist,
№9, 2008 . s.65-71.
47.S.Seybol. Mejdunarodnыy terrorizm i stranы TSentralnoy Azii: pospeshnыe
vыvodы / TSentralnaya Aziya i Kavkaz. №5, 2008, s.161-168
48.Nosenko V. Borba s mejdunarodnыm terrorizmom i musulmanskiy mir /
Mirovaya ekonomika i mejdunarodnыe otnosheniya. №3, 2007, s. 29 - 36
49.Puzыrev D. Terrorizm v sovremennыx mejdunarodnыx otnosheniyax /
Mirovaya ekonomika i mejdunarodnыe otnosheniya. №8, 2008, s. 63 - 67
50. Gureev S. CHto izvestno o korruptsii v Rossii i mojno li s ney borotsya? /
Voprosы ekonomiki. №1, 2007, s.11 – 18
51.Potentsial giperterrorizma: smertelnaya ugroza chelovechestvu / Mirovaya
ekonomika i mejdunarodnыe otnosheniya. №7, 2008, s. 116 - 126
52.Kolganov M. Osobennosti predprinimatelstva v perexodnoy ekonomike.
Voprosы ekonomiki, №1, 1999, 77-78-b.
53.Abduraxmonov Q.X. Imomov V. O’zbekistonda mehnat potensialidan
samarali foydalanish va uni boshqarish. - Toshkent. 2008. 146 b.
54. O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami, 2008 y. №49, 6-b.
55. O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami. №17-18, 2005, aprel-
may, 6-bet
Statistik to’plamlar
56. Yillik statistik to’plam. 2009-2010-. – Toshkent,
57. Uzbekistan v tsifrax. 2009. – Tashkent, 2009, s.31.
110
Dostları ilə paylaş: |