676
“Mashoyir ush-shuaro” (“Shoirlar mashoirasi”) – Oshiq Chalabiy (1520-
1571) asari (1568). Asar turk tilida bo‘lib, 425 shoir ijodi haqida ma’lumot
beruvchi tazkira muqaddimasida muallif – zaboni turkiyning dostonsaroyi, fasohat
bulbuli, ya’ni Navoiy ja’m etdugi “Majolis un-nafois”ki, hajlai nozi kavoibi
aro‘isdur”,-deya Navoiydan so‘z ochadi. Va davomida 1481-yilda taxtga chiqqan
Sulton Boyazid II (1447-1512)ga Navoiy yuborgan 33 g‘azal va sultonning amri
bilan ularga nazira yozishni Ahmad Poshoga topshirgani aytilgan. Tazkira arab
alifbosi tartibida asosida shakllantirilgan. [5, 79] [33]
“Tazkirat ush-shuaro” (“Shoirlar tazkirasi”) – Hasan Chalabiy Xinolizoda
(1546-1604) asari (1585-1586). Turk tilidagi ushbu tazkira muqaddima, sulton
shoirlar, shahzoda shoirlar va asl shoirlar tarzida uch fasldan iborat. Uslubi og‘ir
va g‘oyat san’atkorona yozilgan bu asar 640 shoir va adib haqida. [5; 82, 85] [34]
“Majma’ ul-fuzalo” (“Fozillar to‘plami”) – Xoja Muhammad Orif Baqoiy
Buxoriy-Andijoniy asari bo‘lib, hijriy 990-yil oxirida (1582-yil dekabrda)
Andijonda shayboniy hukmdorlaridan Isfandiyor bin Xusrav bin Yormuhammad
bin Jonibek Sulton taklifi bilan yozila boshlagan, 1003-1005 (1595-1597) yillari
Hindistonda Akbarshoh davrida nihoyasiga yetkazgan. Muallif asli Buxoroda
tug‘ilgan, Mushfiqiyning shogirdi bo‘lgan. Asarning yagona nusxasi Pokistondagi
Laxo‘r universiteti kutubxonasida saqlanadi. Bu tazkira afg‘onistonlik olim
Abdulhay Habibiyning “Nusxahoyi xattiy”, A.Naqaviyning “Tazkiranavisi dar
Hind-u Pokiston”, eronlik Gulchin Maoniyning “Tarixi tazkirahoyi forsiy”
asarlarida tavsiflangan.
“Tazkirat ush-shuaro” (“Shoirlar tazkirasi”) – Sayliy Samarqandiy asari. 1580-
yillar atrofida yozila boshlangan. Muallif homiy izlab, Kobulga boburiy
Muhammad Hakim Mirzo bin Humoyun podshoh huzuriga yo‘l olgan. Asar
tugallanishi arafasida Sayliy vafot etgan. Bu tazkiranavis haqidagi xabar Mutribiy
Samarqandiyning “Nusxayi zeboyi Jahongir” tazkirasida berilgan. Taxminimizcha,
asar XVI asr ikkinchi yarmidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga olgan. Sayliy
tazkirasining keyingi taqdiri ilm ahliga ma’lum emas. [5, 86-87]
“Riyoz ush-shuaro” (“Shoirlar silsilasi”)
– Muhammad Sodiq Boltu
Samarqandiy asari. Tazkiraga 1598-1599-yillarda tartib berilgan. [5, 87] [35, 142]
“Tazkirai shuaro” (“Shoirlar tazkirasi”) – Mustafo Jorullohzoda Bayoniy (v.
1597) turk tilidagi asari (1597-98) muqaddima, uch bo‘limdan iborat. [5; 87,89]
[36]
“Haft iqlim” (“Yetti iqlim”, 1593-1594) – Amin Ahmad Roziy asari (XVI asr
oxiri) bo‘lib, boburiyzoda Akbarshohga bag‘ishlangan.
Dostları ilə paylaş: