To’lov balansini tuzish tamoyillari

8-jadval
Joriy operatsiyalari va kapital bilan operatsiyalar hisobi⁵

	I kvartal 2014 y	II kvartal 2014 y	III kvartal 2014 y	IV kvartal 2014 y	2014 y	Ma’lumot o’rnida 2013 y
Joriy operatsiyalar hisobi	25,9	12,2	6	15,4	59,5	34,8
Tovar va xizmatlar	39,4	37,3	26,7	31,1	134,5	123,7
Eksport	138,1	149,7	143,6	132,2	563,6	593,4
Import	-98,7	-112,4	-116,9	-101,1	-429,1	-469,7
Tovarlar	50,5	51,7	45,3	42,3	189,7	181,9
Eksport	123	132,3	125,7	116,7	497,8	523,3
Import	-72, 5	-80,6	-80,5	-74,4	-308	-341,3
Xizmatlar	-11	-14,4	-18,6	-11,2	-55,2	-58,3
Eksport	15,1	17,3	17,8	15,5	65,8	70,1
Import	-26,2	-31,7	-36,4	-26,7	-121	-128,4
Birlamchi daromadlar	-11,7	-24,4	-17,1	-14	-67,2	-79,6
Olingan	13,5	11,8	12,2	9,4	46,9	42,2
To’langan	-25,3	-36,2	-29,2	-23,3	-114,1	-121,8
Mehnatga haq	-2,7	-2,6	-2,7	-2,1	-10,1	-13,2
Olingan	1	1,1	1	1	4,1	4,3
To’langan	-3,7	-3,6	-3,7	-3,2	-14,2	-17,4
Investitsiyalardan daromad	-9,1	-21,8	-14,5	-11,8	-57,2	-66,6
Olingan	12,5	10,8	11	8,3	42,6	37,7
To’langan	-21,6	-32,6	-25,5	-20,2	-99,8	-104,3
Renta	-0,03	0,01	0,7	0,02	0,1	0,1
Olingan	0,04	0,02	0,09	0,03	0,2	0,2
To’langan	-0,,1	-0,02	-0,02	-0,01	-0,1	-0,1
Ikkilamchi daromadlar	-1,8	-0,7	-3,6	-1,7	-7,9	-9,3
Olingan	3,6	5,9	4	4,2	17,7	17,3
To’langan	-5,5	-6,6	-7,6	-5,9	-25,6	-26,6
Kapital bilan operatsiyalar hisobi	-0,2	-0,1	-10,1	-31,8	-42,	-0,4
Kirib kelgan/chiqib ketgan Ishlab chiqarilmagan nomoliyaviy aktivlar	-0,2	-0,02	-0,1	-0,01	-0,3	-0,1
Kapital transfertlari	0,01	-0,1	-9,9	-31,8	-41,7	-0,2
Olingan	0,1	0,1	-0,1	0,2	0,4	0,4
To’langan	-0,1	-0,2	-10,2	-31,9	-42,1	-0,6
Joriy operatsiya va kapital bilan operatsiyalar hisobi saldosi	25,7	12,1	-4	-16,4	17,5	34,4

Boshqa tarafdan esa tovarlar eksport hajmining qisqarishi (25 mlrd. AQSH dollariga) import hajmining qisqarishi (33 mlrd. AQSH dollariga) evaziga joriy operatsiyalar hisobi yana ijobiy ko’rsatkichlarga qaytdi. Import tovarlarining qisqarishi deyarli barcha tovar guruhlarida kuzatilgan, ammo investitsion tovarlar guruhida bu o’zgarish boshqa guruhlarga nisbatan ancha ko’proq. Buning asosiy sababi esa Rossiyadagi iste’mol va investitsion talabning sekin-asta pasayishi tufayli yuzaga kelgan.

Natijada esa savdo balansi o’tgan yilgiga nisbatan anchayin yaxshiroq holatga kelgan. Xizmatlar savdosida esa sezilarli o’zgarishlar umuman kuzatilmaydi (so’ngi kvartallarda xizmatlar importining kamayishi hisobiga bu ko’rsatkich 2013- yilgidan ham pastroq bo’lgan). Ish haqlari, investitsion daromadlar va ikkilamchi daromadlar balansi bo’yicha esa manfiy savdo balansi biroz kamaygan. Umumiy hisobda, joriy hisobvaraqlar ijobiy saldo bilan yopilgan (59.5 mlrd. doll.), mazkur ko’rsatkich oxirgi besh yilgi ko’rsatkichlarga nisbatan ancha kamroqdir (2009-2013-yillarda bu ko’rsatkich o’rtacha 64 mlrd. AQSH dollarini tashkil etgan).
9-jadval
Rossiya FEderatsiyasi eksportining Tovar strukturasi mlrd. da (Bojxona statistikasi)⁶

	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014
Eksport- umumiy	241	468	302	397	517	525	497
Jumladan:
Oziq-ovqat tovarlari va qishloq xo’jaligi xom-ashyolari(tekstildan tashqari)	9,3	10	8,8	13,3	16,8	16,2	18,9
Mineral mahsulotlar	326	203	272	368	374	377	350,1
Kimyo sanoato mahsulotlari, kauchuk	30,2	18,7	24,5	32,6	32,1	30,7	29,1
Teri, jun va undan tayyorlangan mahsulotlar	0,4	0,2	0,3	0,4	0,5	0,6	0,4
Yog’och va sellulloza-qog’oz mahsulotlari	11,6	8,4	9,6	11,3	10,1	11	11,6
Tekstil, tekstil mahsulotlari va oyoq kiyimlar	0,9	0,7	0,8	0,9	0,8	0,9	1,1
Metallar,qimmatbaho toshlar va ulardan tayyorlangan mahsulotlar.	61,8	38,5	50,3	58,7	58,3	55,2	40,6
Mashina, uskuna va transport vositalari	22,8	17,9	21,3	26	26,5	28,3	26,3
Boshqalar	4,5	3,8	9,3	5,8	5,6	6,6	6,9

Ammo joriy hisobvaraqlardagi bu ko’rsatkichlarni, birdaniga o’sib ketgan kapital bilan bog’liq hisobvaraqlarning manfiy saldosi yomonlashtirgan. Bu hisobvaraqlar o’zida nomoliyaviy aktivlar va kapital transfertlarini mujassamlashtiradi (bular qatoriga qarzlardan voz kechish ham kiradi). Rossiya bankining dastlabki uchta kvartal haqidagi statistika ma’lumotlari⁷ bo’yicha Rossiyaning boshqa davlatlarning juda katta hajmdagi qarzlaridan kechib yuborganligini ko’rsatadi, davriy nashrlarda esa Kubaning Sovet Ittifoqi oldidagi qarzlari kechib yuborilganligi haqida yozilgan. Axir boshqa davlatlardagi qarzlarni kechib yuborish Rossiyaning boshqa davlatlaridagi aktivlarini kamaytiradi va to’lov balansida minus (-) ishorasi bilan yoziladi. Umuman olganda esa, bu statistik yondashuv bo’lib, bunda siyosiy ahvol va ba’zi qarzlarning to’lay ola olmaslik holatlarini inobatga olmaydi.

10-jadval
Rossiya FEderatsiyasi importining Tovar strukturasi mlrd. da (Bojxona statistikasi)⁸

	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014
Import- umumiy	267	167	229	306	317	318	286
Jumladan:
Oziq-ovqat tovarlari va qishloq xo’jaligi xom-ashyolari(tekstildan tashqari)	35,2	30	36,4	42,5	40,7	43,1	39,7
Mineral mahsulotlar	8,3	4,1	5,2	9,9	7,5	6,9	7,2
Kimyo sanoato mahsulotlari, kauchuk	35,2	27,9	37	46	48,6	50,1	46,4
Teri, jun va undan tayyorlangan mahsulotlar	1	0,8	1,2	1,6	1,7	1,6	1,3
Yog’och va sellulloza-qog’oz mahsulotlari	6,5	5,1	5,9	6,7	6,2	6,6	5,9
Tekstil, tekstil mahsulotlari va oyoq kiyimlar	11,7	9,5	14,1	16,7	18	18,7	16,3
Metallar,qimmatbaho toshlar va ulardan tayyorlangan mahsulotlar.	19,3	11,3	16,8	23	23,2	22,9	1,2
Mashina, uskuna va transport vositalari	141	72,7	102,	148	158	154	136,2
Boshqalar	9,1	6	10,5	11,2	12,9	13,6	12,6

O’tgan yilda nafaqat Kubaning qarzi, balki KXDR va O’zbekistonning ham qarzi kechib yuborildi. O’tgan yilda umumiy kechib yuborilgan qarz hajmi 42 mlrd. dollarni tashkil etadi, norezidentlarning Rossiya davlat organlari oldidagi tashqi qarzi SSSR dan meros qolgan 143 mlrd. dollardan⁹ 35 mlrd. dollargacha qisqardi¹⁰. Bu qarorlar joriy hisobvaraqlar va kapital bilan bog’liq hisobvaraqlarda darhol o’z aksini topdi – ko’rsatkichlar joriy hisobvaraqlardagiga qaraganda (59,5 mlrd. dollar) anchayin kamroqni tashkil etgan (17,5 mlrd. dollar).