Toshkent – 2019 №1 Laboratoriya ishi Oqsilning sho`rlanishi

O`snmliklarni suvda o`stirish uchun 1-3 l va undan ko`p eritma sig`adigan shisha idishlar ishlatiladi. Bu idishlar qora qog`oz bilan o`raladi. Idish ichiga eritma solinganda u quyosh nuri ta`sirida isib ketmasligi uchun qora qog`oz ustidan oq doka yoki ok qog`oz o`ralidi.
Shisha idishlarning og`zi 3 ta teshikli po`kak yoki yog`och tiqin bilan berkitiladi. Po`kak tiqinlar xavo yo`llarini berkitish uchun uni kaynab turgan parafinga 3 min\t solib qo`yiladi. So`ngra olib sovitiladi. Tikin sirtiga ilashgan ortiqcha parafin pichok bilan qirqib olinadi.
Ish tartibi: a) jadvalda ko`rsatilgan tuzlar aralashmasidan bittasi tanlab olinadi va eritma tayyorlanadi; b) tayyorlangan eritma shisha idishlarga to`ldirib qo`yiladi; c) ildizi va er usti qismlarini bir tekis rivojlangan o`simlik tanlab olinib, tiqindagi bitta teshikka mahkam o`rnatiladi; d) tajriba boshlangan kun va tajribadan kutilgan maqsad kuzatish daftariga yozib qo`yiladi. Tiqindagn ikkinchi teshikka o`simlikni bog`lash uchun yog`och tayoqcha, uchinchisiga pulverizator o`rnatiladi. Eritma pulverizator yordamida havo bilan boyitib turiladi. Buning uchun eritmag`a xar kuni 3 minut davomida pulverizator orqali havo yuboriladi. Idish ichidagi eritma xar 5-10 kunda almashtirib turiladi. Bunda tajriba uchun olingan o’simlikning er ustki qismlari va ildizlari qanday rivojlanganligi aniqlanadi. Olingan ma`lumotlar asosida jadval va diagrammalar tuziladi.
O’simliklarni qumda o’stirish. Buning uchun quyidagi ishlar bajariladi.
Qumlar tayyorlash. Qumda suv bir tekis harakatlanishi uchun qum zarrachalarining diametri 0,2-0,4 sm orasida bo`lishi shart. Shu sababli urug’ ekiladigan qum mayda ko`zli elakdan o`tkaziladi. Qum zarrachalarining diametri 0,4 sm dan katta bo`lsa, idishga quyilgan suv tezda qum tagiga oqib tushadi. Agar qum zarrachalarnning diametri 0,2 sm dai kyachik bO`lsa, qumdagi havo yO`llari suv bilan berkilib qolib, ildizlarning nafas olish protsessii buziladi.
Qumni organik moddspar^ qoldigidap tozalash. Elangan qum kontsentrlangan NO eritmasida 2-3 kun saqlanib, so`ngra kislota mutlaqo yo`kolguncha vodoprovod suvi bilaad yuviladi, Qumda kislota ionlari bor-yO`qligi lakmus qog`oz yordamida aniqlanadi. Et oxirida qum dnstillangan suv bilan bir necha marta chayiladi. Qumdan yqib chiqqshi distillangai suvda S1 ionlari bor-yO`glngi aniklanadi. Buning uchun distillangan suvpa iitrat kislotaning kumush tuzi qo`shiladi. Xlor ionlari bo`lmasa, cho`kma xosil bo`lmaydi, aks holda cho’kma hosil bo’ladi.
Xlor ionlaridan ozod bo’lgan qum tunika langanchaga 10-15 sm qalinlikda yoyilib), 400" temperaturada kizdiriladi, shu bilan qum tayyor bo`ladi.
O`simlik normal o`sishi va rivojlanishini ta`minlash uchun yuvilgan va quritilgan qumga Pryanishnikov yoki Gelrigel eritmasi yoki tuz kristallari qo`shiladi. Agar bu oziq moddalar krisgall xolda aralashtirilsa, qumga zarur miqdorda suv quyib aralashtiriladi va idishlarning har biriga oldindan ivitib qo’yilgan uruglardan 5 donadan ekiladi. Tajriba natijalari daftarga yozib boriladi.