Toshkent arxitektura qurilish instituti muhandislik qurlish infrastrukturasi

Bolg’ali maydalagichning qismlarida paydo bo’ladigan kuchlanishni 
aniqlash va mustahkamligini hisoblash 
Shatunda bo’ladigan kuchlanishni aniqlashdan boshlaymiz. Shatunni
joylashtirishda pastki holatdan yuqoridagi harakatlanuvchi jag’lar
harakatlanmaydiganga yaqinlashadi. Shu paytda noldan eng katta 
qiymatgacha kattalashganda qo’zg’almaydigan plita qarshiligi sodir bo’ladi 
(bo’laklarning maydalanishidagi qarshiligi).
Unda: A = 
+ 0 / 2 · 
dj,
bu erda: A– maydalashda sarflanadigan ish;
– rotorning qo’shimcha kuch 
o’rniga o’tab bo’lgan yo’li oldin 
=(0,57÷0,60)
deb ko’rsatilgan edi, unda A 
= 
/ 2·(0,57÷0,60)
dj,
A = 
+ 0 / 2 · 
= 19/1,2=18 dj,
Bolg’ali maydalagichning rotor massasini hisoblash 
Bu maydalagich davriy harakatlanuvchan (yarim yurishi ishchi, yarmi yuksiz) 
mashina hisoblanadi. Qachonki yarmi yuksiz vaqtda, energiya faqat zararli
qarshiliklarga sarflanishi yo’qotiladi va dvigatelning quvvati to’liq
ishlatilmaydi, shunday qilib dvigatel zaxira quvvatiga ega bo’ladi. Ushbu
maydalagichning quvvatini ishlatish uchun rotor bilan ta’minlanadi.
Burchak tezligi tebranishida ishchi yurishi chegaralanadi. Shunday qilib,
notekis darajadagi yurishning nomlanishi δ, quyidagiga teng: 
δ = 
  
bu erda: ωo’r.– o’rtacha qamrash burchagi, 
  
Rotor orqali to’plangan energiya shunday qilib, quyidagicha aniqlanadi: 
E =I
dj,
E = I/2
)
( 
) dj,
(1) 
va (2) formulalarni hisoblab, quyidagini olamiz: 
(2) 
E = I
  
dj,
I = E / 4
δ
Nazariy mexanikadan ma’lumki, I = m
bu erda: I –rotorning bir lahzadagi inerstiyasi,
m – rotor massasi, kg; 

---

R – rotor radiusi, m. formuladan quyidagini olamiz: 
ko’paytmasi bir pastdagi lahza deb ataladi.
formuladagi I o’rniga uning formuladagi qiymatini qo’ysak, quyidagini 
olamiz: 
Rotor orqali to’planadigan energiya kattaligini, maydalashning yarim 
ishiga teng. 
E = A / 2 = Ndv.·η / 2 n dj,
Aniqlangan qiymatni (8) formulaga qo’ysak, quyidagini olamiz:
Maydalagich mashinasi uchun notekis daraja 0,01–0,03 oralig’ida qabul 
qilinadi. Maydalagich uchun rotor massasini aniqlash. Agarda elektrodvigatel
quvvati
=75·103 vt, maydalagichning foydali ish koeffistienti η=0,85, 
eksstentrik valning aylanish soni n=4,6 ayl/sek, notekis darajadagi yurish δ=0,02 
bo’lsa: