Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

yerning narxi kapitallashtirilgan rentadir.
Boshqa sharoitlar teng bo‘lganda, xuddi shu renta miqdori yer narxini belgilaydi. 
U renta miqdoriga to‘g‘ri va ssuda foizi normasiga teskari mutanosibdir. Shunday 
qilib, yerning narxi ikkita miqdorga bog‘liq: 1) yer uchastkasi egasi olish mumkin 
bo‘lgan yer rentasi miqdoriga; 2) ssuda foizi me’yoriga. Shundan kelib chiqib 
yerning narxi quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
%
100



r
R
Н
Е
, 
bunda: N
E
– yer narxi;
R – renta;
r

– ssuda foizi me’yori. 
Faraz qilaylik, R = 15 ming doll., r

= 5%. Bunda yerning narxi (N
E
) 300 
ming doll.ga teng bo‘ladi. Yer egasi faqat shu narxdagina erini sotishi mumkin, 
chunki muayyan miqdordagi kapitaldan olinadigan foiz unga bankdan rentaga teng 
miqdorda yillik daromad olish imkonini beradi. 

---

391 
Renta miqdori o‘sib, ssuda foizi me’yori pasayib borgan taqdirda yerning 
narxi o‘sib boradi. Yer narxini aniqlashning bu usuli nazariy ahamiyatga ega. 
Amalda yer narxi yer uchastkasiga talab va taklifga ta’sir ko‘rsatuvchi ko‘plab 
omillarga bog‘liq. Jumladan, yerga narxning o‘sishini, unga noqishloq xo‘jalik 
maqsadlari uchun foydalanishga talabning o‘sishi bilan tushuntirilishi mumkin. 
Inflyatsiya va asosan giperinflyatsiya sharoitida yerga talab keskin o‘sadi, bu 
tegishli ravishda yer narxining o‘sishiga olib keladi. Bozor iqtisodiyotiga 
asoslangan g‘arb mamlakatlarida XX asr boshlaridan to hozirgi davrgacha yer 
narxi barqaror o‘sish tamoyiliga ega bo‘lib, faqat ayrim davrlardagina uning 
pasayishi kuzatiladi. 
13.3. Agrosanoat integratsiyasi va agrobiznes 
Iqtisodiy rivojlanish jarayonida qishloq xo‘jaligi hamma vaqt sanoat, savdo 
va boshqa tarmoqlar bilan mustahkam bog‘liq bo‘lib kelganligini hisobga olish 
kerak. Chunki mamlakatning oziq-ovqat mahsulotlariga va qishloq xo‘jalik 
xomashyosidan tayyorlangan tovarlarga bo‘lgan ehtiyojlarini qondirish faqat 
qishloq xo‘jaligining holatiga emas, balki sanoat tarmoqlari bilan uyg‘un 
rivojlanishiga ham bog‘liq bo‘ladi. Xuddi ana shu holat iqtisodiyot tarkibida 
agrosanoat 
majmuasini 
bitta 
pirovard 
natijani 
ro‘yobga chiqarishga 
bo‘ysundirilgan tarmoqlarning yagona, yaxlit tizimini keltirib chiqarish uchun asos 
bo‘ladi.