Toshkent moliya instituti b. I. Nurmuxamedova, sh. K. Xamdamov davlat moliyasi
-rasm. Byudjetdan tashqari jamg’armalarning asosiy vazifalari va o’ziga
Yüklə 3,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- tomonidan belgilangan maqsadlarda foydalaniladi
|
9.2-rasm. Byudjetdan tashqari jamg’armalarning asosiy vazifalari va o’ziga
xos xususiyatlari 48 Byudjetdan tashqari jamg‘armalar moliya tiziminingbir bo‘g‘ini bo‘lishi bilan birgalikda bir necha xususiyatlarni o‘zida aks ettiradi: − hukumat va boshqaruv organlari tomonidan rejalashtiriladi hamda qat’iy maqsadli yo‘naltirilgan bo‘ladi; − jamg‘armalar mablag‘laridan byudjetga kiritilmagan davlat xarajatlarini moliyalashtirish uchun foydalaniladi; − asosan yuridik va jismoniy shaxslarningajratmalari asosida shakllantiriladi; − jamg‘armalarga sug‘urta badallari va ularni to‘lashda yuzaga keladigan o‘zaro aloqalar soliqli xarakterga ega, badallar tarifi davlat tomonidan belgilanadi va majburiy hisoblanadi; 48 Mualliflar tomonidan mustaqil shakllantirildi. Byudjetdan tashqari jamg’armalarning asosiy vazifalari o’ziga xos xususiyatlari iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlarini qo’shimcha mablag’lar bilan ta’minlash; aholi uchun ijtimoiy xizmatlarni kengaytirish va ularni moliyalashtirish davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari tomonidan rejalashtiriladi va qat’iy maqsadli yo’naltirilgan bo’ladi; fond mablag’laridan byudjetga kiritilmagan davlat xarajatlarini moliyalashtirish uchun foydalaniladi; asosan yuridik va jismoniy shaxslarning majburiy va ixtiyoriy ajratmalari asosida shakllantiriladi; fondlarga sug’urta badallarini to’lash va bu boradagi o’zaro munosabatlar soliq xarakteriga ega; fondlarning pul mablag’lariga davlat egalik qiladi, ular qonun hujjatlarida ko’zda tutilmagan maqsadlarga ishlatilmaydi. fondlar mablag’laridan maxsus ko’rsatmalarga muvofiq davlat tomonidan belgilangan maqsadlarda foydalaniladi 158 − jamg‘armalar pul mablag‘lari davlat qaramog‘ida bo‘lib, ular byudjetlar, shuningdek, boshqa jamg‘armalar tarkibiga kirmaydi hamda qonun hujjatlarida e’tirof etilmagan maqsadlarga sarflanmaydi; − jamg‘armalar mablag‘laridan foydalanish ko‘rsatmaga asosida amalga oshiradi. Byudjetdan tashqari jamg‘armalar davlatning ijtimoiy va iqtisodiy siyosatini o‘zida mujassam etuvchi jamg‘armalar hisoblanadi. Byudjetdan tashqari jamg‘armalar asosan ijtimoiy va iqsodiy jamg‘armalarga bo‘linadi. Byudjetdan tashqari jamg‘armalarni tashkil etish bevosita davlatning boshqaruv organlari tomonidan ishlab chiqiladi va asosiy vazifalari belgilanadi Byudjetdan tashqari jamg‘armalar - davlat tomonidan byudjetga kiritilmaydigan ba’zi jamoat ehtiyojlarini moliyalashtirish uchun mustaqil tezkorlik asosida moliyaviy resurslardan qat’iy maqsadli foydalanishning shaklidir. Byudjetdan tashqari davlat jamg‘armalari davlat tomonidan jamiyat ehtiyojlarini va mustaqil kompleks ravishda xarajat qilish uchun jalb etilgan mablag‘larni qayta taqsimlash va ulardan foydalanish bilan bog‘liq munosabatlardir. Byudjetdan tashqari davlat jamg‘armalarining afzalliklariga quyidagilarni kiritish mumkin: − ijtimoiy va iqtisodiy xarajatlarni moliyaviy mablag‘lar bilan ta’minlashning qoldiq tamoyillarini bartaraf etish imkonini beradi; − byudjet xarajatlarining bir qismini o‘z zimmasiga oladi va byudjetdan mablag‘ bilan ta’minlash muammosini ma’lum darajada hal qiladi; − mablag‘lardan maqsadli foydalanadi va moliyaviy resurslarni ko‘paytirish imkonini yaratadi. Professor A. Vahobovning fikricha, “Byudjetdan tashqari jamg‘armalar avval mahsus jamg‘armalar va o‘ziga xos hisobraqamlar ko‘rinishida mavjud bo‘lgan. Davlat o‘zining faoliyat doirasini kengaytirishi bilan tobora yangi xarajatlarga ehtiyoj seza boshladi. Ularni qoplash uchun mablag‘lar mahsus jamg‘armalarda to‘plandi va maxsus maqsadlarga qaratildi. Byudjetdan tashqari jamg‘armalar 159 maqsadliligiga ko‘ra ijtimoiy va iqtisodiy, boshqaruv darajasiga ko‘ra markaziy va mintaqaviy jamg‘armalarga bo‘linadi” 49 . Professor L.A.Drobozinaning fikricha, byudjetdan tashqari maqsadli jamg‘armalar jamiyatdagi ayrim xarajatlarni moliyalashtirish va komleks ravishda tezkor mustaqillik asosida mablag‘larni sarflash, davlat orqali jalb qilinadigan moliyaviy resurslarni qayta taqsimlash va foydalanish usulidir 50 . Bunday jamg‘armalar vaqtinchalik tusga ega bo‘ladi. Davlat tomonidan belgilangan tadbirlarning bajarilishi va ularni moliyalashtirishning to‘xtatilishi sababli jamg‘armalar ham o‘z faoliyatini to‘xtatadi. Shundan kelib chiqib, jamg‘armalarning miqdori doimo o‘zgarib boradi: ba’zilari tugatiladi, ba’zilari tashkil etiladi. Yüklə 3,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|