3. Moliyaviy faoliyat bo„yicha xarajatlar: banklar va boshqa moliya-kredit
tashkilotlari kreditlari bo‗yicha foizlar; mol-mulkni moliyaviy ijaraga olish (lizing)
bo‗yicha foizlarni to‗lash xarajatlari; chet el valyutasi bilan operatsiyalar bo‗yicha
salbiy kurs tafovutlari va zararlar; sarflangan (qimmatli qog‗ozlarga, sho‗ba
korxonalarga va hokazolarga) mablag‗larni qayta baholashdan ko‗rilgan zararlar;
o‗z qimmatli qog‗ozlarini chiqarish va tarqatish bilan bog‗liq xarajatlar; moliyaviy
faoliyat bo‗yicha boshqa xarajatlar.
4. Favqulodda zararlar Favqulodda zararlar – bu xo‗jalik yurituvchi subyektlarning odatdagi
faoliyatidan chetga chiquvchi hodisalar yoki operatsiyalar natijasida vujudga
keladigan va ro‗y berishi kutilmagan odatdan tashqari xarajatlar moddalaridir.
Bunga favqulodda moddalar va davr xarajatlari tarkibida aks ettirilishi kerak
bo‗lgan o‗tgan davr moddalari kirmaydi.
U yoki bu moddaning favqulodda zararlar moddasi sifatida aks ettirilishi
uchun u quyidagi mezonlarga javob berishi kerak:
- korxonaning odatdagi xo‗jalik faoliyatiga xos emaslik;
- bir necha yil mobaynida takrorlanmasligi kerak;
- boshqaruv xodimi tomonidan qabul qilinadigan qarorlarga bog‗liq emaslik.
Tegishli moddalarni favqulodda xarajatlarga kiritish yoki kiritmaslik
to‗g‗risida qarorlar qabul qilishda ishlar amalga oshiriladigan sharoitlarni ham
hisobga olish lozim. Masalan, agar xo‗jalik yurituvchi subyekt alohida iqlim
sharoitlarida joylashgan bo‗lsa, u holda iqlim sharoitlariga bog‗liq holdagi
ishlamay turib qolishlar favqulodda deb baholanishi mumkin emas, chunki ushbu
modda ―bir necha yil mobaynida takrorlanmasligi kerak‖ mezoniga javob
bermaydi.
388
11.15-jadval
Xarajatlar va ular o„zgarishining tahlili
