Turabbayev X. A., Xusanov A. D. Ballistik ekspertiza: Darslik
Yüklə 39,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
mm
kalibrli patronni 9 mm kalibrli APS to‘pponchasidan otishda esa otilgan gilzalarning barqaror mexanik uloqtirilishi kuzatiladi. Otilgan gilzalarni quroldan uloqtirilishining beqarorligi ishlatilgan quroldan katta kalibrli patronlarni otishda ham kuzatiladi, masalan, 9 mm kalibrli P 08 ««Parabellum»» rusumdagi to‘pponchasining shtatli patronlarini 7,62 mm kalibrli TT to‘pponchadan otilishida otilgan gilza o‘ng tomonga 90,5 0 S burchak ostida uloqtiriladi. Bu gilzalarning ayrimlari 1,5 m masofaga, ayrimlari esa 0,2–0,5 m masofga uloqtirilsa, ayrimlari patrondonda siqilib qoladi. Shtatli va noshtat patronlarning tuzilishi, o‘lchamlari va ballistik xususiyatlari bir xil yoki o‘zaro yaqin bo‘lsa otilgan gilzalar, xuddi shtatli patronlar otilgandagi kabi uloqtiriladi. Bu masalan, 7,63 mm kalibrli 1902-yil namunali «Mauzer» to‘pponchasidan 7,62 mm kalibrli TT to‘pponcha patronini otishda, gilzalar xuddi bu patronlarni TT to‘pponchasidan otilgandagi kabi yo‘nalish va burchak ostida uloqtirili- shidan dalolat beradi. Noavtomatik qurollardan otilgan gilzalar qurol zatvori yordamida yoki qo‘lda chiqarib tashlanadi, binobarin, ular hodisa joyida chiqarib tashlanmasligi mumkin. Shuning uchun, bunday hollarda, hodisa joyini ko‘zdan kechirishda ular aniqlanmasligi mumkin, ayniqsa, ayrim noshtat patronlarning gilzalarini quroldan chiqarish juda qiyin, buning uchun shompol yoki shunga o‘xshash anjomlar kerak bo‘ladi. Hatto shtatli patronlarning otilgan gilzalari quroldan har doim ham mexanik uloqtirilmaganligi uchun hodisa joyida gilzalarning yo‘qligini noshtat patronlar ishlatilganligi alomati deb baholamaslik kerak. Agar hodisa joyida otilgan gilza aniqlangan bo‘lsa, bu gilza (yoki gilzalarning) tushgan yerni hodisa joyini ko‘zdan kechirish bayonno- 233 masida imkoni boricha aniq qayd etish lozim va hodisa joyining chizma– rejasida uning shakli, o‘lchamlari, materiali, markirovka belgilari va ayniqsa, ushbu gilza xos bo‘lmagan tur, namuna va rusumdagi quroldan otilganligini ifodalovchi alomatlar (agar bunday alomatlar mavjud bo‘lsa) ko‘rsatilishi zarur. O‘qotar quroldan noshtat patronlar otilganligining alomati bo‘lib, gilza korpusining shishib qolishi yoki yorilib ketishi, gilza og‘zidagi o‘ziga xos ezilishlar, gilza kapsyulining jarohatlanishi kabi alomatlar hisoblanadi. Hodisa joyida aniqlangan butilkasimon shakldagi gilza, o‘zi mo‘ljallanmagan o‘qotar quroldan foydalanib otilgan noshtat patronga tegishli ekanligini ushbu gilza og‘zidagi shishib qolish va shu joy sirtidagi, ishlatilgan qurol stvolini o‘q kirish joyining bir qismi bilan ta’sirlashishidan vujudga kelgan, narezlar yoki narezlar maydonining izlari guvohlik beradi. Ana shunday holat TT to‘pponcha uchun 7,62 mm kalibrli yoki «Mauzer» to‘pponchasi uchun 7,63 mm kalibrli patronlarni chet ellarda ishlab chiqarilgan va shtatli patronlari bo‘lib, P 08 ««Parabellum»» rusumdagi to‘pponchasi uchun mo‘ljalangan 9 mm kalibrli patron hisoblanadigan to‘pponchalardan, masalan, Italiyada ishlab chiqarilgan 1919 — 1923-yillar va 1951 -yil namunali «Beretta» rusumli, Belgiyada ishlab chiqarilgan 1935-yil namunali ««Brauning»» rusumli, Germaniyada ishlab chiqarilgan P 38 rusumli «Valter», Polshada ishlab chiqarilgan «Radom» (VIS–35) rusumli, Ispaniyada ishlab chiqarilgan «Astra» 600 rusumli yoki «Star» B rusumli to‘pponchalardan otishda kuzatiladi. Bu holat, ushbu yuqorida keltirilgan patron va qurollar kalibrlaridagi uncha katta bo‘lmagan farqqa qaramay (patronlarning kalibri — 7,62 yoki 7,63 Yüklə 39,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|