TÜrkməN ŞEİRİ antologiyasi (XVII – XIX əsrləR) Bakı – 2011

YANDIRAR
Fəsli-bahar olub göyərsə düzlər,

Bülbül nalə çəksə, gülü yandırar,

Qara göz sərdarın dışında qızlar

Sallanıb gedəndə, yolu yandırar.

Getsə yolu yandırar,

Çıxsa çölü yandırar,

Qaş dartıb, yumşaq sözlər

Dodaq-dili yandırar.

Öpsəm yarın, dodağından, dilindən,

Qucaqlasam nazik, incə belindən,

Badə içsəm sevən yarın əlindən,

Məni ağ üzünün xalı yandırar.

Mənim gözüm xalında,

İxtiyarım əlində,

Candan umud üzmüşəm,

Baş qoymuşam yolunda.

Sərim qurban gözəllərin məstinə,

Göz dikibdir can almağın qəsdinə,

Gözə dəyən canı verim dəstinə,

Səkkiz hörük saçı dalı yandırar.

Saçda şana, sevdiyim,

Əldə xına, sevdiyim,

Gəl ikimiz qoşalım,

Canı-cana, sevdiyim.

Bilmirəm nə idi mənim günahım,

Çıxar asimana naleyi-ahım,

Özgə qula nəsib etdi Allahım,

Mənim eşqim pünhan çölü yandırar.

Çıxma çölə, dilbərim,

Bənzər gülə dilbərim,

Haq səni nəsib etmiş.

Özgə qula, dilbərim.

Dostməmməd ölüncə yolunda bəndə,

Hamının həsrəti qalıbdır səndə,

Sənin gözün məndə, mənimki səndə,

Nazik kəmər incə beli yandırar.

İncə belli zibasan,

Nə xoş gəldin suya sən,

Aşiqi öldürməyi

Neyçün rəva qılasan?

DEYİŞMƏ
Qurbanqulu:

Bir söz deyim, sənin halını sorum,

Dinlə sözüm əvvəl başdan, Dostməmməd!

Belə bivəfaya könlünü vermə,

Doldurma gözlərin yaşdan, Dostməmməd!
Dostməmməd:

Qulaq verin, xilaf yoxdur sözümdə.

Mail oldum belə yara mən, ata!

İxtiyarım olsa indi özümdə,

Eylərdim dərdimə çara mən, ata!
Qurbanqulu:

Gəl, atam, haqqımı yetir halala,

Batildən güzəşt et ləli camala,

Sonda, oğlum, yetişərsən kamala,

Çək əlini bu təlaşdan, Dostməmməd!
Dostməmməd:

Ata, haqqın məndən əda olunmaz,

Neylək, canım sənə fəda olunmaz,

Bu eşq adı məndən cüda olunmaz,

Ta yetməsəm nazlı yara mən, ata!
Qurbanqulu bu sözdən sonra oğlu Dostməmmədə baxıb ürək ağrısı ilə dedi: -Ey oğlum, Dost­məmməd, sən gözəl bir qı­za aşiq olubsan. Gəl belə işlərə baş qoşma. Sən cavansan, belə işləri bilmirsən. O qızın eşqi ilə bağrın yanıb kabab olsa da, bil ki, onu sənə verməzlər. Gəl, ondan əl çək, bu yoldan dön, uy­ğun yer­dən bir gö­zəl tapıb sənə alaq. Dostməmməd bir şey de­mədi, onlar qarşılıqlı şəkildə deyişmə­yə davam etdilər.
Qurbanqulu:

Haq yolunda zarın-zarın ağla sən,

Eşq oduna ciyər-bağrın dağla sən,

Öz sidqini öz yarına bagla sən,

Fayda yoxdur gözdən-qaşdan, Dostməmməd!
Dostməmməd:

Öz yarım çox yaxşı, dursun bu yanda,

Onun çox həsrəti vardır bu canda,

Məqsədə yetməsəm fani cahanda,

Heç baxmanam namus-ara mən, ata!
Qurbanqulu:

Qismətin budursa, nə gələr əldən,

Sən keçmə bu cürə narahat yoldan,

Oğul olsan tutgil yaxşı könüldən,

Çək əlini bu təlaşdan, Dostməmməd!
Dostməmməd:

Zahir oldum həm ağıldan, həm huşdan,

Soruşun halımı tay ilə tuşdan,

Ölsəm ayrılmanam belə gənəşdən,

Düşmüşəm ataşa-nara mən, ata!
Qurbanqulu:

Qurbani der, aqil özün xar etməz,

Görən bivəfaya özün yar etməz,

Nə balasan, sözüm sana kar etməz,

Məğər səninbağrın daşdan, Dostməmməd!
Dostməmməd:

Dostməmmədəm, haqqa boyun əyərəm,

Dönə bilsəm, mən bu yoldan dönərəm,

Hər sübhi-şam yar deyibən yanaram,

Düşmüşəm ataşa-nara mən, ata!

GƏLİNİN
Tərif etsəm bir gəlini, bir qızı,

Balı vardır dodağında gəlinin,

Yandırdı atəşə, hicrana bizi,

Bunca qaldım müştağında gəlinin.

Bir gəlin, bir qız var əli hünərdə,

Baxmaq ilə fər qalmadı nəzərdə,

Guya ki, açılmış vəqti-səhərdə

Qırmızı gül yanağında gəlinin.

İkisi də sığal vermiş özünə,

Bilməm hansı vəfalıdır sözünə,

Gözüm düşdü aya bənzər üzünə,

Bağım olsun ayağında gəlinin.

Gəlin cilvə eylər zərəfşan geyib,

Qız üçün aşiqlər qayğı-qəm yeyib,

Keşke öldürsəydi, biganə deyib,

Leşım qalsa qucağında gəlinin.

Gəlin külli gözəllərin sultanı,

Canım olsun ikisinin qurbanı,

Heyif olar, bir gün keçər dövranı,

Qucmalıdır xub çağında gəlinin.

Bilmədim dünyada nik ilə bədi,

Tapılmadı bu könlümün məqsədi,

Soruşsan bu qəmli Dostməhəmmədi,

O da gəzər sorağında gəlinin.

QARAGÖZ
Kimlər səni görüb düşmədi meyli,

Müştağındır aləm-cahan, qaragöz.

Mən Məcnunam, sən də guya ki Leyli,

Gəl olaq biz-bizə həmdəm, qaragöz.

Çöldə ceyran ilişərmi gözünə,

Qəndü nabat qatılıbdır sözünə,

Sən istərsən bir yaxşı yar özünə,

Mən də səni istərəm həm, qaragöz.

Cənnət hurisinə bənzər surətin,

Bəlkə huridən də çoxdur şöhrətin,

Mənim ahım çoxdur, sənin həsrətin,

İkimiz də qaldıq ərman, qaragöz.

Əndamın bəzərsən sim ilə zərdən,

Sənin tək nazənin doğmaz bəşərdən,

Mən əyaldan yarımadım, sən ərdən,

Gəl olaq biz-bizə canan, qaragöz.

Dostməhəmməd ötər, guya ki bülbül,

Bülbül ötər, amma hanı tazə gül,

Qədirsiz əlində ömrün oldu kül,

Heyif oldun sən növcavan, qaragöz.

ANNAQILINC MÖHTACİ

(1824 – 1884)
Gerçək adı Annaqılınc, təxəllüsü Möhtaci olan şair 1824-cü ildə Aşqa­badın Köşi kəndində dünyaya gəlmişdir. XIX əsrin görkəmli şairlərindən bi­ridir. Xallı Bəxşi ilə eyni kənddən ol­ması və qonşuluğu onun şeirlərinin mahnı kimi xalq içində ya­yılmasını təmin etmişdir.

Möhtaci kənd məktəbini bitirmiş,ənənəvi türkmən mədə­niyyətini, xalq dastanlarını dərindən öyrənmişdir. Gəncliyində sevdiyi və qovuşa bilmədiyi Annagülün həsrəti onu saza-sözə bağ­lamış, şairliyə sövq etmişdir.

Annaqılınc Möhtaci bir müddət İranda əsirlikdə qalmış, 1879-81-ci illərdə baş verən Göy­təpə faciələrinin şahidi olmuş, 1884-cü ildə Köşi kəndində qızılca xəs­təliyindən vəfat etmiştir. Onun çoxlu övladı olmuş, atası ki­mi şair olan oğlu Molladurdu maarif naziri vəzifəsində işləmiş­dir. Nəvəsi Murad da şair ol­muşdur. Törəmələri Aşqabadda ya­şayırlar.

Şairin eşq, vətən sevgisi və sosial mövzularda qoşduğu şe­ir­ləri bugün də bəxşilərin repertuarında mühüm yer tutur.

Möhtacinin öz əlilə yazdığı şeir dəftərləri hazırda Türk­mənistan Elmlər Akademiyasının Milli Əlyazmalar İnstitutun­da qorunur. Şairin zəngin irsi tədqiq edilmiş, şeir kitabları dəfə­lərlə nəşr olunmuşdur.

VARMI?
Xəbər verin, ey yaranlar,

Yazılanı pozan varmı?

Sevdiyindən ayrılanlar,

Firqətinə dözən varmı?

Aşiqlər qaçmaz adından,

Ellər yatmaz fəryadından,

Fərhad kimi eşq odundan

Qara dağı qazan varmı?

Gah qaynayıb, gah da coşub,

Kaknus kimi yanıb-bişib,

Yarı ilə başın qoşub,

Həmdəm olub gəzən varmı?

Altmışdan keçəndə salı,

Qalmaz könlündə xəyalı,

Möhtaci der, mənim yalı,¹

Yardan əlin üzən varmı?

SAÇIN
Mübarək camalın gördüm,

Huşum aldı bəlli saçın,

Görübən bitaqət oldum,

Nə gözəl, sığallı saçın.

Eşidən görməyə zardır,

Köyündə yanan bimardır,

Tam bir qulac boyu vardır,

Dörd barmaqdan enli saçın.

Sən oyanıb gecə yarı,

Eşit mənim ahı-zarı,

Fəqir bəndə xiridarı,

Gər verilsə pullu saçın.

Hər teli zildən çəkilən,

Otursan yerə tökülən,

Müşk ilə ənbər səpilən

Düzüm-düzüm güllü saçın.

Tax belinə zərli kəmər,

Dodağından yağ-bal damar,

Qırmızı bağ, gümüş tumar,

Qızıldan heykəlli saçın.

Mən bir səyyad, sən bir ceyran,

Mən qovaram, sən qaçarsan,

Möhtaciyə ovsun vuran,

Əfi ilan hallı saçın.

YAR
Neçə ildən bəri çəkdim cəfanı,

Cavanlıqda sənsən mehrim alan yar,

O qədər görmədim əhdi-vəfanı,

Boş səbəblə mənə düşmən olan yar.

Baxsam, qəmzən ilə canım yaxarsan,

Könlüm evin azdan-azdan yıxarsan,

Bimürvətsən, qan tökməyə baxarsan,

Sinəm üstə tiğsiz yara salan yar.

Zaman-zaman uzaq tutub özündən,

Canım həzər edər ala gözündən,

Sümüklərim lərzan vurar sözündən,

Cismimin şəhrinə talan salan yar.

Aşık olan məşuq könlünü yıxmaz,

Səndən özgə adam nazımı çəkməz,

Ölsə Möhtacidən ikilik çıxmaz,

Tapılmaz sözümdə zərrə yalan, yar.

BİLƏN VARMI?
Ey yaranlar, xəlayiqlər,

Bu dərdimdən bilən varmı?

Eşqin odu yaman, canlar,

Qərib könlüm alan varmı?

Tez gəlibdir qışın, yazın,

Sonalı, ördəkli qazın,

Xallı ilə Aman qızın

Obasından gələn varmı?

Ağ üzündə xalı kiçik,

Topuqda xalxalı kiçik,

Ey oturan ulu-kiçik,

Bu sözümdə yalan varmı?

Ceyranım ovlatdım düzdən,

Qanlı yaşım axar gözdən,

Hey, xəbərin varmı bizdən,

Qara bağrım dələn varmı?

Gərdanında bitən güllər,

Qıldan nazik incə bellər,

Bilərzikli bəyaz qollar,

Bu boynuma salan varmı?

Möhtaci der, oldum gəda,

Yar yolunda canım fəda,

Axırında versə xuda,

Sevdiyini alan varmı?

İRAQDA DURMA
Nazlı dilbər, bir diləyim var sana,

Söyləyim ərzimi, iraqda durma,

Neçə vaxtdan bəri oldum zar sana,

Köyündə yanmışam, könlümü burma.

Aşiq əvvəl çəkər cövri-cəfanı,

Axırında görər mehri-vəfanı,

Qurtarma gəl sürən zövqi-səfanı,

Bekar gəzib, ömrün yelə sovurma.

Arzu edər duyub, görməyən adam,

Şirinə bənzərsən, mən də Fərhadam,

Müjgənin xəncərdir, ləblərin badam,

Zəbanın şərbətdir, ləblərin xurma.

Görsəm gül üzünü, könlüm xoş olar,

Yatan zaman, yar, cəmalın düş olar,

Biri bilsə, el-obaya faş olar,

Hər yetər-yetməzə sirrini vermə.

Qara saçın qara dağın şahmarı,

O səbəbdən oldum eşqin bimarı,

Səhər durub, ver özünə tumarı,

Əlinə xına yax, gözünə sürmə.

Bəndə olan candan sevər cananı,

Qurban edər sevdiyinə bu canı,

Mən olmuşam qara qaşın qurbanı,

Pərvanə tək cismim yaxıb, qovurma.

Gər söyləsəm, rəqiblərə xoş olar,

Söyləməsəm, öz işlərim yaş olar,

Yalançıda yaxşı-yaman huş olar,

Qoca Möhtacini əlindən vermə.

DEYİŞMƏ
Gəlin:

Gəlib-keçəndən vəhm eylə,

Gözləmə, oğlan, gözləmə.

Şirin canına rəhm eylə,

Gözləmə, oğlan, gözləmə.

İgid:

Mən bu sözlərə baxmaram,

Gözlərəm, gəlin, gözlərəm.

Heç bir kimsədən qorxmaram,

Gözlərəm, gəlin, gözlərəm.

Gəlin:

Mənimlə olmasın işin,

Sədəfdən bac alar dişim,

Qanını tökər qardaşım,

Gözləmə, oğlan, gözləmə.

İgid:

Sənin ilə vardır işim,

Gözlərəm, gəlin, gözlərəm.

Sədəfdən bac alar dişin,

Gözlərəm, gəlin, gözlərəm.
Gəlin:

Bülənd dağların qarısan,

Güldən bal çəkən arısan,

Utanmaz, üzün qurusun,

Gözləmə, oğlan, gözləmə.


İgid:

Aşiq məşuquna gəlməz,

Gəlsə də oynayıb-gülməz,

Düz aşiqdə həya olmaz,

Gözlərəm, gəlin, gözlərəm.
Gəlin:

Qaşım cəllad, gözüm yağı,

Ürəyimə çəkdin dağı,

Üzdən öpüş al uzağı,

Gözləmə, oğlan, gözləmə.
İgid:

Sabah olar, qonşun yatmaz,

Sevən muradına yetməz,

Öpüş ilə bu iş bitməz,

Gözlərəm, gəlin, gözlərəm.
Gəlin:

Sallanıban gəl oynuma,

Qolunu dola boynuma,

Olmasa gəl gir qoynuma,

Gözləmə, oğlan, gözləmə.
Möhtaci der, aydın gecə,

İncə belin quca-quca,

Bir dərdim yox ta ölüncə,

Gözlərəm, gəlin, gözlərəm.

DEYİŞMƏ
Aman xan:

Ərəb atı sürən igid,

Düz bura gəl, düz bura gəl.

Cəzirədə duran igid,

Düz bura gəl, düz bura gəl.

Söyeq batır:

Qadir Allahı çağırıb,

Yalnız çıxdım düzə bu gün,

Məgər kəlləmi alasız,

Yaxın gəlməm sizə bu gün.

Aman xan:

Altından qaçar qayalar,

Ənsənə nizə dayanar,

Paltarın qana boyanar,

Düz bura gəl, düz bura gəl.

Söyeq batır:

Savaşda yoldaş yoxlanar,

Düşmən yolu bərk saxlanar,

Bir oxla min quş oxlanar,

Dov gələrəm yüzə bu gün.
Aman xan:

Gərək igid ola hər bab,

Qılınc iti, donu zərbab,

Cavan ömrü etmə xarab,

Düz bura gəl, düz bura gəl.


Söyeq batır:

Kəsilərsə əgər başım,

Yasım tutar tayım-tuşum,

Bu meydana düşsə leşim,

«Aman!» deməm sizə bu gün.
Aman xan:

Çaqqallara şam edərəm,

Ac qurdlara yem edərəm,

İgid, səni ram edərəm,

Düz bura gəl, düz bura gəl.
Söyeq batır:

Ərəb atı qaşovlaram,

Ac börü tək ov ovlaram,

Ləşkərini tək qovlaram,

Yayaram bu düzə bu gün.
Aman xan:

Dünyada «mən» deyən xandır,

İgidlərim sanbasandır,

Mənim adım Aman xandır,

Düz bura gəl, düz bura gəl.
Söyeq batır:

Möhtaci, tərifin yetir,

Birbaşa meydana gətir,

Bizə derlər Söyeq batır,

Qan dolubdur gözə bu gün.

MİSKİN QILINC

(1845 - 1905)
A.N.Samoyloviçin fikrincə, XIX əsrin son görkəmli şa­ir­lə­rindən biri olan Miskin Qılınc 1845-ci ildə Xivə şəhərində, di­­gər alim­lərin fikrincə, 1850-ci ildə Gürgəndə doğulmuşdur. Bu fərqin səbəbi odur ki, 1836-cı ildə İran şahı Türkmənistana hücum edərkən 9 min türkmən Xivəyə köç etmiş, onların əksə­riy­yəti 20 il sonra geri qayıtmışdır. Rus aliminin fikrincə, şair Xivədə qalan ailədə, türkmən alimlərinin fikrincə, geri qayı­dan ailədə dünyaya gəlmiştir. Miskin Qılınc 1905-ci ildə Gürgənin Qılıncişan kəndinndə vəfat etmiştir.

Miskin Qılınc əvvəlcə mollaxanada, sonra mədrəsdə oxu­muş, təhsilini başa vurduqdan sonra müəllim işləmiş, əkinçılik­lə məşğul olmuşdur. Şair 32 yaşında evlənmiş, iki qızı, bir oğlu olmuşdur. Öldüyü zaman oğlu yeddi yaşında imiş. Törəmələri hazırda Qarrıqalada və Gürgəndə yaşayırlar.

Miskin Qılınc öz böyük sələfləri Məxdumqulu və Zəli­li­nin sənət anlayışını davam etdirmiş, lirik-pastoral poe­zi­yaya, ictimai-sosial məzmunlu şeirə böyük töhfələr vermişdir. Onun əsərləri arasında təbiətə dair şeirlər də az deyil.

Şair «Batır Nəfəs» adlı bir mərsiyə-dastan və «Bəyzadə Qurban» adlı bir mənzum hekayə də qələmə almışdır.

Miskin Qılıncın heç də bütün əsərləri bizə gəlib çatma­mışdır. Onların yalnız bir qismi Milli Əlyazmalar İnstitutunda saxlanır.

Əsərləri kitab halında dəfələrlə nəşr edilmişdir.

DAĞLAR
Uzaqdan görünər bülənd, heybətli,

Sis-çəndir, dumandır, qardır bu dağlar,

Cana rahat, yüz min dürlü nemətli,

Haqdan gələn rəhmət-nurdur bu dağlar.

Soyuq suyu xəstələrin dərmanı,

Dərdə şəfa olar, sağaldar canı,

Halallıq məskəni, mənzil-məkanı,

Səslənib çağırsan, yardır bu dağlar.

Bədəsillər əsil olmaz, pak olmaz,

Yüz min yusan, zatı qara ağ olmaz,

Ölməz, itməz, heç qocalmaz, yox olmaz,

Qədim ül-əyyamdan vardır bu dağlar.

Əjdəha-marları burda dolanar,

Təkə, qoç, ağ maral burda sulanar,

Şahin salsan, kəkilik, turac ovlanar,

Pələngdir, qaplandır, şirdir bu dağlar.

Qəmgin adam gəlsə, könlü açılar,

Çaylarından cənnət suyu içilər,

Allahın rəhməti burda saçılar,

Dövlətdir, himmətdir, nurdur bu dağlar.

Yaz olsa açılar min dürlü gülzar,

Varıb görgil, əgər olsan xiridar,

Üzüm var, incir var, alma, ənar var,

Bostandır həm bağdır, vardır bu dağlar.

Miskin Qılınc, çıxdın düşmən qəsdindən,

Dəlisindən, məcnunundan, məstindən,

Çox cananlar keçmiş bunun üstündən,

Bu gün bizə müyəssərdir bu dağlar.

BU DAĞLAR
Üstündən yol düşsə, könlün məst olar,

Həmişə biqəmdır, xoşdur bu dağlar,

Ürəkdə dərd qalmaz, qayğı nist olar,

Rəhmətdir, dəryadır, coşdur bu dağlar.

Büləndində Halat Nəbi yatandır,

Çox ərənlər burda məskən tutandır,

Xızır, İlyas yollarından ötəndir,

Hər kimə bir güzər, düşdür bu dağlar.

Bülbüllər ötüşər, qönçə güldədir,

Haqqın zikri, həm sənası dildədir,

Savaş günü qısılana daldadır,

Ər igidə mərd yoldaşdır bu dağlar.

Bahar olsa, çarvadarlar çıxarlar,

Otlağında nər, mayalar baxarlar,

Sinəsindən buz bulaqlar axarlar,

Dağların içində başdır bu dağlar.

Burdadır məkanı şikarın, ovun,

Buradır məskəni pərinin-devin,

Nalını, mıxını tökər bədəvin,

İti-iti qara daşdır bu dağlar.

Geyik, qulan, şahin, laçın quşları,

Çəmən-çəmən təkələri, qoçları,

Altın-gümüş olar tamam daşları,

Xana dövlət, başa tacdır bu dağlar.

Miskin Qılınc, yüz min dərdin şəfası,

Dəysə olar dağlarının səfası,

Bu dünyanın yoxdur zərrə vəfası,

Viran olar, sonu heçdir bu dağlar.

OLMUŞ KİMİ
Yar ağlını aldırmış,

Divanə olmuş kimi,

Gül bənizin soldurmuş,

Qəmxanə olmuş kimi.

Bilmən niçin məhvəşdir,

Müdam könlü qəmkeşdir,

Gözləri dolu yaşdır,

Giryanə olmuş kimi.

Ərz etsəm deyər, yara:

«Qoyma məni azara!»

Bu könlümə, əğyara

Həmxanə olmuş kimi.

Şah durmaz ədalətdə,

Ləşkəri nədamətdə,

Ya təni-məlamətdə,

Əfsanə olmuş kimi.

Cadudan oldum şair,

Bənd etdi saça sehr.

Mənim başıma axır,

Zəmanə olmuş kimi.

Söz desəm, gələr qəhri,

Ağzında dolu zəhri,

Dostundan gedib mehri,

Düşmanə olmuş kimi.

Gəhr ilə cavab etdi,

Halımı xarab etdi.

Bağrımı kabab etdi,

Büryanə olmuş kimi.
Düşvar onu tərk etmək,

Vəslindən iraq getmək,

Bilməm ki, ona yetmək,

Gümanə olmuş kimi.

Miskin Qılınc qələndər,

Uçmağa yox qanad-pər,

Bizdən bu gün ol dilbər,

Biganə olmuş kimi.

AYRILSA
Pis olar gözəlin halı,

Tay ilə tuşdan ayrılsa,

Bigörk olar yar camalı,

Göz ilə qaşdan ayrılsa.

On beş yaşda eşqə minər,

Yirmidə əlvana dönər,

Vara-vara eşqi sınar,

Yirmi beş yaşdan ayrılsa.

Otuzdur eyni mahalı,

Qırx beş yaşda sonki halı,

Əsər qocalıq şəmalı,

Əllidə saçdan ayrılsa.

Altmış yaşda olmaz cuşu,

Yetmişdə tökülər dişi,

Səksən yaşda qaçar huşu,

Ağılı başdan ayrılsa.

Doxsan yaşda görməz kordur,

Yüz yaş kimə müyəssərdir,

Son mənzili axır gordur,

Can həm cəsəddən ayrılsa.

Gözəl, halın zəbun olar,

Gözdə yaşın Ceyhun olar,

Əvəzbikə Məcnun olar-

Miskin Qılıncdan ayrılsa.

HİKMƏTLİ
Aləmi geşt edib, bir gözəl gördüm,

Hekayətli, əfsanəli, hikmətli,

Hüsnün görüb, tən verdim,

Aftab deyib, can verdim,

Dəydi mana cilvəsi, sərdən keçib can verdim,

Bir təzə can verdi, yerimdən durdum,

İsa kimin dəmli, əcəb hümmətli.
Saqi verdi, mey-məhəbbət içildi,

Könlüm xüruc etdi, dilim açıldı,

Məhbub donu biçildi.

Gözüm yaşı saçıldı,

Dedi dilbər: «Ey aşiq, söylə, halın nə oldu?»

Mən dedim: «Könlümə çox söz keçildi»,

Yar dedi: «Bəyan et, dilin rüxsətli».
Mən dedim: «Görmədim sənin tək dildar,

Kəkilləri çil-çil, zülfləri tar-tar».

Dedi: «Nə xəyalın var?»

Mən dedim: «Visal dərkar.

Boynunda qolum olsa, qoynunda məskənim var».

Yar dedi: «Səbr eylə, olma biqərar,

Əlbət, olar möhnət sonu rahətli».
Dedim: «Səbr etməyə yoxdur məcalım».

Qucaraq, boynuna doladım qolum,

Dedi: «Çəkil, ey zalım,

Yetər sana zavalım,

Bu iş sana layiqmi, özün övladi-alim»,

Mən dedim: «Görürəm, sormursan halım,

Bura sana məkan, mana yox dəxli.
Qəhərlənib durdum qolumu çəkib,

Tutdu ətəyimdən bir gülüb baxıb,

Yar dedi qaşın dartıb:

«Hara vararsan çıxıb?

Bu sana bir nazımdır, saqın duymasın rəqib».

Miskin Qılınc ol dəm kinini töküb,

Sarmaşıb yar ilə oldu işrətli.

DİLBƏR
Arzum eşit, cananım, sirri-nihana, dilbər,

Ağlamaqdan gözlərim oldu giryana, dilbər,

Məni belə çox yaxma dağı-hicrana, dilbər,

Rəhm eylə cana, dilbər,

Gəldim amana, dilbər,

Bənzərsən xana, dilbər,

Hökmün rəvana, dilbər.
Bağ içində sən özün tər açılan gül etdin,

Mən qəribi eşqində şeydayi-bülbül etdin,

Vüsaldan uzaq tutub hər bir günüm il etdin,

Sultan başım qul etdin,

Gövhər idim, kül etdin,

Başım qara pul etdin,

Keçmədim sana, dilbər.
Dostları qəmgin edib, düşmənləri güldürüb,

Qoç-quzu mən, qurban et, öz qapında öldürüb,

……………………………………………..

Könlüm qəmlə doldurub,

……………………….

Axır məni öldürüb,

Qalarsan qana, dilbər.
Əvvəla, təklifinə məhrəm etdin, yar məni,

Axırında ölüncə bir görməyə zar məni,

Belə cəfalı gündən kaş ki uda yer məni,

Bimarı sevəni və sevməyəni,

Ay günlərin xərməni,

Dön müsəlmana, dilbər.

Ölüncə ümidim var ol şəmi-çırağından,

Ölsəm canım qurtarar, ol gərdi-ayağından,

Ey gözəllər sərvəri, yandım ki fərağından,

Öpsəm ki yanağından,

Sorsam ki dodağından,

Hər nə cəfa eyləsən, əl götür bu bağından,

O ki bir yana, dilbər.
Bivəfalıq yaraşmaz aşiqlərin şanına,

Rəhm et Leyli-Məcnunun edən etibarına,

Od çıxardı ağzından, yarı düşsə yadına,

Yet aşiqin dadına,

Naleyi-fəryadına,

Yandım eşqin oduna,

Oldum pərvanə, dilbər.
Miskin Qılınc, yar, sənin əslin gövhər, zatın pak,

Qaşın hilal, üzün ay, yerin asiman, əflak,

İkimizə bir köynək, qoy yaxası olsun çak,

Sənə, mənə bir qəbir, kifayətdir, olsun xak,

Dövran sürək varınca

Məzaristana, dilbər.

AHI-ZAR
Dağın desəm Mədəd ilə Nəfəsin,

Eşidənlər ağlar, çəkər ahı-zar,

Bir zaman söyləyim, siz qulaq asın,

Yaxın gəlsin, hər kim olsa xiridar.

Hər biri nər kimi əsrik, məstdilər,

Rüstəm tək pəhlivan, zəbərdəstdilər,

Bir-birinə can verici dostdular,

Cahanda yox onlar kimi vəfadar.

İkisi savaşa birgə çıxardı,

Biri şimşək kimi göydə çaxardı,

Biri at qoşdurub, adam yıxardı,

Birisi sərkərdə, birisi sərdar.

Birisi dağların marı-əjdəri,

Birisi meşənin qaplanı-şiri,

Sarsıdar göyləri, titrədər yeri,

Vursalar düşmana qılınc-zülfiqar.

Görənlərin yanar bağrı, ürəyi,

Külli göklən, söyünxanın gərəyi,

Yıxıldı qınığın iki dirəyi,

Biri arxa, dağdı, biri dal, çinar.

Nəfəs əvvəl öldü Mədəddən, bilin,

Mədəd vurdu sonra xalqa dağ-düyün,

İkisinin arasıdır əlli gün,

Bir yerdə oldular ikisi məzar.

Fani dünya kimə pəyan eylədi.

Ancaq abadları viran eylədi,

Dağlarını xalqa dastan eylədi,

Qələm alıb Miskin Qılınc xoş güftar.

GƏLİR
Bir qız, bir gəlin, bir cüvan,

Çıxmış otağından gəlir.

Biri diğərindən xuban,

Firödvs bağından gəlir.

Gəlir sallana-sallana,

Ala gözlər xumarlana,

Bənzər şahbaza, tərlana,

Əjdəha dağından gəlir.

Oyan, nazlı yarım, oyan,

Eşqin dərgahından boylan,

İgidə xeyirlə ziyan,

Qız ilə gəlindən gəlir.

Aman, ey sevdiyim, aman,

Mənim sərim sənə qurban,

İstər yaxşı, istər yaman,

Hər kəsə felindən gəlir.

Miskin Qılınc, yarın səsi,

Artırar məndə həvəsi,

Müşki-ənbər rayihəsi,

Yarın buxağından gəlir.