TÜrkməN ŞEİRİ antologiyasi (XVII – XIX əsrləR) Bakı – 2011
Yüklə 2,4 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MOLLA NƏFƏS (1810 – 1862)
- NƏR KİMİ GƏZ
|
HARDA QOYDUN? Rəşid sofu, sayma sözümü acı, Söylə, araxçını sən harda qoydun? Neçə illər oldı başının tacı, Söylə, araxçını sən harda qoydun? Günbəgündən cövhər açıbdır dışı, Ata-babaların sirri, sirdaşı, Hesab etsən, səndən uludur yaşı, Söylə, araxçını sən harda qoydun? Neçə illər geyib, könül xoşladın, Yaz vaxtı yazladın, qışda qışladın, Baba mirasını niyə dışladın? Söylə, araxçını sən harda qoydun? Sona kimi lələkləri tellidir, Başa geysən, saçaqları yellidir, Külli söyünxana özü bəllidir, Söylə, araxçını sən harda qoydun? Yalanı yox, budur sözün qısası, Onu deyən olar günahkar, asi, O, həzrəti çaharyarın libası, Söylə, araxçını sən harda qoydun? Əslini sorarsan behişt bağında, Naxışlar təpədə, həm qırağında, Musa ilə birlikdə Tur dağında, Söylə, araxçını sən harda qoydun? Bu sözün bir zərrə yoxdur qiyməti, Quzusu Bağdadi, ana- Herati, İsmayıla enən qoçlar züryəti, Söylə, araxçını sən harda qoydun? Cəbrayıl cənnətdən toxmun gətirən, Haqa zikri-sənasını yetirən, Nuh, Davud, ol Süleymana ötürən, Söylə, araxçını sən harda qoydun? Zinhari der, sözüm eşit, binəva, Saxlasan, olardı dərdinə dəva, Əvvəl sərpay gəldi Adəmə Həvva, Söylə, araxçını sən harda qoydun? MOLLA NƏFƏS (1810 – 1862) Molla Nəfəsin həyatı haqqında məlumat olduqca azdır. Şairin 1810-cu ildə Marıda (Mərv) təkə türkmənlərinin yazı, başqa bir məlumata görə, toxtamış tayfasına mənsub Qədirverdi adlı bir sərracın ailəsində dünyaya gəldiyi təxmin edilir. Molla Nəfəs ilk təhsilini evdə atasından, sonra Mərvin məşhur pedaqoqlarından olan Molla Məmmədsalihdən almışdır. Daha sonra Buxarada və Xivədə mədrəsədə oxumuş, çağatay, ərəb və fars dilləri ilə yanaşı həmin dövrdə tədris olunan elmləri, o cümlədən ilahiyyat (Quran, fiqh, təfsir), riyaziyyat, həndəsə, hesab, nücum, kimya, dil, ədədbiyyat, tarix, coğrafiya sahəsində dərin bilik əldə etmişdir. Şair Şərq poeziyasının Xoca Əhməd Yəsəvi, Füzuli, Nəsimi, Nəvai, Yunus İmrə, Nizami, Sədi, Hafiz, Cami kimi nümayəndələrinin əsərlərini, türkmən şairlərindən Əndəlibin, Azadinin və Məxdumqulunun şeirlərini, habelə şifahi xalq ədəbiyyatını, dastan və nağılları diqqətlə öyrənmiş, ədəbiyyat nəzəriyyəsini, bədii ifadə vasitələrini, ədəbi janrların növlərini, bir sözlə, Şərq poetik sistemini mükəmməl şəkildə mənimsəmiş, ilk əsərlərini də elə burada yazmağa başlamışdır. Təhsilini başa vuran Molla Nəfəs oz doğma yurduna qayıtmış, burada ailə qurmuşdur. Onun Molla Rəsul və Molla Rəhim adlı iki oğlu olmuşdur. Molla Nəfəsin nəslinin davamını kişi xəttilə 1940-cı illərin sonuna qədər izləmək mümkün olsa da, ikinci dünya müharibəsi dövründə baş verən aclıq və qıtlıq, həmin illərdə bölgədə tüğyan edən qarın yatalağı epidemiyası nəticəsində tükəndiyi təxmin edilir. Maraqlıdır ki, Molla Nəfəslə onun dahi sələfi Məxdumqulu Fəraqinin ədəbi taleyi arasında böyük bənzərlik vardır. Onların hər ikisi əvvəlcə evdə öz atalarından dərs almış, sonra mollaxanada, daha sonra isə Buxara və Xivə mədrəsələrində oxumuşlar. Zaman etibarilə aralarındakı yetmiş illik fərqə baxmayaraq təxminən eyni proqram üzrə təhsil almış, eyni elmi və ədəbi məktəblərdə, eyni mənəvi iqlimdə və mühitdə nəşvi-nüma tapmışlar. Bu oxşarlıq onların yaradıcılığında da özünü biruzə verir. Xüsusilə üç mövzu hər iki sənətkara çox doğma və əzizdir: türkmən birliyi, dini-ruhani şeirlər və lirika. Onu da vurğulamaq lazımdır ki, Molla Nəfəs məhz Məxdumqulunun davamçısıdır. Mövzu və janr baxımından Məxdumqulu daha geniş və əhatəli olduğu halda, Molla Nəfəsin yaradıcılığında lirika üstünlük təşkil edir. Onun məhəbbət şeirləri saf və göz yaşı kimi dumduru bir çeşməni andırır. Bu əsərlər sadə, incə, həzin və səmimidir, mayasını və qidasını xalq yaradıcılığından, doğma türkmən folklorundan alır. Şairin gəraylı, qoşma, qəzəl, müxəmməs, müsəddəs janrlarında qələmə aldığı əsərlər, xüsusilə türkmən qızının fiziki və mənəvi gözəlliyini, saf eşqi, məhəbbəti vəsf edən «Dəlbəra», «Nazənin», «Gözlərin», «Ayrıldım», «Ola, ya olmaya», «İstəyib gözəl yarı», «Gözəl», «Kiçginə», «Tapılmaz», «Dilbər», «Qız», «Dedim-dedi» və digər şeirləri öz ülviliyi ilə seçilir. Molla Nəfəsin «Bu məkana gəlmişəm» adlı poeması isə öz orijinallığına görə dünya poeziyasında misli-bərabəri olmayan bir şedevrdir. Bu əsərdə eşq ən yüksək poetik səviyyədə ülviləşdirilmiş, hətta ilahiləşdirilmişdir. Şairin lirikasının zirvəsi olan bu əsər müsəddəs janrında aaaaba, ccccda, ssssta sxemi üzrə yazılan poema altı misralıq 34 bənddən ibarətdir. Sərbəst olan hər beşinci misra iki yerə bölünərək öz arasında qafiyələnir ki, bu da gözəl bir şeiriyyət yaradır. Məhəbbət himni adlandırılan bu poemanın aşağıdakı xüsusiyyətlərini qeyd etmək mümkündür: 1. Poema qəhrəmanlarının böyük əksəriyyəti dini obrazlardır. Onların arasında Allahı (əsərdə başqa adları ilə – Mövlam, Rəhman, Mürtəza pirim adları ilə də yad edilir), mələkləri (Cəbrayıl və Əzrayıl), peyğəmbərləri (İbrahim, Xıdır, İlyas, Davud, İsa, Yəqub, Əyyub, Loğman, Yusif, Süleyman, sahib-axır-əz-zaman Mehdi), fəriştələri (adbaad göstərilməsə də) görürük; 2. Poemanın bəzi personajları islam dininə mənsub tarixi şəxsiyyətlərdir. Burada Məhəmməd peyğəmbəri (əsərdə Əmin adı ilə verilir), onun dörd əshabəsindən üçü (Ömər, Osman, Əli) və ardıcılı Veysəl Qərani, böyük mütəsəvvif şair Xoca Əhməd Yəsəvi iştirak edirlər; 3. Bunlardan başqa, poemada bəzi mifik, əfsanəvi və tarixi şəxsiyyətlərin, o cümlədən dində böyük yeri olan 360 ərənin, Süleymanın arvadı Bilqeysin, Yusifin sevgilisi Züleyxanın, Məcnunun və Fərhadın, Harunun və Hatəm Tainin adları çəkilir. Molla Nəfəsin vətəndaşlıq, vətənpərvərlik şeirləri də öz milli ruhuna görə diqqəti cəlb edir. Həmin dövrdə Türkmənistanı, eləcə də bütün Türküstanı istila etməyə çalışan çar Rusiyasına, ara-sıra baş verən İran hücumlarına qarşı mübarizədə öz sazı-sözü, hətta silahıyla iştirak edən Molla Nəfəsin belə vuruşmaların birində yaralanaraq şəhid olduğu barədə rəvayətlər də vardır. O, ana vətəni, yurdu igidliklə qoruyan türkmən sərkərdələrinin, xanlarının, bəylərinin rəşadətini tərənnüm etmiş, döyüşçüləri qələbəyə ruhlandırmışdır. Bunların arasında «Yetişsin», «Sərdarı», «Bərqərar olsun», «Qaraoğlan», «Gələn Qaraoğlan», «Gəldi», «Bəylər», «Deyim», «Sutnanıdır» şeirləri öz mübariz ruhu ilə fərqlənir. Molla Nəfəs tanınmış sənətkar kimi Orta Asiyanın və Qafqazın bir çox şəhərlərində olmuş, yerli şairlərlə, aşıqlarla, sənət adamları ilə görüşmüş, toylar və məclislər keçirmişdir. Onun əsərlərində Çərcov, Səraxs, Murqala, Mürqab, Marı-Şahi-cahan, Ürgənc, Səmərqənd, Buxara, Əndican, Xarəzm, Qəndəhar, Kabil, Herat, Astarabad, Həmədan, İsfahan, Xorasan, Tehran, Qəzvin, Şam, Bağdad şəhərlərinin, hətta Misir, İraq, Rum, Firəng ölkələrinin adı çəkilir. Təbii ki, bu coğrafi məkanların bir qisminin adı poetik ehtiyaca görə zikr edilmişdir. Lakin onun Azərbaycanda olduğu heç bir şübhə doğurmur. Şair bir şeirində yazır: Təvriz diyarında olmuşam səyyad, Həzirbaycan şəhrin gəzdim adbaad. Şairin ictimai-siyasi məzmunlu şeirləri sayca o qədər çox olmasa da, məzmunca dərin və dəyərlidir. Bu əsərlərdə haqsızlığa, ədalətsizliyə qarşı etiraz, dünyanın gərdişindən şikayət motivləri güclüdür. Onun «Nər kimi gəz», «Gəlmişəm», «Xəbər ver», «Ayrıldım», «Var ikən», «Olar», «Vəqtidir», «Baş olar» adlı şeirlərində sosial motivlər güclüdür. Molla Nəfəsin yaradıcılığında dini şeirlər də mühüm yer tutur. Şairin Allaha, Məhəmməd peyğəmbərə həsr olunmuş «Edən cəlil», «Gördüm», «Məhəmməd», «Fəda eylədi» kimi şeirləri diqqəti cəlb edir. Sovet dövründə Molla Nəfəsin yaradıcılığı öz həqiqi qiymətini almamışdır. Onun ilk şeirlər kitabı yalnız 1940-cı ildə (cəmisi 27 şeir) nəşr edilmişdir. 1947-ci ildə çapdan çıxan kitabında 75 şeir, 1955-ci ildə buraxılan kitabinda isə vur-tut 70 şeir verilmişdir. 1961, 1962, 1963 və 1973-cü illərdə də nəşr olunan kitablara şairin ədəbi irsinin sovet ideologiyası ilə «səsləşən» kiçik bir qismi daxil edilmişdir. Molla Nəfəsin zəngin irsində «Zöhrə-Tahir» dastanı xüsusi yer tutur. Bu əsər Molla Nəfəs tərəfindən tamamilə yenidən işlənərək orijinal bir hala gətirilmiş, türkmən həyatının, ruhunun, mədəniyyətinin və etnoqrafiyasının ensiklopediyası səviyyəsinə çatdırılmışdır. Molla Nəfəs dastanı tam bir zərgər dəqiqliyi ilə cilalamış, onun süjetini, qəhrəmanlarının xarakterini təkmilləşdirmiş, şeirlərini yenidən yazmışdır. Buna görə də Molla Nəfəs dedikdə ilk növbədə «Zöhrə-Tahir» dastanı, «Zöhrə-Tahir» dastanı dedikdə isə Molla Nəfəs yada düşür. Türkmən xalqı 2010-cu ildə öz Molla Nəfəsin 200 illik yubileyini böyük təntənə ilə qeyd etdi. Bu münasibətilə bir-birindən maraqlı tədbirlər təşkil edildi. Türkmənistan Elmlər Akademiyası Marı vilayətinin icra hakimiyyəti ilə birlikdə 7-10 aprel 2010-cu ildə Marıda «Molla Nəfəs və XIX əsrdə türkmənlərin həyatı» mövzusunda beynəlxalq elmi konfrans keçirdi. Molla Nəfəsin anadan olmasının 200 illiyi münasibətilə bu sətirlərin müəllifi şairin iki kitabını (Bu məkana gəlmişəm. Bakı, 2010, 160 s. və Seçilmiş əsərləri. Bakı, 2010, 240 s.) Azərbaycan dilində nəşr etdirdi. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, əvvəllər ölkəmizdə şairin bəzi şeirləri çap olunsa da, bu, Molla Nəfəsin Azərbaycanda nəşr edilən ilk kitablarıdır.
Tanı dostu, düşməni, öylə baxəbər gəz sən, Yağı ilə yol getsən, daim səfərbər gəz sən, Gəzsən dünya üzündə, müdam təzə-tər gəz sən. Qırx il maya tək gəzmə, bir il nər kimi gəz sən.
Birisinə gap verib, o birnə al vermə, Əvvəl adamdan qaçma, qaçsan əsla əl vermə, «Can ağa, özün bil» de, hər nakəsə yalvarma, Qırx il maya tək gəzmə, bir il nər kimi gəz sən.
Pul tapmasan, borc alma nakəsdən, sələmxordan, Hər dinəndə, qəm basar, könlün dolar qubardan, Doğmaz doxsan dörd ildə, boğaz olsa ər ərdən, Qırx il maya tək gəzmə, bir il nər kimi gəz sən.
Uçsam deyib, arzu eylər. Qızıl cama şərab süzüb, İçsəm deyib, arzu eylər. Bülbül könlü xoş gülündən, Cömərd könlü çağ elindən, Nazlı yarın ol belindən Qucsam deyib, arzu eylər. Qalar qızlar, könül çağlar, Müdam ağlar, ürək dağlar, Dəli könül qanad bağlar, Uçsam deyib, arzu eylər. Çöllər gəzsəm İlyas kimi, Dağlar gəzsəm Kavus kimi, Atəş içrə kaknus kimi Bişsəm deyib, arzu eylər. Burdan varsam Hindistana, Ya üz tutsam Dağıstana, Şəhri-Bulğar, Rumistana Aşsam deyib, arzu eylər. Mən çıxsam Məcnun dağına, Girsəm ol İrəm bağına, Nazlı yarın qucağına Düşsəm deyib, arzu eylər. Coşsam, dostlar, mən ümman tək, Dünyanı tutsam duman tək, Nəfəs deyər, ol taban tək Batsam deyib, arzu eylər. BİR YANA Tiği-peykanın gəzləyir, Qaş bir yana, göz bir yana, Dəhanın açıb sözləyir, Dür bir yana, söz bir yana, Xəzan ayrılmaz gülümdən, Bir qəzəl yazdım dilimdən, Yaşılbaş uçdu gölümdən, Su bir yana, qaz bir yana. Sevdiyim qız sanki quşdu, Birbaş rəqiblərə uçdu, Bir səbəbdən ayrı düşdü Yar bir yana, biz bir yana. Bəzənib canım alarlar, Görənlər heyran qalarlar, Cilvə edib sallanarlar, Yar bir yana, qız bir yana. Qulaq verin ahu-zara, Söyləsin Nəfəs biçara, Etdi bağrımı səd para, Tiğ bir yana, tiz bir yana. FƏRAĞINDAN Dilbər, yazım vəsfini, Yandım ki fərağından. Mən təşnəni yandırma, Busə ver dodağından. Yar qaməti ərərdir, Rüxsarı onun zərdir, Aləm ki münəvvərdir, Köksündəki ağından. Firqət işığın yapsam, Rəhmətdə vüsal tapsam, Gəhi gözündən öpsəm, Gəh alma yanağından. Bağlara qılıb seyran, Ağlımı edib heyran, Zülfün olub iki yan Şirmayı darağından. Eşqində yanan qulam, Özgəyə nəzər salmam, Tər qönçədə bülbüləm, Yar, qovlama bağından. Çün aşiqi-məstanam, Ləlin meyindən qanam, Həm başına qurbanam, Həm qaşi-qabağından. Məstanə Nəfəs hər dəm Özünə dilər həmdəm, Tozun gözümə sürtəm, Gər çıxsa ayağından. İLƏ Tuti təkəllüm bir pəri, Sözlər şəkər xarı ilə. Könlüm quşun bənd eyləmiş Zülfünün bir tarı ilə. Gözə görünsə gül üzü, Otursa gecə-gündüzü, Yar gəlsə tənha bir özü, Gəlməsə əğyarı ilə. Müşkin saçın eylər düyün, Halımı eyləyib zəbun, Razıyam, öldürsə bu gün Qoynundakı narı ilə. Bəh-bəh, əcaib simi-tən, Odur məni Məcnun edən, Ağlıqda bəhs eylər bədən Qırx çillənin qarı ilə. Hər kim özün ram eyləyir, Sübhün onun şam eyləyir, Kafiri islam eyləyir İzhari-göftarı ilə. Gəh sarmaşıq tək sarmaşıb, Gəh öpüşüb, gəh oynaşıb, Molla Nəfəs der, yanaşıb, Otursa öz yarı ilə. QALAR Bağ içinə yar sallanıb girəndə, Bülbüllər ötüşməz, heyrana qalar. Gəşt edib, sərçəmən üzrə gəzəndə, Qanaddan ayrılar, pərvanə qalar. Ay nurdan ayrılar, gün göydən uçar, Ulduzlar qərarsız dörd yana köçər, Saqi mey gətirər, ərənlər içər, Onlar ah çəkərlər, zəmanə qalar. Şahlar yata bilməz, arzuda gəzər, Ölü balıq görsə, canlanıb üzər, Qolu bağlı qullar zəncirin üzər, Sözləməz yüz düşsə, divanə qalar. Gülüb baxsa, ol yaşlılar şadlanar, Ötən günlər, igid çağlar yadlanar, Göy otlar saralıb, dərəxt odlanar, Asman cünbüş eylər, lərzanə qalar. Nəfəs, təriflədin yarın camalın, Yel dəyib, götürdü üzdən dəsmalın, Haq vermiş əzəldən ona iqbalın, Şahlar görsəm deyib, ərmana qalar. BAŞIMA Yatırdım bağ içrə könlüm yaralı, Bir bülbül dolandı, qondu başıma. O zalım yar ötdü məndən aralı, Heç baxmadı gözdən axan yaşıma. Tez qalxıb ayağa öpdüm yarımı, Qəzəblənib yox elədi varımı. Bir qara quş eşidərək zarımı, Havalanar, qonmaq üçün leşimə. Yar getdi, yandırdı məni fərağı, Naləmdən titrədi gülün yarpağı, Mən ayıldım, demə, yoxmuş duzağı, Bir ah çəkib, gəldim sonra huşuma. Nəfəs tapdı bu dərdin əlacını, Yar görkəzib qaçdı zülfün ucunu, Odur deyib, qucdum sərv ağacını, Heyran oldum özüm qılan işimə. GÜNÜDÜR Aşiqlər şəhrində, köşkün üstündə, Yar dünyaya höküm verən günüdür. Qırx kənizlər dövrə vurub altında, «Qulluqdur, bibi can» deyən günüdür. Sol yanında dürlü sazlar çalınıb, Qızıl kasə dolu meylər alınıb, Saf ipəkdən xalı-xalça salınıb, Behişt içrə yarım yatan günüdür. Qafada bənd edib asman Burağın, El yatanda, çəkib aşiq fərağın, Baş ucunda adil şahın çırağın Qoyub beşdən-ondan yaxan günüdür. Doymam didarından, dastanım yazıb, Ağlım-huşum uçdu, duzağın çözüb, Nəfəs deyər, yarım gözlərin süzüb, Mənə tərlan quş tək baxan günüdür. GƏLİN İran, Turan, ərəb, əcəm elində, Görmədim sənin tək növcavan gəlin. Xublar arasında, bağın gülündə, Olmaz özün kimin gül bədən gəlin.
Ölünü dirildər şirin sözlərin, Alma yanaqların, gülər üzlərin, Şirindir ləblərin meyvədən, gəlin! Bir üzümsən şərbət ilə udmağa, İzin verməz könül çıxıb getməyə, Duzaq qurub aşiqlərı tutmağa Zülfün başdan-ayaq tor edən gəlin. Bizi bülbül edib, özün gül edib, Saçların boynuna həmayıl edib, Naz odundan ürəyimi kül edib, Söz balından bağrım su edən gəlin. Qamətin tubadır, qoynunda nardır, Gərdənin dütardır, zülflərin tardır, Camalın görməyə gözlərim zardır, Görsəm gül üzünü səbadan, gəlin! Molla Nəfəs, aşnalığım yad olmaz, Bir görməsəm, hərgiz könlüm şad olmaz, Yer yüzündə sən tək pərizad olmaz, Məyər yerə düşdün havadan, gəlin! QIZ Ya mələkdir, ya pəridir, bilmədim, Naz eyləyib, məstan basıb, gələn qız. Yüz söz sordum, cavab ala bilmədim, Sözləməzmi adəmzaddan olan qız! Ətir-zəfərandır qoynunda narı, Boynuma zəncirdir zülflərin tarı, Horülən saçları dağların marı, Dəli könlüm ovsun edib alan qız. Görmədim dünyada sən kimi dilbər, Ağlım tarac etdi bir pəri-pəykər, Siyah zülfün rast qəddinə bərabər, Saldı zülfün can mülkünə talan qız. Halım zəbun oldu, neyçün bilməzsən? Pərişan halıma nəzər salmazsan? Vədə verib, neyçün vəfa qılmazsan? Vədəsinə, ilqarına yalan qız! Mən səni sevirəm can ilə təndən, Ölsəm əl götürməm, dönmərəm səndən, Xubluq səndən keçər, igidlik məndən, Ağıl eylə, dövran sarı dolan, qız! Qızların sultanı, gözəllər şahı, Asiman sərvəri, zəminin mahı, Könlümün xoşluğu, bəxşi-ilahi, Adı-sanı bu cahana dolan qız. Nəfəs der: tərifin yazaram müdam, Rəhm eylə halıma, yandırma, ey can, Mən sənin hüsnünə əlmüdam heyran, Yenə məni müdam heyran qılan qız. KÖNLÜM Sevdim bir pərini, vuruldum ona, Pərvaz eylər hər dəm ol yara könlüm. Rahatlıq görmədim, yetişdi afət, Firqət içrə qaldı azara könlüm. Sanki bahar fəsli açılan güldür, Yandım həsrətindən, bədənim küldür, Yarım təzə güldür, könlüm bülbüldür, Ya rəb, haçan qonar gülzara könlüm?! Tiği-peykanından bağrım dəlindi, Razıyam, öldürüb canım al indi, Qara zülfün üzdə yüz-yüz bölündü, Hər zülfün üzündə yüz para könlüm. Gül üzünə düşən ol qara qaşdır, Baxmaqdan ol qaşa gözlərim yaşdır, Halıma rəhm etməz, bir bağrı daşdır, Müdam sərgərdandır avara könlüm. Sən tək gözəl gəlməz yalan cahana, Gördüm atəş düşdü bu şirin cana, Könlüm quşu ürküb uçmaz heç yana, Bağlıdır zülfündə bir tara könlüm. Nəfəs deyər, sərim, yar, sənə qurban, Camalın görənlər hüsnünə heyran, Mən eşqin dərdini gizlədim pünhan, Görün, zahir qılar aşkara könlüm. KİÇGİNƏ Məni eşqində yaxan qəhri yaman kiçginə, Xoş təkəllümginəsi şövqi-zəban kiçginə. Qaşı qaraginəsi misli-kaman kiçginə, Dişi dür, ləbginəsi qönçə-dəhan kiçginə, Əlqərəz, yaxdı məni nari-suzan kiçginə.
Quruban damginəsin, dinlər bülbülginəsin, Töküb üzginəsinə zülfi-sünbülginəsin, Gəh qısıb ləbginəsin, gəh açıb qolginəsin, Saldı mənim sinəmə daği-nihan kiçginə.
Tökdü üstginəsinə müşk-ənbər saçginəsin, Gizlədi narginəsin, qoymadı heçginəsin, Görmək istədim, söydü, yığaraq güçginəsin, Saldı yumruqginəsin qəhri yaman kiçginə.
Geydi əyninə gözəl qırmız libasginəsin, Gündə yüz bir paltarda görkəzir özginəsin, Qucdum belginəsini, öpməyə üzginəsin, Qıldı yalanginədən ahi-fəğan kiçginə.
Al yanaği tərginə, qəbqəbi-şəbnəmginə, Bildim bu nə rəyginə, sordum oşol dəmginə, Dedi əğyar, rəqibəm mən sənə həmdəmginə, Atəşim yüksəlsə də, keçdi rəvan kiçginə. Al-yaşıl bəzəndi ol qədginə, qamətginə, Qoydu mənim canıma nazi-qiyamətginə, Qurdu mənim qəsdimə yayi-xoşamədginə, Atdı öldürmək üçün ol oxi-afətginə, Nəfəs der: canım alan arami-can kiçginə. DEDİM-DEDİ Dedim: «Aşiqlər şahı!» Dedi: «De ərzin, mehman!». Dedim: «Keç günahımdan!» Dedi: «Ötdüm damla qan». Dedim: «Təxtin bərqərar!» Dedi: «Bənzər, bipayan». Dedim: «Sənin tək şahlar...» Dedi: «Yoxdur bigüman». Dedim: «Gəldim. Qulun mən». «Dur get, - dedi, - müsəlman!». Dedim: «Ol nə püstədir?» Dedi ki: «Dəhan olar». Dedim: «Ol nə qumrudur?» Dedi ki: «Zəban olar». Dedim: «Ağ üzdə xallar...» Dedi ki: «Reyhan olar». Dedim: «Bu necə dondur?» Dedi: «Zərəfşan olar». Dedim: «Ölsəm ərman yox...» Dedi: «Tökmə nahaq qan».
Dedim: «Nə qoşa alma?» Dedi: «Ağ köksümdə nar...». Dedim: «Ol nə əncirdir?» Dedi ki: «Bağda ənar». Dedim: «Çillə qarıdır...» Dedi: «Onda gül-güzar». Dedim: «Yoxdur günahım». Dedi: «Çoxlarda ərman».
Dedim: «Haqq aşığıyam». Dedi: «Karın bildirsən». Dedim: «Əziz mehmanam». Dedi: «Gəlib öldürsən», Dedim: «Bu nə sözdür, ey!...» Dedi: «Gəlib qaldırsan». Aldım dərhal qoluma. Dedi: «Görəcək bağban...».
Dedim: «Gəl indi tutum». Dedi: «Gül tək çulğaşıb...». Dedim: «Vüsalın yetir». Dedi ki: «Ağlın çaşıb». Çıxdı ürək yerindən, getdi qərar sıçraşıb, Aşıq Nəfəs bu gecə sürdü belə çox dövran.
Tubi ki boynun əymiş, rəxnə qəddi-nihalə, Gördüm ki, mah-ruyin saraldı, rəngi lalə, Bülbüllər uçdu güldən, rüxsara oldu valə, Nə olar, öz əlindən versən mənə piyalə!
Bağrıma tiğ vuraram, özümə dərqəzəb mən, Firqət zəhrin içərəm, səndən vüsal tələb mən, Qıldım ki dadi-bidad, dedim ki təşnə ləb mən, Nə olar, öz əlindən versən mənə piyalə!
Mən çəkmişəm bu cəbri, çəkməsin heç müsəlman, Ötməzmi şəmi-hicran, gəlməzmi dəli dövran, Gülşən içrə seyr edib, tapıb bir cayi-pünhan, Nə olar, öz əlindən versən mənə piyalə!
Gördüm şəmi-camalın, başıma düşdü qovğa, Qarətçi küfr zülfün imana saldı yağma, Muğ əlindən mey içib, huş əhli oldu rüsva, Nə olar, öz əlindən versən mənə piyalə!
Eşq odunun alovu həddən aşdı qiyamət, Bu bəhrə qərq olanlar çıxmaz imiş səlamət, Dedim yanmaq müddətim - gəldi vəqti-ziyafət, Nə olar, öz əlindən versən mənə piyalə!
Qırmızı gül tək üzü, qəddi zərəfşan bir gözəl. Zalimi-ədna əlində bəndi-zindan bir gözəl, Vah, əcəb sahib tərəhhüm, məsti-məstan bir gözəl, Dişi dürlərin dürüdir, gənci-pünhan bir gözəl.
Xəstə könlüm çırpınır, sanki qulun tək biqərar, Görmüşəm çaki-zənəxdan üzrə zülfün tarı-mar, Tərk edə aşiqliyim desəm ki, yoxdur ixtiyar, Tutdu könlüm, qoymadı getməyə hər yan bir gözəl.
Saçları sünbülə oxşar, gözü nərgisdən qara, Qaş dartıb, ləb dişləyib, sinəmə saldı çox yara, Ömür salı odlanır, hicrində mən tək macəra, Aşiq əhlini qılıb hüsnünə heyran bir gözəl.
Vədə qıldın, dedin ki, gəhi ərmanın olam, Ey gözəl, dedin yenə, can içrə cananın olam, İldə bir qurban gəlir, mən gündə qurbanın olam, Ləfzı şirin, xülqü xoş, sərvi-xuraman bir gözəl.
Görənin könlün pozar, geyən libası simuzər. Sözləsə qaşın dartıb, göftarı bağrımı əzər, Hiyləgər kafirdə yox nərgis gözün tək cadugər, Der Nəfəs: yandırdı məni çeşmi-məstan bir gözəl.
Yüklə 2,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|