Tursun usarovich salimov jahon xalqlari etn ologiyasi

V. Yana bir yirik til oilasi je-pano-karib. 
Bu tillarda Janubiy 
Amerikaning ko‘plab xalqlari so‘zlashadi. Yana ko‘plab til oilalari va 
ularda gaplashadigan xalqlar hamda qabilalar mavjud, ulaming soni 
nihoyatda ко‘p.
Yuksak rivojlangan madaniyatlar va davlatlar. 
Markaziy Mek- 
sikadan to Gvatemala va Nikaraguagacha hududlarda Amerikadagi 
eng qadimgi sivilizatsiyalar yaratilgan. Meksika ko‘rfaziga yaqin 
hududlarda ko‘plab arxelogik madaniyatlar, jumladan, mil. avv. Ill—I
244

---

mingy illiklarga oid olmek madaniyati yodgorliklari tcpib o‘rgariilgan. 
Ushbu yuksak rivojlangan jamiyatlar uchun xo‘jalik asosi qo‘l - so‘qa 
(motiga) dehqonchiligi bo‘lgan.
Mayyalar. 
Qadimgi mayyalar tarixi milodiy I mingyillikning 
katta qismini va II mingyillikning dastlabki asrlarini o‘z ichiga ola- 
di. Mayyalar yuzdan ortiq shahar-davlatlar asoschilari b oiib, eng 
mashhurlari Palenke, Chichen-Itsa hozirgi Meksikada, Takal hozirgi 
Gvatemalada, Kopan Gondurasda vujudga kelib, bizga qadar ular- 
ning xarobalari saqlangan. Tadqiqotchilaming fikricha, bu shahar- 
lar milodiy IX -X asrlarda toltek qabilalari hujumiga uchrab vayron 
boigan. Yukatan yarimorolida Mayya-Toltek davlati tuzilib, u XV asr 
o ‘rtalarida parchalangan. Bu holat ispan konkistadorfarining o ikani 
bosib olishini yengillashtiradi.
Arxeologiar mayyalaming qadimgi shaharlari xarobalarini: monu­
mental inshootlar, saroylar, ibodatxonalar va h.k.lami topib o‘rganishda 
davom etmoqdalar. Shaharlami hokimlar va kohinlar boshqarganlar, 
ular savdogarlar, hunarmandlarni bo‘ysundirib hamda ko‘p sonli qul- 
larga ega boiishgan. Mayyalar madaniyatining muhim yutuqlaridan 
biri o‘z davrining eng aniq taqvimlaridan birini (365 kunli) yaratishlari 
boigan. Mayyalar original iyeroglif yozt.ivini kashf 
etishgan.