Tursun usarovich salimov jahon xalqlari etn ologiyasi
Yüklə 10,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Ma’naviy madaniyat.
Yevropa xalqlarida an’anaviy madaniyatni professional madaniyatdan ajratish mushkul. Sababi professional ijod bu yerda qadim zamonlardan boshlangan. Xususan, professional teatr kurtaklari antik davrdan ochiladi. Yunon teatri o‘z ildizlari bilan di- onisiylar - ommaviy vinochilik xudosi Dionis sharafiga o‘tkazilgan bayram-marosimlardan boshlangan. Mil. aw . V I-V asrlardan qa dimgi Gretsiyada maxsus inshootlar - amfiteatrlar qura boshlagan- 278 lar. 0 ‘rta asrlarda ko‘plab Yevropa shaharlarida ko‘chma teatrlar to- moshalar ko‘rsatgan. I Yevropaning ko‘pgina xalqlarida uzoq o ‘tmishda qahramon- lik dostonlari bo'lib, ularni bayramlarda, xalq sayillarida xalq qo‘shiqchilari kuylagan. Keyinchalik ushbu xalq og‘zaki ijodi dur- donalari yozib olingan. German qabilalarining «Nibelunglar haqida qo‘shiq», fransuzlarning «Roland haqida qo‘shiq», ispanlarning «Sid haqida qo‘shiq», inglizlaming Beovulf, Artur haqidagi dos tonlari asrlar davomida sof muhabbat, jasorat, mardlik, xalqqa sa- doqatni tarbiyalab kelmoqda. 0 ‘rta asr Fransiyasida qahramonlik qo‘shiqlarini shoir-qo‘shiqchilar - trubadurlar, Germaniyada - min- nezingerlar kuylaganlar. Nemis folklorining alohida janri - shvann- lar. Ular satira shaklidagi kichik hikoyalardir. Nemislarda hayvon- lar haqidagi ertaklar, masalan, ayyor tulki haqida ertak mashhur boigan. Ertaklar og‘zaki shaklda barcha Yevropa mamlakatlarida keng tarqalgan. Fransiyada XVII asr oxirida ilk bor ertaklami yozib ola boshla- shadi (bu Shari Perroning mashhur ertaklari bo‘lgan). XIX asr bosh- laridan nemis ertaklarining aka-uka Grimmlar yozib olgan to‘plamlari nashr etila boshlanadi. Boy milliy adabiyotlaming shakllanishida xalq og‘zaki ijodidan keng foydalaniladi. Deyarli barcha Yevropa mamlakatlarida XVII-XIX asrlarda milliy dramatik, opera va balet teatrlari tashkil etiladi. Yevropa xalqlarining musiqa san’ati an’analari ham juda qadim gi ildizlarga ega. Birgina Italiyada original xalq qo‘shiqlari va raqs motivlaridan 20 mingini to‘plab nashr qilganlar. Ular orasida uzoq o‘lkalarda mashhur - barkarola - Venetsiya qayiqchilari - gondoly- erlar qo‘shiqlari, neapolitan dengizchi va baliqchilarining sevgi haq idagi qo‘shiqlari, Italiya zamonaviy nota xati, notalami chop etish va qator musiqa asboblari vatanidir. Ko‘plab italiyalik kompozitor- lar xalq musiqasi asosida ijod qilganlar. Ayni paytda Rossini, Verdi, Puchchinilarning ko‘plab musiqa asarlari chinakam xalq asarlariga aylanadi. 279 Yevropa xalqlari ko‘plab sport turlarini ixtiro qilganlar va ular hozir butun dunyoda keng tarqalgan. Angliyada futbol, to'pli xokkey, boks va boshqalar paydo bo‘lgan. Ko‘plab qishki sport turlari Skan- dinaviyada vujudga keigan. Chang1 i va konkilar vatani Norvegiyadir. Yüklə 10,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|