Tursunov javohirbek

So‘zlovchi va tinglovchi o‘rtasidagi ana shunday axborot uzatish va axborotni qabul qilish faoliyati 
nutqiy faoliyat sanaladi. 
Nutqiy faoliyat yozma ravishda ham amalga oshirilishi mumkin. Bunda ham nutqiy jarayon qatnashchilari 
ikki guruhga bo‘linadi. Xat yo‘llovchi shartli ravishda so‘zlovchi, uni qabul qiluvchi (o‘quvchi) esa tinglovchi 
hisoblanadi. 
Nutqiy faoliyat muayyan jamiyatning aloqa vositasi hisoblanuvchi til yordamida yuzaga chiqadi. Ana 
shuni e’tiborga olgan holda mashhur 
Shveysariya olimi Ferdinand de Sossyur nutqiy faoliyatning til va nutq 
zidlanishi asosida amalga oshishini ta’kidlaydi va tilshunoslikda til va nutq tushunchalarini farqlaydi.
Nutq faollashgan, bevosita yuzaga chiqqan til sanaladi. 
 
 

---

TURSUNOV JAVOHIRBEK 
Til 
Nutq 
Hali voqelanmagan imkoniyat tarzidagi, ma’lum 
jamiyat a’zolari uchun barobar xizmat qiluvchi 
ijtimoiy-ruhiy aloqa vositasi 
Tilning muayyan shaxs nutqiy faoliyatida bevosita 
namoyon bo‘lishi, voqelanishi 
Umumiy 
Xususiy 
Imkoniyat 
Voqelik 
Mohiyat 
Hodisa 
Tilning birligi – fonema
Nutqning birligi – tovush
Fonema – fonologiya bo`limida o`rganiladi. 
Nutq tovushi – fonetika bo`limida o`rganiladi. 
 
5-MAVZU. TOVUSHLARNING FARQLOVCHI VA BIRLASHTIRUVCHI BELGILARI 
Nutq tovushlari bir qancha akustik va fiziologik (talaffuz) belgilariga ega bo‘ladi. Bu belgilarning
barchasi fonetika uchun muhim sanaladi, chunki bu belgilarni to‘la hisobga olgandagina, u yoki bu tovushning 
xususiyatiga to‘g‘ri javob berilgan bo‘ladi. Lekin fonologiya uchun yuqoridagi belgilarning ko‘pchiligi 
muhim sanalmaydi 
Fonologiya uchun faqat bir tovushni ikkinchi tovushga taqqoslanganda ularni bir-biridan farqlash