U. A. Nurmanov toshkent 2016

Hisob-kitobni taqdim etish tartibi. Aktsiz solig‘ining hisob-kitobi soliq bo‘yicha 
hisobga olish joyidagi davlat soliq xizmati organlariga: 

aktsiz solig‘i to‘lovchilar bo‘lgan mikrofirmalar va kichik korxonalar tomonidan - 
yilning har choragida soliq davridan keyingi oyning 25-kunidan kechiktirmay; 

mikrofirmalar va kichik korxonalar jumlasiga kirmaydigan soliq to‘lovchilar 
tomonidan - har oyda soliq davridan keyingi oyning 25-kunidan kechiktirmay taqdim 
etiladi. 
 Soliq to‘lash tartibi. Ushbu moddada boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo‘lsa, 
ushbu Kodeksning 236 va 237-moddalariga muvofiq hisoblab chiqarilgan aktsiz solig‘i 
summasi byudjetga quyidagi muddatlarda to‘lanadi: 

joriy oyning 13-kunidan kechiktirmay - joriy oyning birinchi o‘n kunligi uchun; 

joriy oyning 23-kunidan kechiktirmay - joriy oyning ikkinchi o‘n kunligi uchun; 

kelgusi oyning 3-kunidan kechiktirmay - hisobot oyining qolgan kunlari uchun.
Import qilinadigan tovarlar bo‘yicha aktsiz solig‘ini to‘lash bojxona to‘g‘risidagi 
qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda amalga oshiriladi. Aktsiz markalari bilan 

---

78 
tamg‘alanishi lozim bo‘lgan import qilinadigan aktsiz to‘lanadigan tovarlar bo‘yicha 
aktsiz solig‘i aktsiz markalari olinguniga qadar to‘lanadi. 
Prezidentimizning 2012 yil 16 iyul kuni «Statistik, soliq, Moliyviy hisobotlarni, 
litsenziyalanadigan faoliyat turlarini va ruxsat berish tartib-taomillarini tubdan qisqartirish 
chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi 4453-sonli Farmoni asosan 2013 yildan e’tiboran - aktsiz 
solig‘i hisobotlari barcha soliq to‘lovchi yuridik shaxslar tomonidan chorakda bir 
marotaba taqdim etilishi belgilandi. 
3. Jismoniy shaxslardan transport vositalariga benzin, dizel yoqilg‘isi va 
gaz ishlatganlik uchun olinadigan soliq hisobi va hisoboti 
Jismoniy shaxslardan transport vositalariga benzin, dizel yoqilg‘isi va gaz 
ishlatganlik uchun olinadigan soliq (bu - iste’mol solig‘i), uning to‘lovchilari, soliq solish 
ob’ekti, bazasi hamda soliqni hisoblab chiqarish va to‘lash tartibi. Bu masalalar Soliq 
kodeksining XIV bo‘limi bilan tartibga solinadi. 
Jismoniy shaxslarga transport vositalari uchun benzin, dizel yoqilg‘isi va gazni 
chakana realizatsiya qilishni amalga oshiruvchi yuridik shaxslar iste’mol solig‘ini 
to‘lovchilar hisoblanadi.
Jismoniy shaxslarga transport vositalari uchun benzin, dizel yoqilg‘isi va gazni 
chakana realizatsiya qilish soliq solish ob’ektidir. 
Jismoniy shaxslarga transport vositalari uchun benzin, dizel yoqilg‘isi va gazning 
natura holidagi realizatsiya qilingan hajmi soliq solinadigan bazadir.
Jismoniy shaxslardan transport vositalariga benzin, dizel yoqilg‘isi va gaz 
ishlatganlik uchun olinadigan soliq masalalari Soliq kodeksining XIV bo‘limida ochib 
berilgan. Ushbu soliqning to‘lovchilari bo‘lib jismoniy shaxslarga transport vositalari 
uchun benzin, dizel yoqilg‘isi va gazni chakana realizatsiya qilishni amalga oshiruvchi 
yuridik shaxslar hisoblanadi (Soliq kodeksi 301-modda). Bunda jismoniy shaxslarga 
transport vositalari uchun benzin, dizel yoqilg‘isi va gazni chakana realizatsiya qilish 
soliq solish ob’ekti hisoblanadi. Soliq solinadigan baza sifatida jismoniy shaxslarga 
transport vositalari uchun benzin, dizel yoqilg‘isi va gazning natura holidagi realizatsiya 
qilingan hajmi olinadi.
Soliq soliq solinadigan bazadan va belgilangan stavkalardan kelib chiqqan holda 
hisoblab chiqariladi. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 30.12.2011 yildagi «O‘zbekiston 
Respublikasining 2012 yilgi asosiy makroiqtisodiy ko‘rsatkichlari prognozi va Davlat 
byudjeti parametrlari to‘g‘risida»gi PQ-1675-son qarorining 21-ilovasida jismoniy 
shaxslardan transport vositalariga benzin, dizel yoqilg‘isi va gaz ishlatganlik uchun 
olinadigan soliq stavkalari ko‘rsatilgan, xususan transport vositalari uchun 1 kub metr 
siqilgan gaz uchun 200 so‘m belgilangan. 
Yuridik shaxslarga chakana narxlarda chakana savdo tarmog‘i (avtomobillarga 
yonilg‘i quyish shoxobchalari) orqali benzin, dizel yoqilg‘isi va gaz sotishda jismoniy 
shaxslardan transport vositalariga ushbu mahsulotlarni ishlatganlik uchun olinadigan soliq 
byudjetga qonunchilikda belgilangan tartibda to‘lanadi va sotish narxida hisobga olinadi 
(PQ-1675-son qarorning 21-ilovasiga izoh). 
MISOL. Yanvar oyining birinchi o‘n kunligi yakuni bo‘yicha AYoQSh jismoniy 
shaxslarga 50 000 litr benzin realizatsiya qildi. Bu davr uchun 13 yanvargacha byudjetga 
to‘lanadigan soliq summasi 10 000 ming so‘mni (50 000 x 200) tashkil qiladi. Jismoniy 
shaxslardan transport vositalariga benzin ishlatganlik uchun olinadigan soliq summasi 

---

79 
2012 yil uchun 1 litriga 200 so‘m miqdorida belgilangan. (O‘zbekiston Respublikasi 
Prezidentining 30.12.2011 yildagi PQ-1675-son qarorining 21-ilovasi).
Iste’mol solig‘i soliq solinadigan bazadan va belgilangan stavkalardan kelib chiqqan 
holda hisoblab chiqariladi. 
Iste’mol solig‘i summasi chakana narxga qo‘shimcha ravishda belgilanadi, sotib 
oluvchiga beriladigan chekda alohida qatorda ko‘rsatiladi hamda jismoniy shaxslardan 
realizatsiya qilinayotgan benzin, dizel yoqilg‘isi va gaz uchun mablag‘larni olish bilan bir 
vaqtda undiriladi. 
Soliq summasi quyidagi formula bilan hisoblab chiqariladi: