U. P. Shukurova, M. R. Sobirova, N. X. Muxamedova

EChT ni aniqlash usullari
Eng keng qo‘llaniladigani, EChT ni Panchenkov usuli bo‘yicha 
aniqlash hisoblanadi. Tekshirish shtativ va maxsus graduirlangan 
kapillyarlardan tashkil topgan Panchenkov apparatida olib boriladi.
• toza kapillyar natriy sitratning 5% li, 3 marta aralashtirilgan 
eritmasi (C6H5O7Na3) bilan chayiladi, keyin eritmaning 25 mkl 
miqdori olinib 
( 75 belgisigacha) probirkaga quyiladi;
• barmoqdan kapillyarni to‘la qilib qon olinadi (“0” belgisigacha, 
100 mkl ga teng) va qon sitratli probirkaga quyiladi. Qon va sitrat 
nisbati 4:1 bo‘ladi.
• yaxshilab aralashtirilib, aralashma kapillyarning “0” 
belgisigacha olinadi va shtativga vertikal qilib, qon sizib chiqmasligi 
uchun ikkita rezinali prokladkalar orasiga qo‘yiladi;
• bir soatdan keyin plazmaning cho‘kkan qavati balandligiga 
qarab, cho‘kish tezligi aniqlaniladi, millimetrlarda.
Trombotsitlarning miqdoriy tarkibi norma: 180–320 x 109/l 
(200–400 x 109/l)
Trombotsitlar soni ortadi:
• mieloproliferativ jarayonlarda (eritremiya, mielofibroz);
• surunkali yalllig‘lanish kasalliklari (bo‘g‘imlarning revmatoid 
shikastlanishi, yarali kolit, tuberkulez, osteomielit, jigar sirrozi);
• yomon sifatli hosilalar (rak, limfoma, limfogranulematoz);
• qon ketish, gemolitik anemiya;
• megaloblastik anemiyalardan tuzalish davri;
• operatsiyalardan keyin;
• splenektomiyadan keyingi holat;
• kortikosteroidlar bilan davolanganda.
Trombotsitlar sonining kamayishi (trombotsitopeniya):
• trombotsitlar hosil bo‘lishining kamayishi bilan bog‘liq, nasliy 
trombotsitopeniyalar (tug‘ma trombotsitopeniya, Uiskott – Oldrich 
sindromi, Bemar – Sule sindromi, Chediak – Xigasi anomaliyasi, 
Fankoni sindromi, gistiotsitoz);

---

72
• qon kasalliklari (aplastik anemiya, megaloblast anemiyalar, 
leykozlar);
• suyak ko‘migi zararlanishi (saraton metastazlari, sil bilan 
zararlanishi, ionizirlovchi nurlanish);
• boshqa kasalliklar (siklik trombotsitopeniya, paroksizmal 
kechki gemoglobinuriya, gemolitiko-uremik sindrom, buyrak 
yetishmovchiligi, jigar kasalliklari, tomirlar, taloq o‘smalari, 
eklampsiya, gipertireoz, gipotireoz);
• infeksiyalar (virusli, bakterial, rikketsiozlarda, malyariya, 
toksoplazmoz, OIT-infeksiya);
• homiladorlik, menstruatsiya;
• dori preparatlari ta’sirida (sitostatiklar, analgetik, antigistamin 
vositalar, antibiotiklar, psixotrop dorilar, diuretiklar, talvasaga 
qarshi preparatlar, vitamin K, rezerpin, digoksin, geparin, 
nitroglitserin, prednizolon, estrogen va h.k.);
• alkogol, og‘ir tuzlar ta’siri;
• trombotsitlar yo‘qotilishi kuchayishi natijasida yuzaga 
keladigan, trombotsitopeniyalar (trombotsitopenik purpura, 
gipersplenizm, TQTI-sindrom, qon ketishlar,gemodializ).
Qon plastinkalari eritrotsitlar guruhli spetsifikligiga mos 
keladigan, guruhli spetsifiklikka ega. Buni trombotsitar massa 
quyishda e’tiborga olish zarur.