Umurtqasizlar zoologiyasidan

29-mashg‘ulot. Hasharotlarning ichki tuzilishi (qora suvarak
misolida)
Qora suvarakning sistematik o‘rni
Tip. Bo‘g ‘imoyoqlilar-Arthropoda
Kenja tip. Traxeyalilar-Tracheata
Katta sinf. Hasharotlar-Insecta, ya’ni oltioyoqlilar-Hexapoda
Sinf. Ochiq jag‘li hasharotlar-Insekta-Ectognatha
Kenja sinf. Qanotli hasharotlar-Pterygota
Turkum. Suvaraklar-Blattoidea
Vakil. Qora suvarak-Blatta orientalis
Kerakli materiallar va jihozlar:
tirik yoki 70° li spirtda fiksatsiya 
qilingan suvaraklar, xloroform yoki efir, paxta, o ‘tkir uchli qaychilar, 
ingichka uchli qisqichlar, entomologik to‘g‘nog‘ichlar,'mikroskoplar, 
buyum va qoplag‘ich oynalar, qo‘l lupasi, binokulyarlar va suvarakning 
ichki tuzilishini aks ettiruvchljadvallar.
Dars maqsadi:
Hasharotlarning ichki tuzilishini o‘rganish, ularning 
qisqichbaqasimonlar va o ‘rgimchaksimonlar sinflari orasidagi o‘xshash 
hamda farq qiluvchi belgilari bilan tanishish.
Identiv о ‘quv maqsadlari:
1. Hasharotlarning ovqat hazm qilish organlarini aytib beradi.
2. Hasharotlarning qon aylanish sistemasini ayta oladi.
3. Hasharotlarning nafas olish sistemasini izohlay biladi.
4. Hasharotlarning ko‘payishi va rivojlanishi haqida m a’lumot 
beradi.
5. Hasharotlami yorish uchun asboblar (qisqich, preparoval ninalar, 
entomologik to‘g‘nog‘ichlar)dan foydalana oladi.
195

---

6. Hasharotlarning ichki tuzilishi haqida m a’lumotga ega.
7. Hasharotlarning ichki organlarini bir-biridan farqlay biladi. 
Ishning mazmuni.
Suvarakning ichki organlar sistemasi tuzilishini
o‘rganishni eng aw alo uning qon aylanish sistemasidan boshlash 
maqsadga muvofiqdir. Chunki suvarakning yuragi qirqib olingan yelka 
qoplag‘ichining ichki yuzasida joylashgan bo‘ladi (72-rasm).