Јурилиш материаллари ва конструкциялрини тадіиі этиш ва

Yaltiratilgan shliflarni tayyorlash
. Yaltiratilgan shlif bitta tekisligi yaxshilab 
yaltiratilgan material bo‘lagidan (2-30 mm) iborat. Namunaning tanlangan tekisligini 
shilish, uni M14, M7 va M5 abrazivlari bilan qo‘pol silliqlash va mikrosilliqlash 
shaffof shliflar holatidagi ketma-ketlikda amalga oshiriladi. Ammo, tekislikka 
keyingi ishlov berilishi o‘zgacha: shlifning silliqlangan tekisligi yaltiratuvchi 
stanokning doirasida xrom oksidining mayda dispersli kukuni yordamida yaltiratiladi. 
S
2
O
3
kukuni suvsiz organik suyuqlik (spirt, kerosin, va sh.k.) da pastasimon 
konsistensiyagacha aralashtiriladi, uni keyin movutga surtiladi. Yaltiratish vaqti 3-5 
min ni tashkil etadi. Yaltiratilganidan keyin shlifning yuzasi ko‘zgudek yaltirashi 
kerak. Amaliyot shuni ko‘rsatadiki, shlifni xrom oksidisiz movut bilan qo‘lda bir 
necha minut davomida yaltiratishni davom ettirish foydalidir. 
Tayyorlangan shlif neytral suyuqlikda tozalab yuviladi va havoda quritiladi. 
Unda Cr
2 
O
3
kushilmalari, kerosin izlari, tirnalgan joylari bo‘lmasligi kerak, uning 
yuzasi chetlariga og‘ishlarsiz mutlaqo tekis bo‘lishi kerak. 
Shaffof – yaltiratilgan shliflarni tayyorlash
. Material bo‘lagining tanlangan 
tekisligiga yaltiratilgan shlifni sxemasi bo‘yicha ishlov beriladi. Hosil bo‘lgan shlif 
yaltiratilgan yuzasi bilan balzam yordamida predmet shishasiga yopishtiriladi. 
Namunaning teskari tomoni shaffof shlifni tayyorlash sxemasi bo‘yicha 0.04 mm 
atrofidagi qalinlikkacha silliqlanadi, ya’ni odatdagidan ancha kattaroq. Shlifning 
yaltiratilgan yuzasini yopib turgan birinchi predmet shishasi olinadi, balzam eritmada 
eritiladi va shlifning yuzasi movut bilan artiladi. 
Tiniq yaltiratilgan shliflarni qo‘llash ob’yektning aynan bitta uchastkasini ham 
aks ettirilgan yorug‘likda ko‘rish imkonini beradi. Materialning mikrokesimlarini 
hosil qilish. Nisbatan yumshoq materiallardan o‘tuvchi yorug‘likda mikroskop ostida 
tekshirish uchun tiniq plastinalarni maxsus asbob-mikrotomda olinadigan qalinligi 1 
mk va undan yuqori bo‘lgan kesimlar ko‘rinishida tayyorlash mumkin. Ultramikroton 
yordamida qalinligi 1 mk dan k 5am bo‘lgan kesimlarni tayyorlash mumkin. 

---

44 
“Tangachalar” metodi. Quruq mayda donali material (loy, trepel va h) 
amilatsetat bilan qo‘llangan shisha plastinalarda silliqlanadi. Keyin shishadagi 
material donalari piroksilin bilan qoplanadi va preparat quritiladi. Hosil bo‘lgan 
tangachalar plastinadan olinadi va mos keladigan sementlovchi muhitda, masalan, 
Kanada balzamida mahkamlanadi. Bu metod loylarning yiriklashtirilmagan 
kristallarini kuzatish imkonini beradi.