Узбекистон Республикаси Халк таълими вазирлиги

Mavzu: Gavda muskullari: Orqa, ko`krak va korin qismidagi barcha muskul larning faciyalari joylashishi va vazifasi.
Darsning maksadi: Gavda muskul lari va uni tashqil kiluvchi orqa muskul larni tuzilishi, joylashishi hamda vazifasini urganish.
Gavda muskul lariga orqa, ko`krak korin qismidagi muskul lar kiradi.
Orqa muskul lari yuza va chuqur muskul larga bulinadi. Ko`krak muskul lari elka kamari va qo`l muskul lari jumlasiga kiradigan ko`krak muskul lariga hamda asl ko`krak muskul lariga bulinadi. Korin muskul lari esa korinning tashqi va ichki kiyshik muskul lari, kundalang vat ugri muskul lari, shuningdek belning kvadrat muskul laridan iborat.
Kerakli asboblar: planshet, maket, mulyaj, plakat, tablica, qog`oz, qalam, chizg`ich, o`chirg`ich.
Ishning borishi: Laboratoriya darsi davomida talabalarga gavda muskul lari hamda aniq bilim va kunikma hosil qilinadi. Buning uchun avvalo ma’ruza darsida utilgan asosiy fakitlar keltiriladi.
Tana muskul larini tashqil kiluvchi orqa bo`lim muskul larining yuza va chuqur muskul lari mavjud. Orqaning yuza muskul lari uch kavat bo`lib joylashadi. Birinchi kavat trapeciyasimon muskul va orqaning eng serbar muskul i, ikkinchi kavatga ko`krakni kutaruvchi muskul bilan kata va kichik rambsimon muskul lar, uchinchi kavatga ustki va ostki orqa tishsimon muskul lar kiradi. Ularning hammasi umurtqa pag`onasidan boshlanadi va ikala tishsimon muskul ni aytmaganda elka kamari yoki elkaga birikadi.
Orqaning chuqur muskul lari ikkita yulni - umurtqa pag`onasining boshdan oyog`igacha, ya’ni ensa suyagidan to dumgazagacha va medial yulni hosil qiladi. Laterial yulni bir muncha yuza joylashgan uzun muskul lar, umurtqa pag`onasini rostlovchi muskul ni, hosil kiluvchi muskul lar tashqil etadi. Medial yul muskul lari boshqalardan kura chuqurrokda yotadi, ular umurtqalar orqali oshib o`tadigan kalta muskul dastalari gruppalardan iboratdir.
Orqaning faciyalarini . Yuzadagi faciya-trapeciyasimon muskul bilan orqadagi eng serbar muskulni qoplab turadi.
Bundan tashqari, orqaning yuzadagi muskul larini chuqur muskullardan ajratib turadigan ko`krak, bel faciyasi bor.
Ko`krak muskul lari kata va kichik ko`krak muskul lari, o`mrov osti muskul lari va oldindagi tishsimon muskul lar hamda ayol ko`krak muskul lariga tashqi va ichki Qovurg`alararo muskul lardan iborat.
(-rasmga karalsin).
Ko`krak faciyalari ko`krak va ko`krak ichi faciyalaridan iborat, ko`krak faciyasining ikkita varagi-yuza va chuqur varogi bor.
Korin muskul lari esa korinning tashqi kiyshik muskul i serbar katlam oldida tashqaridan ichlari va yukoridan pastga tomonga karab boradi.
Pastki 8 ta Qovurg`adan tishchalar xolida boshlanadi.
Uning orqa dastalarida yonbosh suyagining kirrasiga brikkan. Muskul oldingi va pastki tomonda serbar essi payga – apanevrozga aylanadi. Oldingi tomonda u korinning tugri muskul iva ok chizigi kinining oldingi devorini hosil qilishda ishtirok etadi. Uning pastki cheti buqilib, chov boylamini hosil qiladi.Bu boylam yonbosh suyagining oldingi ustki uki va kov dumbogi orasidan oshib o`tadi ( rasmga karalsin).
Korin tugri muskul lari gavdaning oldinga bukishda katnashadi. Korinning kiyshik muskul lari umrtka pag`onasini yon tomonlariga bukish hamda uni ko`krak kafasi Bilan birgalikda ung va chap tomonga bukishni ta’minlab beradi . Korin muskul lari tanada ko`krak kafasining xarakatlanishida ishtirok etish bilangina kolmaydi.Ularning korin bo`shligi va yon devorlarini hosil qilishda ishtirok etish ham juda muxim korin fatciyasi. Korin devori tashqi tomondan korin fatciyasi Bilan uralgan, bu faciya ko`krak tashqi faciyasining devori xisoblanadi. Sungra talabalar bilimlarini amalda qo`l lab, Ushbu yukorida keltirilgan gavda muskul larining barchasini ketma-ket yozib, ulchamlari olinib, rasmlari chiziladi.