Və vasiTƏLƏRİ fənnindən mühazirələr toplusu hazirladi qaim cəFƏrov metrologiya haqqında ümumi məlumat

Şəkil 14.6. Xüsusi sönmənin ölçülmə sxemi

Belə ki, rabitə xəttinə simmetrik dördqütblü kimi baxmaq və Z_xüs1 = Z_xüs2 = Z_xüs götürmək olar . Bu zaman (14.19) və (14.20) düsturlarındakı loqarifmik toplanan sıfra bərabər olacaqdır. Sxemdə hər iki stansiyada yüksək omlu səviyyə göstəriciləri ( SG₁ və SG₂ ) vasitəsilə p₁ səviyyəsinin qiymətinə girişdə, p₂ səviyyəsinin qiymətinə isə çıxışda nəzarət olunur. Bu zaman a_xüs = p₁ – p₂ olacaqdır.

Dövrələr arası keçid sönməsinin ölçülməsi

Rabitə sistemlərində ölçmələr zamanı təkcə ötürülən siqnalların gücünün dəyişməsinə deyil, eyni zamanda maneələrin gücünə də nəzarət olunur. Dövrələr arasında qarşılıqlı əlaqə zamanı meydana çıxan keçid maneə cərəyanı, təsir edən və təsirə uğrayan dövrələr arasında keçid sönməsi ilə xarakterizə olunur. Əgər dövrələr hər iki tərəfdən razılaşdırılaraq yüklənərsə, təsir edən dövrənin girişindəki siqnalın P₁ gücü və təsirə uğrayan dövrənin girişindəki keçid cərəyanının P₂ gücü arasındakı münasibət 10 lg P₁ / P₂ kimi göstərilir. Bu kəmiyyət xəttin əvvəlində

( verici hissədə ) keçid sönməsi adlanır. Analoji olaraq xəttin sonunda keçid sönməsini də təyin etmək mümkündür. P₁ və P₂ kəmiyyətləri xəttin sonunda ( qəbuledici hissədə ) müvafiq olaraq təsir edən və təsirə uğrayan dövrənin giriş siqnalının güclərinin qiymətidir. Keçid sönməsinin qiyməti böyük olduqda maneə keçid cərəyanının qiyməti bir o qədər kiçik olacaqdır. Keçid sönməsinin ölçülmə sxemləri şəkil 14.7 – də göstərilmişdir:



Şəkil 14.7. Keçid sönməsinin ölçülmə sxemləri

Keçid sönməsinin norma qiyməti 50 ÷ 139 dB – dir. Bu səbəbdən təsirə uğrayan dövrədə keçid sönməsinin səviyyəsinə nəzarət etmək lazımdır. Təsir edən dövrədə giriş gərginliyinin qiymətinin yüksək olması yol verilməzdir. Çünki, bu gərginlik dövrənin normal iş rejiminə mənfi təsir edərək qonşu dövrələr üçün maneə yarada bilər. Keçid sönməsi şəkil 14.7 sxemində göstərilmiş müqayisə üsulu ilə ölçüldükdə, açarın hər iki vəziyyətində yüksək omlu göstərici qurğunun göstərişləri eyni olarsa, sönmə mağazalarının qiymətləri qeyd olunur.

Xəttin əvvəlində keçid sönməsi ( şəkil 14.7 a ) aşağıdakı kimi təyin edilir:
a_xə =  ( 14.21 )
Xəttin sonunda keçid sönməsinin ( şəkil 14.7 b ) qiyməti
 ( 14.22 )
düsturu ilə hesablanır.
Z_xüs1 – təsir edən dövrənin xarakteristik müqaviməti, Z _xüs2 - təsirə uğrayan dövrənin xarakteristik müqaviməti, a_m - kanalda p₁ = p₂ ol­duq­da sönmənin qiyməti, a_xüs1 – təsir edən dövrənin xarakteristik ( xüsusi ) sönməsidir.
Paralel dövrələrin bir – birinə təsirini azaltmaq üçün qorunmanı artırmaq lazımdır.