Xələfli A. A

 Nəmliyin dielektrik nüfuzluğuna təsiri.
Bütün süxurlar təbii 
şəraitdə müəyyən miqdarda, müxtəlif dərəcədə mineral duzlarla 
zənginləşmiş nəmliyə malikdir və süxurun dielektrik nüfuzluğu ilə 
mineral tərkibi arasındakı əlaqə mineralların bu və ya digər dərəcədə 
nəm örtüklə üzünün örtülməsi ilə bağlıdır, xüsusilə də bu çökmə 
süxurlar üçün daha xarakterikdir. 
Süxurun tərkibində az miqdarda olan nəmlik dielektrik 
nüfuzluğuna böyük təsir göstərir və onun artmasına səbəb olur. 
Məlumdur ki, suyun dielektrik nüfuzluğu 81-ə bərabərdir, 
minerallaşmış suyun dielektrik nüfuzluğu ondan da çoxdur. Müxtəlif 
downloaded from KitabYurdu.org

---

16 
duzlarla zənginləşmiş binar elektrolitlərdə dielektrik nüfuzluğu 
məlum Falkenqaqen düsturu ilə hesablanır: 

0
+3.79
c

-məhlulun 
dielektrik nüfuzluğu; 

0
-təmiz suyun dielektrik nüfuzluğudur; c-1 litr 
məhlulun mollarla zənginliyidir. 
Eksperiment yolu ilə göstərilmişdir ki, qumun dielektrik nüfuz-
luğu, doyuran məhlulun zənginliyinin dəyişməsinin 0-dan 2q/l 
qiymətində sabit qalır və 

f(

) asılılığının qum üçün eyni xarakterə 
malik olduğu müşahidə olunur. Nəmliyin cüzi qiymətlərində 
dielektrik nüfuzluğunun nəmlikdən asılı olaraq dəyişməsi xətti 
xarakter daşıyır. 
Təcrübi olaraq müəyyən olunub ki, məsaməliliyi 5-15% 
hüdudunda dəyişən və nəmliyi 1%-dən çox olmayan süxurlarda 
dielektrik nüfuzluğu aşağıdakı düsturla təyin edilir: 

0

n

-nəmlik; 

0
-quru süxurun dielektrik nüfuzluğudur; n-emprik 
sabitdir, bu süxurun tipindən asılıdır və 0,3-0,33 hüdudunda dəyişir. 
Təcrübi olaraq müəyyən olunub ki, eyni məsaməliliyə və 1-2% 
nəmliyə malik olan süxurlarda dielektrik nüfuzluğunun qeyri-bərabər 
dəyişməsi güman olunur ki, bu bir halda sərbəst su ilə, digər halda 
isə bağlı su ilə əlaqədardır. Əsas var ki, bu prosesdə bərk və maye 
faza sərhədində iki qat elektrik təbəqələşməsinin rolu çox böyükdür. 
Tədqiqatlardan alınan nəticələr göstərir ki, nəmliyin cüzi miqdarda 
dəyişməsi dielektrik nüfuzluğunun dəyişməsinə əhəmiyyətli dərəcədə 
təsir edir.