YAŞar seyiDLİ, naiLƏ ƏLİyeva, xumar əHMƏDBƏYLİ Ümumtəhsil məktəblərinin 9-cu sinfi üçün


Ekskursiyalar, müşahidələr, praktik və laboratoriya işləri



Yüklə 3,69 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/20
tarix16.03.2017
ölçüsü3,69 Kb.
#11677
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20

Ekskursiyalar, müşahidələr, praktik və laboratoriya işləri  
Real  şəraitdən asılı olaraq (təbii  əhatə  və  məktəbin yerləşdiyi yerdən, 
yaxınlıqda elmi-tədqiqat və tibbi müəssisələrin olmasından, məktəbin texniki 
təchizatından və s. asılı olaraq) müşahidə  və eksperimentlərlə müşayiət olunan 
ekskursiyalar təşkil etmək olar. Məsələn, 
  Kimyəvi laboratoriya 
  Xəstəxana (mikrobiologiya, histologiya laboratoriyaları, rentgen kabineti 
və s.) 
  Meşə, şirin su hövzəsi, çəmən və s. 
Ekskursiyanın keçirildiyi yerdən asılı olaraq şagirdlər müşahidə etdikləri quruluş 
səviyyəsini, tətbiq olunan metodları şərh edir və nəticə çıxarırlar.  
 
Dərsə aid layihə və tədqiqat işləri üçün mövzu  
•  Canlı  təbiətin müxtəlif quruluş  səviyyələrində insan orqanizmini öyrənən 
metodlar. 
 
Elektron resurslar  
http://school.xvatit.com/index.php?title=Уровни_организации_живой_материи.
_Полные_уроки  
https://www.youtube.com/watch?v=-xocBjCTaqg  
 
Qiymətləndirmə meyarı: təqdimat hazırlama 
I səviyyə II 
səviyyə III 
səviyyə IV 
səviyyə 
Canlıları öyrənən 
elm sahələri (sito-
logiya, histologiya, 
biokimya) və canlı-
ların quruluş səviy-
yələri barədə məlu-
matı yalnız müəlli-
min köməyi ilə 
toplayır, təqdimat-
lar hazırlamaqda 
çətinlik çəkir.
 
Canlıları öyrənən 
elm sahələri (sitolo-
giya, histologiya, 
biokimya) və 
canlıların quruluş 
səviyyələri barədə 
məlumatı qismən 
toplayır, təqdimatlar 
hazırlayarkən tez-
tez səhvlərə yol 
verir.
Canlıları öyrənən 
elm sahələri (sitolo-
giya, histologiya, 
biokimya) və 
canlıların quruluş 
səviyyələri barədə 
məlumatı toplayır, 
təqdimatlar 
hazırlayarkən kiçik 
səhvlər buraxır.
 
Canlıları öyrənən 
elm sahələri (sito-
logiya, histolo-
giya, biokimya) 
və canlıların 
quruluş səviyyə-
ləri barədə ətraflı 
məlumat toplayır, 
dolğun 
təqdimatlar 
hazırlayır.
 
 
 
 

 
35
MÖVZULAR ÜZRƏ TƏLİM MATERİALLARI İLƏ 
İŞ TEXNOLOGİYASININ ŞƏRHİ 
 
BÖLMƏ 1. HÜCEYRƏ VƏ ORQANİZM 
CANLI SİSTEMİN ƏSASIDIR 
 
 
 
 
 
 
 
TƏDRİS VAHİDİ ÜZRƏ  
REALLAŞDIRILACAQ ALT STANDARTLAR 
 
 
TƏDRİS VAHİDİ ÜZRƏ ÜMUMİ SAATLARIN MİQDARI:  
7 saat 
KİÇİK SUMMATİV QİYMƏTLƏNDİRMƏ: 
 
 
      1 saat
 
 
 
Dərs 3 / Mövzu 3:
 
HÜCEYRƏNİN KİMYƏVİ TƏRKİBİ 
 
 
Mövzunun araşdırılması zamanı müəllim fənlərarası inteqrasiya yaratmaqla 
şagirdlərin kimya, fizika və coğrafiya fənnindən 9-cu sinfə qədər qazandıqları  bilik 
və bacarıqlara istinad edir. Şagirdlər biliklərinə  əsaslanaraq aşağıdakı sualları 
müzakirə edə bilərlər: 
– Cansız təbiətdə hansı kimyəvi maddələrə təsadüf edilir? 
– Canlı təbiətdə hansı kimyəvi maddələrə təsadüf edilir? 
Alt 
STANDART 
1.1.2. Canlıların kimyəvi tərkibini şərh edir. 
 
 
Təlim 
NƏTİCƏLƏRİ 
  Hüceyrənin element  tərkibini şərh edir. 
 
 
Əsas  
ANLAYIŞ VƏ 
TERMİNLƏR  
Makroelement, mikroelement 
1.1.1. Canlıların quruluşu və müxtəlifliyi haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir. 
1.1.2. Canlıların kimyəvi tərkibini şərh edir. 
1.1.3. Canlıların quruluşunun öyrənilməsinə dair laboratoriya işlərində müasir avadanlıq-
lardan istifadə qaydalarını izah  edir.  
2.1.1. Bioloji proseslərin mahiyyət və məzmunu ilə bağlı təqdimatlar hazırlayır.  
2.1.2. Maddələr mübadiləsinin pozulma səbəblərini faktlarla izah edir və təqdimatlar 
hazırlayır. 
2.1.3. Bioloji proseslərin mahiyyəti və  məzmununu, baş verən dəyişiklikləri riyazi 
üsullarla əsaslandırır.
FƏSİL –
1
CANLI ORQANİZMLƏRİN KİMYƏVİ TƏRKİBİ 

 
36
– Cansız təbiətdə hansı kimyəvi elementlərə təsadüf edilir? 
– Canlı orqanizmlərdə hansı kimyəvi elementlər olur? 
– Hansı elementlər həm canlıların, həm də cansızların tərkibində rast gəlinir? Bu 
nəyi sübut edir? 
Müzakirə zamanı müəllim  şagirdlərin fikrini ona yönəldir ki, canlı  və cansız 
təbiətin obyektlərinin tərkibi keyfiyyətcə oxşar, kəmiyyətcə isə fərqlidir.
 
 
Tədqiqat sualı: 
Hüceyrədə kimyəvi elementlərin tərkibi və əhəmiyyəti 
necədir? 
 
Nəzəri material müəllimin məqsədəuyğun hesab etdiyi  üsullarla aparıla bilər. 
Mövzuda verilmiş materialla tanış olduqca şagirdlər tədricən “Öyrəndiklərinizi 
tətbiq edin və yoxlayın” bölümündə təqdim olunmuş cədvəli, yaxud digər sxem və 
cədvəlləri doldura bilərlər. 
 
 
Dərsin əsas məzmunu 
• Təbiətin canlı və cansız obyektlərinin kimyəvi tərkibinin oxşarlığı. 
• Hüceyrənin element tərkibi: makro və mikroelementlər. 
• Hüceyrədə kimyəvi elementlərin əhəmiyyəti.
 
 
Təklif olunan cədvəl, sxem və krossvordlar 
 
ELEMENT
 
Orqanizmdə 
kütlə payı
 (%) 
BİOLOJİ ƏHƏMİYYƏTİ 
Makroelementlər:
O, C, H, N 
62,3 
Suyun və hüceyrənin bütün üzvi birləşmələrinin tərkibinə 
daxildirlər 
Р 1,0 
Nuklein 
turşularının, ATF-in, bəzi fermentlərin, sümük 
toxuması və dişlərin mina qatının tərkibinə daxildir. 
Са
2+
 2,5 
Bitkilərdə hüceyrə qılafının, heyvanlarda isə sümük və 
dişlərin tərkibinə daxildir, qanın laxtalanmasında iştirak edir. 
Mikroelementlər:1–0,01 
S 0,25  Zülalların, vitaminlərin və fermentlərin tərkibinə daxildir. 
К
+
 0,25 
Sinir 
impulslarının ötürülməsini təmin edir, zülal sintezi, 
fotosintez, bitkilərin böyümə proseslərinin fermentlərini 
fəallaşdırır. 
CI
-
 0,2 
Xlorid 
turşusunun tərkibində olub, mədə şirəsinin bir 
komponentidir, fermentləri fəallaşdırır

Na
+
 0,1 
Sinir 
impulslarının ötürülməsini, hüceyrədə osmotik təzyiqi 
təmin edir, hormonların sintezini stimullaşdırır. 
Мg
2+
 
0,07 
Xlorofil molekulunun, sümüklərin və dişlərin tərkibinə 
daxildir, DNT molekulunun sintezini, enerji mübadiləsini 
fəallaşdırır. 
I
-
 0,1 
Qalxanabənzər vəzinin hormonu tiroksinin tərkibinə daxildir, 
maddələr mübadiləsinə təsir edir. 

3+
 0,01 
Hemoqlobinin, 
mioqlobinin, büllurun və buynuz qişanın 
tərkibinə daxildir, fermentləri fəallaşdırır, xlorofilin sintezində 
iştirak edir. Toxumalara və orqanlara oksigenin nəqlini təmin 
edir. 
                                    ≤ 0,01 
Cu
2+
  
Qanyaratma 
proseslərində, fotosintezdə iştirak edir, 

 
37
hüceyrədaxili oksidləşdirici prosesləri kataliz edir 
(sürətləndirir) 
Мn  
Bitkilərin məhsuldarlığını artırır, fotosintez prosesini 
fəallaşdırır, qanyaradan proseslərə təsir edir. 
В  
Bitkilərin böyümə prosesinə təsir edir 
F  
Dişlərin mina qatının tərkibinə daxildir, çatışmazlıqda kariyes, 
çox olduqda isə fluyuoroz xəstəliyi inkişaf edir. 
 
 
 
 
 
 
Elektron resurslar  
http://festival.1september.ru/articles/630320/ 
http://nashashcola.ru/ximicheskij-sostav-kletki.html 
 
Qiymətləndirmə meyarı: şərhetmə 
I səviyyə II 
səviyyə III 
səviyyə IV 
səviyyə 
Hüceyrənin element  
tərkibini şərh 
edərkən tez-tez 
səhvlərə yol verir.
 
Hüceyrənin element  
tərkibini müəllimin 
sualları əsasında 
şərh edir. 
 
Hüceyrənin element  
tərkibini əsasən şərh 
edir.
 
Hüceyrənin 
element  tərkibini 
ətraflı şərh edir.
 
•  Makroelementlər: oksigen, karbon, hidrogen, azot, 
kükürd, fosfor, xlor, kalium, maqnezium, natrium, kalsium 
və dəmir   
• Mikroelementlər: sink, mis, yod, flüor, kobalt, selen 
 
Kimyəvi 
elementlər 
 
 
•  Qeyri-üzvi: su, mineral duzlar 
•  Üzvi: zülallar, yağlar, karbohidratlar, nuklein turşular. 
 
 
Kimyəvi 
maddələr 
 

 
38
Dərs 4 / Mövzu 4:
 
HÜCEYRƏNİN QEYRİ-ÜZVİ BİRLƏŞMƏLƏRİ 
Mətnlə tanış olmazdan əvvəl  şagirdlər qazanılan biliklərə  əsaslanaraq sualları 
müzakirə edirlər: 
– Makroelement (mikroelement) nədir? 
– Hansı qida məhsullarının tərkibində makroelementlər (mikroelementlər) var?
 
– Mikroelementlərin bioloji əhəmiyyəti nədir? 
– Bitki və heyvan orqanizmlərində kimyəvi elementlərin çatışmazlığı hansı 
xəstəliklərə səbəb olur? 
Sonra dərslikdəki suallar müzakirə oluna bilər. Müəllim lövhədə belə bir sxem 
tərtib edə bilər: 
 
 
 
 
– Suyun bu miqdarda olmasına hansı zərurət var? 
 
Alt 
STANDARTLAR
1.1.2. Canlıların kimyəvi tərkibini şərh edir. 
2.1.1. Bioloji proseslərin mahiyyət və  məzmunu ilə bağlı 
təqdimatlar hazırlayır.  
 
 
 
Təlim 
NƏTİCƏLƏRİ 
  Hüceyrədə su və mineral birləşmələrin xüsusiyyətlərini və 
funksiyalarını şərh edir.  
  Suyun canlıların həyatındakı  əhəmiyyəti ilə bağlı  təqdimat 
hazırlayır. 
 
 
 
Əsas  
ANLAYIŞ VƏ 
TERMİNLƏR  
 
Hidrofil maddələr, hidrofob maddələr
 
 
Hüceyrənin  
kimyəvi tərkibi 
Qeyri-üzvi 
birləşmələr 
 
Üzvi birləşmələr 
 
Su (70 – 80%) 
Mineral duzlar 
(1,0 – 1,5%) 
 
Zülallar (10 – 20%) 
Karbohidratlar 
(0,2 – 2%) 
 
Yağlar (1 – 5%) 
Nuklein turşuları 
(1 – 2%) 

 

şag
“Ö

int
ist
fun
ed
 
 
 

• H
• 
olu
• H
• H
 
M



pa

ok
pa
ele
ma
ədqiqat sualı:
  C
 
Paraqrafın  m
girdlər bu barə
Öyrəndiklərinizi
üstəqil iş  də  ta
teqrasiya yaratm
tinad etməsi 
nksiyalarının o
dir  və qısaca şər
Mətnlə tanış o
ərsin əsas məzm
Hüceyrənin tərk
Suyun quruluş 
unanda). 
Hidrofil və hidro
Hüceyrənin tərk
Məsələlərin həlli
Fənlərarası  in
əll etməyi təklif 
ə kimya fənlərin
Mineral gübr
üəyyən olunmas
Mineral gübr
ayı ilə müəyyən
əyəri onun tərki
ksidinin payı ilə
ayı ilə ifadə edil
Verilmiş  ma
ementin nisbi at
addənin nisbi m
Canlı orqanizm
birləşmələr) h
materialında suy
ədə  aşağı siniflə
i  tətbiq edin 
apşırılır. Mövz
ması  və  şagirdl
məqsədəuyğu
nun strukturu i
rh edir. Məsələn
olduqca təklif o
munu 
kibinə daxil olan
xüsusiyyətləri
ofob maddələr.
kibinə daxil olan
i   
nteqrasiya yarat
f edə bilər. Aşağ
ndən qazandıqla
rələrdə birləşm
sına dair məsələ
rənin qida dəyə
n edilir. Şərti  o
ibində olan azo
ə, kalium gübrəl
lir.  
addədə elemen
tom kütləsinin o
molekul kütləsin
39
mdə su və mine
ansı funksiyala
yun kimyəvi xa
ərdə kimya dər
və yoxlayın”
zunun araşdırılm
lərin kimya fən
undur. Məsəl
ilə  əlaqəsini  ək
n

olunan sxem, ya
n qeyri-üzvi ma
i  və hüceyrədə
n mineral duzlar
tmaq üçün mü
ğıdakı hesablam
arı bacarıqlara ə
ənin düsturuna
ələr.  
əri onun tərkibi
olaraq qəbul ed
t elementinin p
lərininki isə on
ntin kütlə payı
onun bir moleku
nə bölmək lazım
eral duzlar (qe
arı yerinə yetir
assələri barədə
rslərindən lazım
bölümündə  bu
ması zamanı  m
nnindən reallaşd
ən, müəllim 
ks etdirən sxem
axud cədvəl tədr
addələr.  
ə  əhəmiyyəti  
r və onların bio
əllim  şagirdlərə
maları apararkən
əsaslanırlar. 
a görə qidalı  m
ində olan qida 
dilmişdir ki, az
payı ilə, fosfor g
un tərkibində o
ını  (

) hesab
ulda olan atoml
mdır.  
yri-üzvi 
rir?  
məlumat olma
mi məlumat alm
u barədə  şagi
müəllimin fənlə
dırdıqları bacar
şagirdləri 
mlərlə,  şəkillərlə
 
ricən doldurulur
əlavə  məlumat 
oloji əhəmiyyəti
ə müxtəlif məs
n şagirdlər riyaz
maddələrin tərk
elementlərinin 
zot gübrələrinin
gübrələrinin – 
olan kalium oks
blamaq üçün h
larının sayına ha
asa da 
mışlar. 
irdlərə 
ərarası 
rıqlara 
suyun 
ə tanış 
r.
 
təklif 
i. 
sələlər 
ziyyat 
kibinin 
kütlə 
n qida 
fosfor 
idinin 
həmin 
asilini 

 
40

  = (n·A
r
 · 100%)/ M
r
 
 
burada:  

 – maddədə elementin kütlə payı, 
n – kimyəvi formulda indeks,  
A
r
 – nisbi atom kütləsi,  
M
r
 – maddənin nisbi molekul kütləsidir  
 
Məsələ.  Natrium və ammonium şorasında azot elementinin kütlə payını (%) 
müəyyən edin.  
 
Həlli: 
Natrium şorasının formulu: NaNO
3  
Natrium şorasında azotun kütlə payı belə hesablanır:  

(N) =14/85×100%=16,5% 
Ammonium şorasının formulu: NH
4
NO

Ammonium şorasında azotun kütlə payı belə hesablanır: 

(N) =2×14/80×100%=35% 
 
Təklif olunan cədvəl, sxem və krossvordlar  
Suyun xassələri Hüceyrənin həyat fəaliyyətində əhəmiyyəti 
1. Həlletmə qabiliyyəti 
– su məhlullarında bütün biokimyəvi 
reaksiyalar gedir; 
– müxtəlif maddələrin daşınması üçün mühit 
(qomeostaz). 
2. Yüksək istilik tutumu və 
istilik keçiriciliyi 
– istilik tarazlığının qorunması; 
– orqanizmin bütün hissələri arasında istiliyin 
bərabər paylanması. 
3. Yüksək buxarlanma 
intensivliyi 
– istiliyin tez bir zamanda itkisi; 
– istiliyin həddindən çox artmasından qoruyur.  
4. Suyun sıxıla bilməməsi  
– hüceyrənin formasının saxlanması. 
5. Suyun yüksək səthi sıxılma 
qüvvəsi  
– bitkilərdə maddələrin yuxarı və aşağı 
istiqamətdə daşınmasını, kapillyarlarda qanın 
hərəkətini təmin edir. 
 
 

 
41
 
 
 
Dərsə aid layihə və tədqiqat işləri üçün mövzular  
• Hüceyrənin kimyəvi tərkibinin öyrənilməsinin nəzəri və praktik əhəmiyyəti. 
• İnsan orqanizmində bəzi kimyəvi elementlərin çatışmazlığı ilə əlaqədar xəstəlik-
lər, onların profilaktikası və müalicəsi. 
 
Qiymətləndirmə meyarları: şərhetmə,  təqdimat hazırlama 
I səviyyə II 
səviyyə III 
səviyyə IV 
səviyyə 
Hüceyrədə su və 
mineral 
birləşmələrin 
xüsusiyyətlərini və 
funksiyalarını 
çətinliklə şərh edir.  
 
Hüceyrədə su və 
mineral 
birləşmələrin 
xüsusiyyətlərini və 
funksiyalarını şərh 
edərkən tez-tez 
səhvlər buraxır.  
Hüceyrədə su və 
mineral 
birləşmələrin xüsu-
siyyətlərini və 
funksiyalarını şərh 
edərkən kiçik qeyri-
dəqiqliyə yol verir.  
Hüceyrədə su və 
mineral birləşmə-
lərin xüsusiyyət-
lərini və funksiya-
larını düzgün şərh 
edir.  
 
Suyun canlıların 
həyatındakı əhə-
miyyəti ilə bağlı 
təqdimatı yalnız 
yoldaşlarının 
köməyi ilə  
hazırlayır. 
Suyun canlıların hə-
yatındakı əhəmiy-
yəti ilə bağlı 
təqdimat hazır-
layarkən müəllimin 
köməyindən 
istifadə edir. 
Suyun canlıların hə-
yatındakı 
əhəmiyyəti ilə bağlı 
təqdimat hazırlayır. 
 
Suyun canlıların 
həyatındakı əhə-
miyyəti ilə bağlı 
ətraflı təqdimat 
hazırlayır. 
 
 
Hüceyrənin mineral 
maddələri 
Kationlar 
Na
+
, K
+
, Ca
2+
, Mg
2+
, NH
4
+
 
Anionlar 
HPO
4
2-
, H
2
PO
4
-
, Cl
-
, HCO
3
-
, NO
3
-

SO
4
2-
, PO
4
3-
, CO
3
2-
 

 
42
Dərs 5 / Mövzu 5:
 
HÜCEYRƏNİN ÜZVİ BİRLƏŞMƏLƏRİ. 
KARBOHİDRATLAR, LİPİDLƏR 
 
Şagirdlər əvvəl qazanılmış biliklərə əsaslanaraq sualları müzakirə edirlər: 
– Canlı orqanizm hüceyrələrinin tərkibinə hansı üzvi maddələr daxil olur? 
– Onlar hansı kimyəvi elementlərdən təşkil olunmuşlar? 
– Bu maddələr hansı funksiyaları yerinə yetirir? 
– Hansı üzvi maddələr hidrofobdur (hidrofildir)? 
 
Tədqiqat sualı:
  Canlı orqanizmdə karbohidratlar və yağlar hansı funksiyaları 
yerinə yetirir? 
 
Paraqrafın nəzəri materialı ilə tanışlıq müəllimin məqsədəuyğun hesab etdiyi  
üsullarla aparıla bilər. Tədricən “Öyrəndiklərinizi tətbiq edin və yoxlayın” 
bölümündə təqdim olunmuş cədvəl, yaxud digər sxem və cədvəllər doldurulur.
 
 
Dərsin əsas məzmunu 
• Hüceyrədə üzvi maddələr. 
• Makromolekullar (polimerlər, biopolimerlər). 
• Karbohidratların quruluşu və xassələri. 
• Lipidlərin quruluşu və xassələri. 
• Karbohidratların və lipidlərin funksiyaları. 
 
Məsələlərin həlli  
Şagirdlər dərslikdəki (“Öyrəndiklərinizi tətbiq edin və yoxlayın” blokunda), yaxud 
müəllimin məsləhət bildiyi digər məsələləri həll edib nəticə  çıxarırlar. 
Hesablamaları apararkən  şagirdlər riyaziyyat, fizika və kimya fənlərindən  əldə 
etdikləri bacarıqlara istinad edirlər.  
Məsələ. Yağın oksidləşməsi zamanı 5,5 q su alınmışdır. Oksidləşmədən əvvəl bu 
yağın parçalanmasından alınan enerji neçə qram karbohidratın parçalanmasından 
alınan enerjiyə bərabərdir? 
 
Alt 
STANDARTLAR
1.1.2. Canlıların kimyəvi tərkibini şərh edir. 
2.1.3. Bioloji proseslərin mahiyyəti və məzmununu, baş verən də-
yişiklikləri riyazi üsullarla əsaslandırır. 
 
 
Təlim 
NƏTİCƏLƏRİ 
  Hüceyrənin üzvi  birləşmələrinin – karbohidrat və lipidlərin 
xüsusiyyətlərini şərh edir. 
  Karbohidrat və lipidlərin oksidləşməsi zamanı    baş verən 
dəyişikliklərə aid riyazi hesablamalar aparır və müvafiq 
nəticələr çıxarır. 
 
 
Əsas  
ANLAYIŞ VƏ 
TERMİNLƏR  
Polimer, monomer, biopolimer, monosaxarid, disaxarid, lipid,  
polisaxarid  

 
43
Həlli: 
1 q yağ – 1,1 q su (oksidləşmə) 
5  q yağ – 5,5 q su  
5  q yağ tam parçalanarkən 5×38,9 kC = 194,5 kC enerji alınır 
1 q karbohidratın tam parçalanması zamanı 17,6 kC enerji alınır  
194,5:17,6 ≈ 11,05 q karbohidrat 
 
Təklif olunan cədvəl, sxem və krossvordlar 
 
Karbohidrat 
qrupları 
Misallar 
Harada rast gəlinir Xassələri 
Monosaxaridlər   qlükoza
fruktoza
qalaktoza 
Üzüm şirəsində, meyvələrin 
əksəriyyətində, heyvan və 
insan qanında, süddə. 
suda asan həll olur, 
şirin dada malikdir 
dezoksiriboza, 
riboza 
nuklein turşuları və ATF-in 
tərkibinə daxildir 
Polisaxaridlər 
nişasta
sellüloza, 
qlikogen, xitin 
bitkilərdə hüceyrə divarını 
sellüloza təşkil edir, göbələk 
və heyvan hüceyrələrində  
xitinə, glikogenə rast gəlinir 
monomer halqaların 
sayı artdıqca suda 
həllolma qabiliyyəti 
azalır,  şirin dad itir 
 
 
 
LİPİDLƏRİN FUNKSİYASI 
enerji mənbəyi 
1 q yağ tam parçalanarkən 38,9 kC enerji ayrılır 
inşaat funksiyası 
Onlar suda həll olmur və hidrofob xassələrinə görə 
membranın tərkibinə daxil olmaqla maddələrin bir 
çoxunun hüceyrə daxilinə keçməsinin qarşısını alır.  
bədən temperaturunun 
tənzimlənməsi 
Quşlar və məməlilərdə  dəri altında piy qatının olması 
onların  bədən temperaturunun sabit saxlanılmasını 
təmin edir və heyvanların qış mövsümündə  də  aktiv 
olmasına şərait yaradır.  
ehtiyat su mənbəyi 
1 kq yağ oksidləşərkən, adətən, 1,1 kq su alınır 
Quruluşu 
monosaxaridlər: qlükozafruktoza
qalaktozadezoksiriboza və riboza 
 
polisaxaridlər: nişastasellüloza 
qlikogen, xitin 
1 q karbohidrat tam parçalanarkən 
17,6 kC enerji yaranır. 
Bitkilərdə hüceyrə divarını 
sellüloza təşkil edir, göbələk və 
heyvan hüceyrələrində  xitinə rast 
gəlinir
Funksiyaları
 
Sadə 
Mürəkkəb
C, H, O
Enerji 
mənbəyi
İnşaat 
Kimyəvi tərkibi
 
KARBOHİDRATLAR

 
44
 
Yüklə 3,69 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin