Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
Yüklə 7,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 239
aydınlaşdıracaqlar. Buna əminəm. Yəqin ki, haqqımda hər cür məlumatları var. Necə adam olduğumu siz də yaxşı bilirsiniz. Hər halda, özümə görə pis adam sayılmamışam. Əlbəttə, böyük ağıl sahibi deyiləm. Amma işə can yandırmışam. Həmişə Partiya üçün əlimdən gələni etmişəm. Bəlkə düz demirəm? Necə fikirləşirsiniz, beş illə canımı qurtara bilərəm? Yaxşı, lap olsun on il! Mənim kimi adamlar əmək düşərgəsində də böyük fayda gətirə bilərlər. Axı bircə dəfə ayağı büdrədiyinə görə adamı güllələməzlər. -Özünüzü günahkar sayırsınız? -Əlbəttə günahkaram! -Parsons teleekrana bacardığı qədər çox yarınmağa çalışaraq ucadan qışqırdı. – Siz necə düşünürsünüz, məgər Partiya günahsız adamı həbs edər? -Onun qurbağayabənzər sifəti sakitləşdi, hətta üzündə yüngülvari özündənrazılıq ifadəsi də peyda oldu. -Fikir cinayəti dəhşətli şeydir, dostum!-deyə sifətinə müdrik ifadə verməyə çalışaraq sözünə davam etdi.-Çox məkrli şeydir. Adamı elə yerdə yaxalayır ki, heç özünün də xəbərin olmur. Bilirsiniz mən harada ilişmişəm? Yuxuda! Sizə olanı deyirəm. Harada olmuşamsa, yaxşı işləmişəm. Bacardığımı eləməyə çalışmışam. Heç vaxt da ağlıma gəlməyib ki, beynim belə zir- zibillə dolu ola bilər. Ən pisi də odur ki, bunları yuxuda danışırammış. Heç bilirsiniz, dilimdən hansı sözləri eşidiblər? O, səsini alçaltdı, ağır xəstənin yanında onun diaqnozu barəsində həkimlə danışan adam kimi məhrəm pıçıltıya keçdi. -Demişəm ki, “Rədd olsun Böyük Qardaş!” Gör bir dilimdən necə sözlər çıxıb! Həm də dəfələrlə təkrarlamışam. Amma öz aramızdır, dostum, bircə ona sevinirəm ki, məsələ çox böyüməmiş məni həbs eləyiblər. Bilirsiniz, tribunal qarşısına çıxanda nə demək istəyirəm? Deyəcəyəm ki, “Çox sağ olun!” Deyəcəyəm ki, “İş-işdən keçməmiş məni xilas etdiyinizə görə çox sağ olun!”. -Bəs sizi kim ələ verib?-deyə Uinston soruşdu. -Balaca qızım!- Parsons kədər qarışıq qürurla dilləndi.- Açar deşiyindən mənə qulaq asırmış. Sözlərimi eşidib, ertəsi gün də birbaşa patrulların yanına gedib. Yeddi yaşlı soxulcan üçün çox da pis başlanğıc sayılmamalıdır, elə deyilmi? Fikirləşirsiniz ki, ondan incimişəm? Qətiyyən! Əksinə, fəxr edirəm. Qızımın bu hərəkəti bir daha göstərir ki, uşaqlarıma düzgün tərbiyə vermişəm. Parsons bir neçə dəfə skamyada oturub yenə tələsik yerindən qalxdı. Paraşaya uzun-uzadı baxdı. Sonra əlinin bir hərəkəti ilə qısa şalvarını aşağı saldı. -Bağışla, dostum! Daha dözə bilmirəm. Görünür, həyəcandandır. Parsons iri dalını paraşaya basdı. Uinston əlləri ilə üzünü qapadı. -Smit!-dərhal da teleekranəsəbi qışqırtı eşidildi. - Aıtmış-yetmiş doqquz, Smit U! Əlinizi sifətinizdən çəkin! Kamerada üzü qapamaq olmaz!” Uinston əllərini aşağı saldı. Parsons uzun müddət və səs-küylə özünü boşaltdı. Sonra məlum oldu ki, paraşanın qapağı yaxşı bağlanmır. Kameranı bürümüş dəhşətli iy bir neçə saat çəkilmədi. Parsonsu da apardılar. Kamerada bir ucdan yeni dustaqlar peyda olur və sirli şəkildə yoxa çıxırdılar. “101-ci otağa” çağrılan bir qadının bu sözləri eşidərkən necə büzüşüb yumağa döndüyü və rənginin ağappaq ağardığı Uinstonun diqqətindən yayınmadı. Vaxt isə keçirdi. Əgər onu kameraya səhər gətirmişdilərdə, indi axşam üstü olmalı idi. Əgər gündüz gətirmişdilərsə, onda gecə yarısıdır. Kamerada kişili-qadınlı altı dustaq qalmışdı. Heç kimdən səs-səmir çıxmırdı. Uinstonla üzbəüz uzun dişli və sanki çənəsi olmayan bir nəfər oturmuşdu. Sifəti eynən hansısa iri, amma ziyansız gəmiricini xatırladırdı. Ləkə basmış ətli ovurdları o qədər şişkin idi ki, istər- istəməz adamın fikrindən ağzında nə isə yeməli bir şey gizlətdiyi fikri keçirdi. İşıqlı, qonur “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 240
gözləri qorxa-qorxa bir sifətdən o birinə zillənirdi. Amma kiminsə baxışları ilə rastlaşanda tez gözlərini yayındırırdı. Qapı açıldı, kameraya yeni dustaq gətirdilər. Onu görəndə Uinstonun bədənindən soyuq gizilti keçdi. Yeni dustaq adi görünüşlü, ilk baxışdan o qədər də rəğbət doğurmayan adam idi. Tutulana qədər yəqin haradasa texnik, ya da mühəndis işləmişdi. Sifətindəki üzgünlüyə baxanda heyrətlənməmək olmurdu. Üzü qurumuş kəllə sümüyünü xatırladırdı. Arıqlıqdan ağzı ilə gözləri çox böyük görünürdü. Gözlərində kiməsə, yaxud nəyəsə öldürücü, qarşısıalınmaz nifrət həkk olunmuşdu. Təzə dustaq Uinstondan bir az aralıda skamyada oturdu. Uinston ona baxmırdı. Amma sadəcə kəllə sümüyündən ibarət üzgün sifət gözlərinin qarşıından heç cür çəkimir, əzab verirdi. İşin nə yerdə olduğunu qəflətən anladı. Bu adam acından ölürdü. Deyəsən eyni fikir kameradakıların hamısının ağlına eyni anda gəlmişdi. Skamya boyu yüngül hərəkət sezildi. Çənəsiz adam gözaltı sifəti kəllə sümüyünə bənzəyən adama baxır, sonra günahkarcasına gözlərini yayındırır, dönüb təkrar bir də baxırdı. Sanki bu sifət qarşısıalınmaz qüvvə ilə onu özünə çəkirdi. Çənəsiz adam yerində qurcalandı, nəhayət ayağa qalxdı, bütün kameradan keçib sifəti kəllə sümüyünə bənzəyən adama yaxınlaşdı. Kombinezonunun cibində xeyli qurdalanandan sonra bir dilim çirkli çörək çıxarıb utana-utana ona uzatdı. Teleekrandan dəhşətli, qulaqbatırıcı bağırtı eşidildi. Çənəsiz adam bir anda özünü arxaya atdı. Sidəti kəllə sümüyünə bənzəyən adam dərhal əllərini arxasında gizlətdi. Hərəkəti ilə təklif olunan çörəkdən imtina etdiyini teleekrana göstərmək istəyirdi. -Bamsted!-teleekran bağırırdı.-İyirmi yeddi-otuz bir, Bamsted D. Çörəyi yerə atın! Çənəsiz adam çörək dilimini döşəməyə tulladı. -Dayandığınız yerdə durun! Üzünüzü qapıya çevirin! Tərpənməyin! Çənəsiz adam əmrlərə tabe oldu. Şişkin yanaqlarının titrəməsini hec cür saxlaya bilmirdi. Qapı cingilti ilə açıldı. Gənc zabit içəri girib bir addım kənara çəkildi. Arxasında alçaq boylu, enli çiyinləri və qüvvətli qolları olan nəzarətçi dayanmışdı. Nəzarətçi məhbusun qarşısına keçdi, zabitin işarəsi ilə onun düz ağzının üstünə dəhşətli yumruq zərbəsi endirdi. Sanki bədəninin bütün ağırlığını bu zərbəyə qoymuşdu. Çənəsiz adamı elə bil top kimi havaya atdılar. Kamera boyu uçub paraşanın yanında döşəməyə sərildi. Bir müddət hərəkətsiz halda yıxıldığı yerdə uzanıb qaldı. Ağzından və burnunun dəliklərindən tünd qırmızı rəngli qatı qan axırdı. Deyəsən huşunu itirmişdi. Asta-asta hıçqırır, bəlkə də inildəyirdi. Nəhayət qarnı üstə çevrildi, çətinliklə də olsa, dizlərinin və əllərinin üstündə dikəldi. Ağzından hələ də selik və qan axırdı, iki yerə parçalanmış protezi düz qarşısına düşmüşdü. Məhbuslar hamısı əllərini dizlərinin üstünə qoyub səssis-səmirsiz oturmuşdular. Çənəsiz adam əvvəlki yerinə qayıtmışdı. Sifətinin bir tərəfi qap-qara qaralmışdı. Ağzı ortasında balaca qara dəlik görünən çəhrayı rəngli yöndəmsiz ət parçasına çevrilmişdi. Arabir sifərindən kombinezonunun yaxasına qan damlaları düşürdü. Baxışlarında bayaqkından da çox günahkarlıq oxunurdu. Qonur gözləri növbə ilə kameradakıların sifətində dolaşırdı. Sanki hamının gözü qarşısında alçaldıldığına görə adamların ona nə qədər nifrət bəslədiklərini aydınlaşdırmaq istəyirdi. Qapı açıldı. Zabit əlinin güclə sezilən hərəkəti ilə sifəti kəllə sümüyünə bənzəyən adamı göstərdi. -101-ci otağa!-dedi. Uinstonun yaxınlığında kimsə içini çəkib yerində qurdalanmağa başladı. Skelet-adam əlləri bir- birinə sıxılmış halda dizi üstə döşəməyə çökdü. “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 241
-Yoldaş! Zabit!-deyə zarımağa başladı. -Yalvarıram, məni ora aparmayın. Bəyəm hər şeyi açıb deməmişəm? Daha nə öyrənmək istəyirsiniz? Axı boynuma almalı heç bir günah qalmayıb. Sizə nə lazımdısa, deyim, bu dəqiqə etiraf etməyə, öz üstümə götürməyə hazıram. Nə istəyirsinizsə yazın, hər şeyin altından gözüyumulu qol çəkirəm. Amma 101-ci otağa aparmayın. -101-ci otağa!-zabit əmrini təkrarladı. Məhbusun onsuz da kağız kimi avazımış sifəti Uinstonun indiyə qədər təsəvvürünə gətirmədiyi rəng aldı. İndisifəti kəllə sümüyünə bənzəyən adamın sifəti açıq-aşkar yaşıl rəngə çalırdı. -Başıma nə oyun istəyirsinizsə, açın!-deyə o, fəryad qoparırdı. Məni həftələrlə ac saxlamısınız. İşinizi başa çatdırın. Qoyun acından ölüm. Güllələyin! Asın! İyirmi beş il iş verin! Daha kimi satmağımızı istəyirsiniz? Sadəcə deyin, bütün istəklərinizi yerinə yetirməyə hazıram. Ələ verəcəyim adamın kimliyi, onun başına nə oyun açacağınız məni qəti maraqlandırmır. Arvadım, üç uşağım var. Böyüyünün altı yaşı hələ tamam olmayıb. Hamısını tutub gətirin. Gözümün qabağında başlarını kəsin. Sakitcə durub baxacağam. Amma məni 101-ci otağa aparmayın. -101-ci otağa!-zabit əmrini təkrarladı. Skelet-adam hədəqədən çıxmış gözləri ilə digər məhbuslara baxdı. Sanki öz əvəzinə göndərməyə başqa qurban axtarırdı. Gözləri çənəsiz adamın əzilib qana bulaşmış sifətinə zilləndi. Əlini ona tərəf uzadıb təzədən yalvardı. -Siz məni yox, bax onu aparmalısınız,-dedi.- Bayaq nəzarətçi yumruqla vuranda nə dediyini eşitmədiniz? Əgər imkan yaratsanız, hamısını sözbəsöz təkrarlamağa hazıram. Partiyanın əleyhinə çıxan odur, mən deyiləm. Nəzarətçilər skelet-adama tərəf addımladılar. Onun yalvarışları qulaqbatıran çığırtıya çevrildi. -Siz onun nə dediyini eşitmədiniz!-deyə qışqırmağa başladı. -Teleekran işləmirdi. Axtardığınız adam odur! Məni yox, onu aparın!
İki pəzəvəng nəzarətçi qollarından yapışmaq üçün ona yaxınlaşdılar. Sifəti kəllə sümüyünə bənzəyən adam özünü döşəməyə atıb əllərinin ikisi ilə də skamyanın dəmir ayaqlığından yapışdı. Daha heç bir söz demirdi, sadəcə heyvan kimi ulayır, bağırırdı. Nəzarətçilər ayaqlarından yapışdılar, dartıb skamyadan aralamaq istədilər. Skelet-adam heyrətamiz qüvvə ilə müqavimət göstərirdi. Dartışma iyirmi saniyəyə qədər çəkdi. Məhbuslar əllərini dizlərinin üstünə qoyub səssis-səmirsiz oturmuşdular. Hamı düz qarşısına baxırdı. Daha bağırtı səsi eşidilmirdi. Skelet- adam bütün diqqətini skamyanın ayağından mümkün qədər bərk yapışmağa vermişdi. Amma birdən tamam başqa səs eşidildi. Bu, skelet-adamın nəzarətçinin nallı çəkmələrinin altında qırılan barmaqlarının xırçıltısı idi. Onu ayaqlarından dartıb kameradan bayıra sürüdülər. -101-ci otağa!-Zabit üçüncü dəfə əmrini təkrarladı. Addımlarını güclə atan məhbusu apardılar. Başı sinəsinə düşmüşdü. Barmaqları qırılmış əli yanından sallanmışdı. Canında heç bir müqavimət gücü qalmamışdı. Aradan xeyli vaxt keçdi. Skelet-adamı gecə aparmışdılarsa, indi səhər olmalı idi. Səhər aparmışdılarsa, axşama yaxınlaşırdı. Uinston tək idi. Artıq neçə saatdan bəri kamerada ondan başqa kimsə yoxdu. Dar skamyada oturmaqdan bütn bədəni ağrıyırdı, ona görə də arabir kamerada azacıq gəzişirdi. Hələ ki, teleekran üstünə qışqırmırdı. Çənəsiz adamın atdığı çörək parçası bayaqkı yerində idi. Əvvəlcə çörəyə baxmamaq üçün bütün gücünü səfərbər etməli
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 242
olurdu. Sonra susuzluq hissi aclığa üstün gəldi. Ağzının içi yapışqan kimi idi. Zəhrimar dadırdı. Aramsız uğultudan və düz gözünün içinə vuran ağ işıqdan başı gicəllənirdi. Beynində boşluq yarandığını hiss edirdi. Yalnız sümüklərinə qədər işləyən ağrı dözülməz hal alanda ayağa dururdu. Amma hər an huşunu itirib yıxılacağından qorxduğu üçün dərhal da otururdu. Diqqəti fiziki ağrılardan yayınan kimi beynində dəhşətli fikirlər dolaşmağa başlayırdı. Bəzən get-gedə sönməkdə olan ümidlə O`Brayen və ülgüc haqqında fikirləşirdi. Fikirləşirdi ki, ülgücü çörəyin içində də ötürə bilərlər. Əgər ümumiyyətlə çörək versələr... Culiya haqqındakı fikirləri çox dumanlı idi. Bəlkə haradasa qız ondan da çox iztirablara qatlaşmalı olurdu. Bəlkə elə bu saniyələrdə işgəncəyə dözməyərək ağrıdan qışqırırdı. Uinston fikirləşməyə başladı: “Əgər payıma düşən əzabları ikiqat artırmaq şərti ilə Culiyanı xilas etmək imkanı yaransa idi, buna razılaşardımmı? Bəli, razılaşardım”. Lakin bu daha çox ağlının diqtə etdiyi qərar idi. Uinston bir kişi kimi məhz həmin qərarı qəbul etməli olduğunu bildiyi üçün belə fikirləşirdi. Bu qərar hələ hisslərin sınağından çıxmamışdı. Belə yerdə ağrıdan və ağrının hər an yaxınlaşma qorxusundan başqa heç bir hiss olmur. Görəsən, ağrının əzablarını hiss etdiyin halda hansısa səbəbə görə onun daha da şiddətlənməsinə razılıq vermək mümkündürmü? Uinston hələ bu suala cavab tapa bilməmişdi. Yenə addım səsləri eşidildi. Qapı açıldı. O`Brayen içəri girdi. Uinston sıçrayıb ayağa qalxdı. Heyrətdən hər cür ehtiyat hissi yadından çıxmışdı. Uzun illərdən bəri ilk dəfə teleekranın mövcudluğunu da unutmuşdu. -Onlar sizi də ələ keçiriblər!-deyə qışqırdı. -Onlar məni çoxdan ələ keçiriblər,- O`Brayen xəfif, az qala təəssüf bildirən kinayə ilə cavab verdi. O, bir addım kənara çəkildi. Arxasında əlində uzun, qara dəyənək tutmuş enlikürək nəzarətçi göründü. -Siz belə olacağını bilirdiniz, Uinston,-O`Brayen sözünə davam etdi. Özünüzü aldatnayın. Siz bunu bilirdiniz. Həmişə bilmişdiniz. Uinston həmişə, hər şeyi bildiyini indi anladı. Amma bu barədə fikirləşməyin yeri deyildi. Bu anlarda haqqında düşündüyü yeganə şey nəzarətçinin əlindəki dəyənək idi. Dəyənək zərbəsi harasına gəldi dəyə bilərdi: başına, sifətinə, çiyninə, dirsəyinə... Düz dirsəyinə! Ağrıdan az qala iflic olmuş Uinston salamat əli ilə dirsəyindən yapışıb döşəməyə çökdü. Gözünün qarşısında hər şey sarı işığa büründü. Tək bircə zərbənin özü ilə bu qədər ağrı gətirməsi inanılmazdır! İnanılmazdır! Sarı qığılcımlar çəkilib getdi. Uinston başının üstündə dayanıb tamaşa edən iki nəfəri gördü. Nəzarətçi onun yerdə qıvrılmasından həzz alıb gülürdü. İndi ən azı üzərində düşündüyü sualların birinə cavab tapmışdı. Heç vaxt, heç nəyin xatirinə ağrı hissinin azacıq da olsun şiddətlənməsini istəməməlisən! Ağrı başlananda sənə yalnız bir hiss hakim kəsilir-o, tez çəkilib getməlidir! Dünyada fiziki ağrıdan pis heç nə yoxdur. “Ağrının önündə duruş gətirən qəhrəman yoxdur! Ağrıya qalib gələn qəhrəman ola bilməz!”- deyə Uinston əzilmiş dirsəyindən yapışıb döşəmədə qıvrıla-qıvrıla düşünürdü.
II FƏSİL Uinston açılıb-yığılan çarpayıya bənzər bir yerdə uzanmışdı. Çarpayı saydığı şey çox hündür idi, həm də elə quraşdırılmışdı ki, əl-qolunu tərpətmək olmurdu. Kameradakından daha güclü görünən işıq düz sifətinə vururdu. O`Brayen böyründə dayanmışdı. Diqqətlə yuxarıdan aşağı ona baxırdı. Qarşı tərəfdə əlində şpris tutmuş ağ xalatlı bir nəfər görünürdü.
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 243
Hətta gözlərini açandan sonra da Uinston harada olduğunu dərhal anlaya bilmədi. Onda elə təəssürat vardı ki, bu otağa tamamilə fərqli dünyadan, çox-cox uzaqlarda yerləşən sualtı aləmdən üzə-üzə gəlib. Həmin xəyali aləmdə də nə qədər qaldığının isə fərqində deyildi. Həbs edildiyi andan nə gün işığı, nə də qaranlıq görmüşdü. Üstəlik xatirələrində də qırıqlıq yaranmışdı. Bəzi hallarda şüuru, -hətta yatmış vəziyyətdə olan şüur belə,-öz yerini boşluğa buraxaraq onu tamam tərk edirdi. Aradakı boşluğun bir gün, bir həftə, yoxsa cəmisi bir neçə saniyə çəkdiyini isə heç cür bilmək olmurdu. Dirsəyinə ilk zərbə endirilən gündən həyatı cəhənnəmə çevrilmişdi. Başına açılan oyunların yalnız başlanğıc, bütün dustaqların keçdiyi ilkin istintaq hərəkətləri olduğunu sonradan anlamışdı. Hamı ənənəvi siyahı üzrə təqdim edilən cinayətlərdə iştirakını boynuna almalı idi. Bura casusluq, ziyankarlıq və digər oxşar cinayət əməlləri daxil idi. Etiraf tamamilə formal səciyyə daşıyırdı. Çünki istənilən halda işgəncə verilirdi. Uinston neçə dəfə döyüldüyünü, hər döyülmə mərasiminin nə qədər davam etdiyini yadına sala bilmirdi. Hər dəfə onunla beş, yaxud altı nəfər qara uniformalı nəzarətçi məşğul olurdu. Bəzən yumruqla, bəzən dəyənəklə, bəzən dəmir çubuqla döyürdülər. Bəzən isə sadəcə təpiklərinin altına salırdılar. Elə anlar olurdu ki, Uinston utanc hissini tamam itirərək döşəmədə uzanıb heyvan kimi bağırır, ilan kimi qıvrılaraq bitib-tükənmək bilməyən təpik zərbələrindən yayınmağa çalışırdı. Əvəzində isə daha çox təpik yeyirdi. Ağına-bozuna baxmadan hara gəldi vururdular. Qabırğasına, qarnına, dirsəklərinə, topuqlarına, qasığına, xayalarına, onurğa sütununa dəyən təpiklərdən az qala ağlını itirmək dərəcəsinə gəlirdi. Bəzən proses o qədər uzun çəkirdi ki, Uinston onu belə qəddar, amansız üsullarla döydüklərinə görə nəzarətçilərə deyil, bütün bu müddət ərzində huşunu itirib bayılmadığına görə özünə əsəbiləşirdi. Bəzən əsəbləri elə tarıma çəkilirdi ki, hələ çırtma toxunmamış qışqırıb-yalvarır, aman diləyirdi. Belə hallarda nəzarətçinin zərbə endirmək üçün düyümlənən yumruğunu görməsi ağla gələn və gəlməyən bütün cinayətləri boynuna almasına kifayət edirdi. Bəzən heç nəyi boynuna almayacağına qəti qərar verirdi. Belə hallarda Uinstondan hər sözü kəlbətinlə çəkir, etiraflarını ağrının yaratdığı fəryadlar altında dinləyirdilər. Bəzən isə Uinston öz-özü ilə alverə girişir, əvvəlcədən şərt qoyurdu: “Boynuma alacağam, amma dərhal yox! Ağrı dözülməz həddə çatana qədər müqavimət göstərəcəyəm. Qoy üç zərbə, yox, iki zərbə də vursunlar. Sonra istədiklərinmin hamısını deyəcəyəm”. Bəzən tərsliyinə salıb ayaq üstə qalmaq istədiyindən onu yıxılana qədər döyürdülər, sonra isə kartof kisəsi kimi kameranın daş döşəməsinə atırdılar. Özünə gəlməsi üçün bir neçə saat ara verəndən sonra təzədən döyməyə aparırdılar. Arada uzun fasilələr də olurdu. Amma belə fasilələri çətinliklə xatırlayırdı. Çünki ya bütün vaxtı yatır, ya da huşa getmiş vəziyyətdə olurdu. Yatacaq yeri ensiz taxtalardan düzəldilən, çox vaxt divara bağlı vəziyyətdə saxlanan kameranı, balaca çuqun əlüzyuyanı yaxşı xatırlayırdı. Yemək də yadında idi. İsti şorba ilə çörək verirdilər. Bəzən qəhvə də olurdu. Küt ülgüclə üzünü qırxan, arabir də saçlarını qayçılayan dəlləyin gəlişi də yaxşı yadında idi. İşgüzar görkəmli, amma hər şeyə laqeyd nəzərlərlə baxan ağ xalatlı adamların nəbzini yoxlamaları, təzyiqini ölçmələri, göz qapaqlarını qaldırıb baxmaları, kobud əlləri ilə bədəninin hər yerini əlləşdirib sınmış sümük axtarmaları, qollarına yuxu iynəsi vurmaları da yadında idi. İndi nisbətən az döyürdülər. Amma çox hədələyirdilər. Deyirdilər ki, cavabları onları razı salmadığı andan etibarən bütün dəhşətlər daha pis formada yenidən təkrarlana bilər. İndi onu sorğu-suala tutanlar qara uniformalı quldurlar deyil, şüşələri parıldayan eynəklər taxmış cəld hərəkətli, balaca boylu, yup-yumri Partiya intellektualları idi. Onlar bir-birlərini əvəz edərək hər məhbusla on, bəzən hətta on iki saat fasiləsiz işləyirdilər. Uinston vaxt barəsində səhv də edə bilərdi. Amma sorğu-sualın uzunluğuna şübhə yox idi. Partiya araşdırıcıları onun həmişə az da olsa ağrı hissinin qorxusu altında yaşamasında maraqlı idilər. Amma ağrı əsas iş üsulları deyildi. Doğrudur, onlar da Uinstonun şapalaqlayır, qulaqlarını çəkir, saçını dartır, bir ayağı üstə dayanmağa məcbur edir, tualetə buraxmır, gözləri sulanana qədər üzünə gur işıq salırdılar. Lakin bütün bunlar fiziki ağrı verməkdən daha çox onu alçaltmaq, etiraz, yaxud mübahisə niyyətinin qarşısını almaq məqsədi güdürdü. Onların əsl silahı saatlarla arası kəsilmədən davam edən amansız istintaq idi. Uinston əsəb gərginliyindən daha çox xəcalətdən zar-zar ağlayana qədər onu
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 244
dolaşdırırdılar, dilindən tutub tələyə salırdılar, sözlərini istədikləri şəkildə yozurdular, yalanlarını üzə çıxarırdılar, özü-özünə zidd getdiyini sübuta yetirirdilər. Bəzən bir istintaq ərzində beş-altı dəfə ağladığı vaxtlar olurdu. Çox vaxt kobudluqla üstünə qışqırır, cavab verərkən azacıq duruxduğu, yaxud tərəddüd etdiyi anlarda təzədən qara uniformalı nəzarətçilərin yanına göndərəcəkləri ilə hədələyirdilər. Bəzən isə gözlənilmədən rəftarlarını dəyişirdilər. Uinstona “yoldaş” deyirdilər, İngsos prinsiplərinə və Böyük Qardaşın adına and verərək kədərli ahənglə başına bunca müsibətlər gələndən sonra da Partiyaya sədaqətini dilə gətirməməsinin, vurduğu ziyanı anlamamasının səbəblərini soruşurdular. Saatlarla çəkən istintaqın üzüb əldən saldığı əsəbləri davam gətirmirdi. Nəticədə Uinston yenə də göz yaşları axıtmaqdan özünü saxlaya bilmirdi. Sonda beynini deşən bu aramsız səslər onu nəzarətçilərin yumruq və təpiklərindən daha pis sındırdılar. Tələb olunan hər sözü danışan ağıza, istənilən hər kağızı imzalayan ələ çevrildi. Yeganə qayğısı onların hansı etirafı gözlədiklərini qabaqcadan fikirləşib tapmaq, tənə və töhmətlər başlanmamışdan əvvəl hər şeyi boynuna almaq idi. Artıq Partiyanın görkəmli xadimlərini qətlə yetirdiyini, təxribat xarakterli kitabçalar yaydığını, ictimai fondları taladığını, hərbi sirləri düşmənə satdığını, ziyankarlıq əməlləri törətdiyini və s. boynuna almışdı. Hələ 1968-ci ildən əvvəl İstasiya hökumətinə muzdlu casusluq etdiyini, dinə inandığını, kapitalizm heyranı olduğunu və pozğun həyat tərzi keçirdiyini bildirmişdi. Arvadının yaşadığını və Partiya müstəntiqlərinin də bundan xəbəri olduqlarını bildiyi halda Ketrini öldürdüyünü etiraf etmişdi. Boynuna almışdı ki, uzun illərdən bəri Qoldsteynlə şəxsi əlaqə saxlayır, onun yaratdığı gizli cəmiyyətin üzvüdür, tanıdığı adamları da həmin cəmiyyətin üzvləri sırasına daxil olmağa təşviq edib. Ən asan yol hər şeyi boynuna almaq, hamını ələ vermək idi. Əslində ortada hansısa yanlışlıqdan da söhbət gedə bilməzdi. O, həqiqətən Partiyanın düşməni olmuşdu. Partiya isə fikirlə əməl arasında heç bir fərq görmürdü. Başqa xatirələri də vardı. Amma düşüncəsində onları bir-birləri ilə bağlaya bilmirdi. Qara dairələrə alınmış adda-budda şəkillərə bənzəyirdilər. Saxlandığı kameranın işıqlı, yoxsa qaranlıq olduğunun fərqində deyildi. Çünki bir cüt gözdən başq heç nə görmürdü. Yaxınlığında hansısa cihaz asta-asta və aramsız çıqqıldayırdı. Gözlər get- gedə böyüyür və işıqlanırdı. Birdən oturduğu yerdən havaya qalxdı, gözlərin dərinliyinə baş vurdu. Gözlər onu dərhal uddular. Gözqamaşdırıcı işığın altında hər tərəfi siferblatlarla dolu kresloya bağlanmışdı. Ağ xalatlı adam diqqətlə siferblatların göstəricilərini öyrənirdi. Bayırdan ağır çəkmələrin tappıltısı eşidildi. Qapı cingilti ilə açıldı. Mum sifətli cavan zabit iki nəzarətçinin əhatəsində içəri girdi. -101-ci otağa!-deyə zabit əmr verdi. Ağ xalatlı adam çevrilib onlara baxmadı. Heç Uinstona da baxmadı. O, yalnız sferblatın əqrəblərinə baxırdı. Uinstonun kreslosunu azı bir kilometr enliliyində, ecazkar qızılımtıl işıq seli ilə dolmuş nəhəng koridorla aparırdılar. O isə qəhqəhə ilə gülür və var səsi ilə cinayətlərini etiraf edirdi. Hər şeyi, hətta işgəncə altında demədiklərini də boynuna alırdı. Hamının hər şeydən xəbəri olsa da, başına toplaşmış adamlara həyat tarixçəsini əvvəldən axıra qədər danışırdı. Nəzarətçilər, Partiya müstəntiqləri, ağ xalatlı adamlar, O`Brayen, Culiya, mister Çarrinqton-hamısı koridora toplaşmışdılar, bərkdən danışıb gülürdülər. Gələcəkdə maneə kimi qarşısını kəsəcək hansısa çətinliyi dəf edə bilmiş, ona qarşı hazırlanan bəd niyyətlər baş tutmamışdı. Hər şey qaydasında idi. Daha ağrı yox idi. Həyatının sonuncu təfərrüatı da aydınlaşmışdı, aşkarlanmışdı. O, əfv edilmişdi! Uinston O`Brayenin səsini eşitdiyini güman edib kreslodan qalxmağa çalışdı. İstintaq müddətində O`Brayeni heç vaxt görməsə də, onun həmişə gözə görünmədən lap yaxınlıqda olduğunu hiss edirdi. Nəzatərçiləri Uinstonun üstünə salan da, sonda öldürülməsinin qarşısını
|