Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
Yüklə 7,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 185
Canından bir qorxu keçdi. Hər şeydən əvvəl, qeyd kitabçasını almağın özü ağılsız hərəkət idi. Uinston and içmişdi ki, bir də buralara hərlənməsin. Amma bir az fikrə dalan kimi ayaqları onu yenə çəkib yerə gətirmişdi. Əslində gündəlik yazmağa başlamaqla özünü intihara bərabər olan belə addımlardan çəkindirmək istəyirdi. Axşam saat doqquza az qalmasına baxmayaraq dükanın hələ də açıq olması gözündən yayınmadı. Küçədə boş-boş avaralanmaqdansa, dükanda diqqəti daha az cəlb edəcəyini düşünüb içəri girdi. Soruşan olsa, ülgüc almaq istədiyini deyə bilərdi. Dükan sahibi divardan asılmış kerosin lampasını təzəcə yandırmışdı. Lampadan tutqun, amma insana rahatlıq gətirən xəfif işıq yayılırdı. Dükan sahibi təxminən altmış yaşlarında, arıq, beli azacıq bükülmüş, uzun burunlu adam idi. Qalın şüşəli eynək arxasındakı gözlərinin xeyirxah ifadəsi vardı. Saçları demək olar ki, tamam ağarmışdı, qaşları isə sıx və qara idi. Eynəyi, yumşaq və nəcib davranışı, qara məxmərdən olan nimdaş pencəyi ona ziyalı, ədəbiyyat, yaxud musiqi sahəsində çalışan adam görkəmi verirdi. Səsi bir az batıq çıxsa da, məlahətli idi. Prolların əksəriyyətindən fərqli olaraq, danışığında ləhcə hiss edilmirdi. - Sizi səkidə dayananda tanıdım. Keçən dəfə buradan cavan qızlar üçün hədiyyəlik albom almışdınız. Çox gözəl kağızı vardı. O kağız "süd rəngli verje" adlanır. Indi beləsini tapmaq qeyri-mümkündür. Istehsalı bəlkə də əlli il bundan dayandırılıb. Qoca eynəyinin üstündən Uinstona baxdı. - Nə isə yenə bir şey lazımdır? Yoxsa sadəcə baxmaq istəyirsiniz? - deyə soruşdu. - Yoldan keçirdim,- Uinston ağızucu cavab verdi. -Fikirləşdim ki, içəri girib baxım. Elə bir şey almaq fikrində deyiləm. - Lap yaxşı. Onsuz da sizə təklif olunası bir şey də yoxdur,-deyə dükan sahibi üzr istəyirmiş kimi əllərini zərif hərəkətlə yuxarı qaldırdı.-Görürsünüz, əslində mağaza bom-boşdur. Öz aramızdır, indi antikvariat satmağın quruca adı qalıb. Tələb ölüb, təklif etməyə də bir şey tapılmır. Mebel, büllur, farfor tədricən zədələnib-qırıldı. Bürünc və metal əşyaları da əridib axırına çıxdılar. Mən neçə ildir ki, latun şamdan görmürəm. Doğrudan da, balaca dükan köhnə-kürüş mallarla dolu olsa da, diqqəti çəkən bir şey yox idi. Döşəmədə ayaq qoymağa yer qalmamışdı. Divar boyu toz basmış şəkil çərçivələri qalaqlanmışdı. Vitrindəki podnoslara sınıq cib bıçaqları, boltlar və qaykalar, qapağı qopmuş, təmirinə heç bir ümid yeri qalmayan saatlar və digər gərəksiz əşyalar yığılmışdı. Yalnız küncə qoyulmuş masanın üstündəki laklı tütün qabları, əqiq sırğalar və digər xırdavat şeyləri kiməsə maraqlı görünə bilərdi. Uinston masaya yaxınlaşdı. Lampanın işığını solğun şəkildə əks etdirən yumru, hamar əşya diqqətini çəkmişdi. Onu əlinə götürdü. Ağır şüşə parçasına bənzəyirdi. Bir tərəfi hamar, o biri tərəfi yarımdairəvi şəkildə qabarıq idi. Rəngində də, quruluşunda da iri yağış damlasını xatırladan anlaşılmaz bir yumşaqlıq vardı. Qabarıq tərəfindən baxanda düz mərkəzdə qızıl gülü, yaxud dəniz yosununu xatırladan qəribə naxışlar gözə dəyirdi. - Bu nədir? - deyə əlində tutduğu şüşəyə hələ də heyranlıqla baxan Uinston soruşdu. - Bu? Mərcandır, - qoca cavab verdi. - Həm də güman ki, Hind okeanından çıxarılan mərcandır. Bəzən onları şüşə ilə haşiyələyirlər. Ən azı yüz yaşı var. Görünüşünə baxsan bəlkə daha çox yaş vermək olar. - Gözəl şeydir! - Uinston dedi. - Gözəldir! Amma ind bunlara qiymət verən kimdir? - Dükan sahibi yavaşca öskürdü. - Almaq istəsəniz, qiyməti dörd dollardır.Vaxt vardı, belə şeyi azı səkkiz funta satırdılar. Səkkiz funt isə, -
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 186
indi heç dəqiq bilmirəm nə qədər eləyir, amma çox böyük pul idi. Nadir ələ düşsə də daha qədim əşyalar heç kimi maraqlandırmır. Uinston dərhal dörd dollar ödəyib bəzəkli şüşəni cibinə qoydu. Onu əşyanın gözəlliyindən daha çox indiki dövrlə heç bir müqayisəyə gəlməyən qədimlik ruhu cəlb etmişdi. Yağış damlasına bənzəyən şüşə indiyə qədər gördüyü oxşar bəzək əşyalarından tamam fərqli idi. Diqqətini çəkən başqa özəlliyi isə əslində heç bir işə yaramaması idi. Vaxtı ilə ondan kağızların dağılmaması üçün press-papye kimi istifadə edildiyini də düşünmək olardı. Ağır şüşə cibini aşağı dartsa da çox qabarıq göstərmirdi. Partiya üzvü üçün bu qəribə, hətta lazımi məqamda əleyhinə istifadə oluna bilən predmet idi. Gözəl və qədim olan hər şey mütləq şübhə doğururdu. Qoca isə dörd dollarını alandan sonra daha iltifatlı olmuşdu. Uinston fikirləşdi ki, gərək onun dediyi məbləği dərhal verməyəydi. Bazarlığa başlayıb üç, hətta iki dollar da təklif etmək mümkün idi. - Baxmaq istəsəniz, yuxarıda da bir otağım var, - deyə dükan sahibi ona müraciət etdi. - Orada elə bir şey yoxdur. Sadəcə, bəzi-para əşyalar qalıb. Yuxarı qalxacaqsınızsa, gərək özümüzlə lampa götürək. O, başqa lampa yandırdı, belini azca əyərək qabağa düşdü, sürtülüb-yeyilmiş pilləkənlərlə ikinci mərtəbəyə qalxdı, Uinstonu dar koridordan keçirib kiçik otağa gətirdi. Otağın pəncərəsi kücəyə deyil, daş döşənmiş həyətə açılırdı. Yuxarıda isə tüstü bacalarının bütöv bir meşəsi görünürdü. Mebellərin düzülüşündən burada sanki indi də kiminsə yaşadığı təəssüratı yaranırdı. Döşəmədə nimdaş xalça, divarda bir-iki şəkil, buxarının qabağında isə köhnə, ortası çökmüş kreslo vardı. Buxarının üstündən on iki sferblatlı qədim divar saatı asılmışdı. Pəncərənin qabağına az qala otağın dörddə birini tutan və üstündə döşəyi də olan nəhəng çarpayı qoyulmuşdu. - Arvadım ölənə qədər bu otaqda yaşayırdıq, - deyə qoca üzr istəyirmiş kimi izahat verdi. - İndi yavaş-yavaş mebelləri satıram. Məsələn, qırmızı ağacdan düzəldilmiş əla çarpayı. Əlbəttə, bit- birəsi təmizlənsə, öz adına daha çox uyğun gələr. Təbii ki, ilk baxışdan sizə bir qədər böyük görünəcək. Dükan sahibi ətrafı işıqlandırmaq üçün lampanı yuxarı qaldırdı. Tutqun işıqda otaq daha baxımlı görünür, adamı özünə çəkirdi. Uinston düşündü ki, cəsarəti çatsaydı, buranı həftəsi bir neçə dollara kirayəyə də götürmək olardı. Bu cəfəng və ağlasığmaz fikir idi, gərək ağlına gəldiyi kimi dərhal da yaddaşından çıxarıb ataydın. Lakin otaq Uinstonda bir nostalgiya, nə isə bir ailə yaddaşı hissi oyatmışdı. Ona elə gəldi ki, belə yerdə yaşamağın yaratdığı duyğulara yaxşı bələddir: yanan buxarının qarşısında oturursan, ayaqlarını məhəccərə söykəyirsən, közün üstündə çaydan çızıldayır, tamam təksən, tamam təhlükəsizsən, heç kim səni güdmür, çaydanın cızıltısından və divar saatının taqqıltısından başqa heç bir səs rahatlığını pozmur. - Burada teleekran yoxdur, - deyə pıçıldamaqdan özünü saxlaya bilmədi. - Ah, onu deyirsiniz? - qoca cavab verdi. - Burada heç vaxt elə şey olmayıb. Əvvəla, çox bahadır. Ikincisi də, ehtiyac yoxdur. Baxın, küncdə açılıb-yığılan əla masa da var. Amma siyirtmələrdən istifadə etmək üçün gərək tutacaqlarını dəyişəsən. Otağın digər küncündə Uinstonu maqnit kimi özünə çəkən kitab rəfi vardı. Burada gözünə maraqlı bir şey dəymədi. Kitabların axtarışı və məhv edilməsi hər yerdə olduğu kimi prollar yaşayan məhəllələrdə də diqqətlə həyata keçirilirdi. Indi yəqin ki, bütün Okeaniyada 1960-cı ildən əvvəl çap olunmuş bir kitab da tapmaq mümkün deyildi. Hələ də lampanı əlindən yerə qoymayan qoca indi də buxarı ilə üzbəüz divarda, çarpayının üstündə asılmış palisandr çərçivəli şəklin önündə dayanmışdı. -Əgər köhnə qravürlərlə maraqlanırsınızsa, - deyə dükan sahibi nəzakətli bir tərzdə sözə başladı. “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 187
Uinston şəkli daha yaxşı görmək üçün yaxına gəldi. Qravüra metal üzərində işlənmişdi. Löbhədə dairəvi frontonu, dördkünc pəncərələri və ön tərəfdə qülləsi olan bina təsvir edilmişdi. Binanın dövrəsinə hasar çəkilmişdi, həyətin uzaq küncündə isə deyəsən, heykəl gözə dəyirdi. Uinston bir müddət gözünü şəkildən çəkmədi. Həyətdəki heykəli heç cür xatırlaya bilməsə də, bina ona tanış gəlmişdi. - Çərçivə divara bərkidilib, - deyə qoca izahat verdi. - Amma istəsəniz aça bilərəm. - Bina mənə tanış gəlir,-Uinston nəhayət dilləndi. - Indi deyəsən dağılıb. Ədalət Sarayının qarşı tərəfindəki küçənin düz mərkəzində yerləşirdi. - Doğrudur. Bilmirəm, hansı ildəsə bombardman nəticəsində dağıdılıb. Bir vaxtlar danimarkalıların Sent-Klement kilsəsi olub. - Qoca nə isə gülünc söz dediyinin fərqində olan adam kimi üzrxahlıqla gülümsədi, sonra əlavə etdi: "Mandarinlər, limonlar. Sent-Klement zəng çalar".
- Bu nə deməkdir? -Aha. "Mandarinlər, limonlar. Sent-Klement zəng çalar" - uşaq olanda belə bir şeir oxuyurduq. Sonrası yadımdan çıxıb. Axırı isə bu cür qurtarırdı: "Iki şam yandıracam, Səni dayandıracam, Qılınc çalsam bir kərə, Başın düşəcək yerə!". Bu şeri oyun vaxtı oxuyurdular. Uşaqlar əllərini tağ kimi yuxarıda tuturdular. Onların altından keçməli idin. "Qılınc çalsam bir kərə, Başın düşəcək yerə!"- sözləri oxunanda hamının əli qəfildən aşağı enir və səni tuturdular. Şeirdə yalnız kilsələrin adı çəkilirdi. Təbii ki, Londonun ən mühüm kilsələrinin... Uinston hədər yerə Sent-Klement kilsəsinin inşa tarixini yadına salmaq istəyirdi. London binalarının yaşını təyin etmək həmişə çətin olmuşdu. Görünüşcə yeni təsiri bağışlayan bütün böyük və əzəmətli binaların Inqilab dövründə tikildiyi iddia edilirdi. Qədim tarixə malik nə varsa hamısını mücərrəd, dumanlı Orta Əsrlərə bağlayırdılar. Belə çıxırdı ki, kapitalizm dövrü heç bir diqqətəlayiq abidə yaratmayıb. Tarixin təkcə kitablar deyil, memarlıq vasitəsi ilə öyrənilməsinin qarşısı da bu yolla alınmışdı. Heykəllər, abidələr, xatirə lövhələri, küçə adları – bir sözlə, keçmişə işıq salmağa imkan verən nə varsa hamısı sistemli şəkildə dəyişdirilmişdi. - Buranın kilsə olduğunu heç vaxt bilməmişəm,-Uinston dedi. - Kilsələrin çoxu qalıb-deyə qoca dilləndi.- Amma onlardan başqa məqsədlərlə istifadə olunur. Hə, bayaqkı şeirdə necə idi? Iki misrasını da xatırladım. Mandarinlər, limonlar Sent-Klement zəng çalar. Hey zəng çalar San-Martin, Qaytar mənə üç fartinq! - Sonrasını bilmirəm. Fatrinq isə xırda mis pul idi. İndiki sent kimi. - Bəs San Martin haradadır? - Uinston soruşdu. - San-Martin? Bu kilsə indi də durur. Qələbə meydanında, şəkil qalareyasının yanındadır. Böyük frontonu, üç laylı tağı və geniş pilləkənləri olan binadır. Uinston qocanın dediyi yeri yaxşı tanıyırdı. Orada tez-tez müxtəlif təbliğati sərgilərin təşkil olunduğu, raketlərin və Üzən Qala modellərinin, düşmənin vəhşilik səhnələrini göstərən mum fiqurların nümayiş etdirildiyi muzey yerləşirdi. “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 188
- Kilsə "Müqəddəs Martin səhrada" adlanırdı, - qoca sözünə davam etdi. - Amma gözümü açandan o həndəvərdə heç vaxt səhra görməmişəm. Uinston qravürü almadı. Bu, şüşə press-papyedən də gərəksiz bir şey olardı. Həm də çərçivəsini sökməsən evə aparmaq mümkün deyildi. Uinston qoca ilə söhbət etmək üçün daha bir neçə dəqiqə ayaq saxladı. Məlum oldu ki, soyadı dükanın girişində yazıldığı kimi Uiks yox, Çarrinqtondur. Mister Çarrinqtonun altmış üç yaşı var, duldur, otuz ilə yaxındır ki, bu dükanı işlədir. Bütün bu illər ərzində dükanın adını dəyişmək haqqında dəfələrlə fikirləşsə də, nədənsə qərarını yerinə yetirməyib. Söhbət elədikləri müddət ərzində Uinston özü də fərqinə varmadan bayaqkı yarımçıq şeiri ürəyində təkrarlayırdı: "Mandarinlər, limonlar. Sent-Klement zəng çalar, Hey zəng çalar San Martin, Qaytar mənə üç fartinq!" Maraqlıdır, hər dəfə şeiri deyəndə elə bil London kilsələrinin, hələ də orada-burada qorunub saxlanan, amma gözdən düşən, unudulan kilsələrin cingiltili zəng səslərini eşidirdi. Bu xəyali zənglərin biri-birinin səsinə səs verərək ətrafa yaydıqları həyəcan sədaları qulaqlarına çatırdı. Əslində isə, Uinston ağlı kəsəndən bəri gerçək həyatda bir dəfə də olsun kilsə zənglərinin səsini eşitməmişdi. Mister Çarrinqtonla otaqda sağollaşıb pilləkənləri təkbaşına endi. Istəmirdi ki, qoca küçəyə çıxmamışdan əvvəl ətrafı ehtiyatla gözdən keçirdiyini görsün. Müəyyən müddət, məsələn, heç olmazsa, bir ay gözləyəndən sonra risk edib bir də dükana gəlməklə bağlı qərarını artıq vermişdi. Təbii ki, bu, Ictimai Mərkəzdəki məşğələləri buraxmaqdan çox da təhlükəli addım sayıla bilməzdi. Onsuz da ən böyük səfehliyi eləmişdi – qeyd kitabçasını alandan sonra qocanın nə dərəcədə etibarlı adam olduğunu bilmədən bir də bura gəlməsinin özü düşünülməmiş addım idi. Daha olan olmuşdu... "Bəli, - deyə öz-özünə fikirləşdi, - bura bir də qayıtmalı olacağam". Xoşuna gələn bəzi xırım- xırda şeyləri də almaq istəyirdi. Eləcə də üzərində Sent-Klement kilsəsinin təsviri olan qravürü almağa, çərçivədən çıxarıb kombinezonunun altında evə aparmağa qərar vermişdi. Bir də, mister Çarrinqtondan xahiş edəcəkdi ki, mümkünsə, şeirin qalan misralarını da yadına salsın. Hətta yuxarıdakı otağı kirayəyə götürmək kimi dəli fikir də ani olaraq beynindən keçmişdi. Uinston planlarına o qədər aludə olmuşdu ki, beş saniyəliyə hər şeyi unutdu, əvvəlcə qapının şüşəsindən baxıb ətrafı yoxlamadan küçəyə çıxdı. Qocadan eşitdiyi şeir parçasını mahnı kimi ahənglə mızıldanırdı: Mandarinlər, limonlar, Sent-Klement zəng çalar. Hey zəng çalar San Martin, Qaytar mənə... Birdən elə bil ürəyi buza döndü, bütün içərisi isə əriyib axdı. Qarnından dəhşətli sancı keçdi. Təxminən on addımlıq məsafədə göy kombinezonlu bir nəfər səki ilə ona tərəf gəlirdi. Ədəbiyyat Departamentindəki həmin o qara saçlı qız idi. Küçə işıqları yanmırdı, amma Uinston çətinlik çəkmədən onu tanıdı. Qız da düz Uinstonun üzünə baxdı, amma özünü görməməzliyə vuraraq sürətli addımlarla tez aralanıb getdi. Uinston iflic vurmuş kimi bir neçə saniyə yerindən tərpənə bilmədi. Sonra sağa dönüb ağır-ağır yoluna davam etdi. Tamam əks tərəfə getdiyinin fərqində də deyildi. Artıq məsələ aydın idi. Qızın onu güddüyünə heç bir şübhə ola bilməzdi. Bura da məhz Uinstonu izləmək məqsədi ilə gəlibmiş; yoxsa ikisinin də eyni vaxtda Partiya üzvlərinin yaşadıqları rayondan bir neçə kilometr aralıda yerləşən bu daldabucaq küçələrə gəlib çıxmaları təsadüf sayıla bilməzdi. Ümumiyyətlə, bu qədər təsadüf mümkün olan şey deyildi. Qızın Fikir Polisinin rəsmi əməkdaşı olmasının, yaxud sadəcə həvəskar casus kimi fəaliyyət göstərməsinin isə artıq elə bir əhəmiyyəti yox idi.
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 189
Təkcə elə onu güdməsi çox şey deyirdi. Yəqin pivəxanaya girməyini də görmüşdü.
Güclə yeriyirdi. Addımını atdıqca, şalvarının cibindəki şüşə parçası budunu sürtürdü. Bir ara hətta onu tullamaq haqqında fikirləşdi. Ən dəhşətlisi isə, qarnını doğrayan sancı idi. Uinstona elə gəldi ki, iki-üç dəqiqəyə özünü ayaqyoluna çatdıra bilməsə yerindəcə öləcək. Lakin belə məhəllərdə ictimai tualetin olması ağlagələn şey deyildi. Xoşbəxtlikdən, sancı öz-özünə keçdi, yerini küt ağrı tutdu. Küçə dalana dirəndi. Uinston dayandı, tərəddüd içərisində bir neçə saniyə yerində durub nə edəcəyini fikirləşdi. Sonra geri dönüb addımlarını yeyinlətdi. Birdən ağlına gəldi ki, qız vur-tut üç dəqiqə əvvəl yanından keçib, qaçsa, özünü ona çatdıra bilər. Qaranlıq bir yerə çatana qədər ehmalca təqib edər, orada isə daş parçası ilə vurub başını əzər. Cibindəki şüşə də işə yarayacaq qədər ağır idi. Amma bu fikri dərhal başından çıxardı. Hətta fiziki güc haqqında fikirləşmək özü də həmin an Uinstonun qüvvəsi fövqündə idi. Nə qaçmağa, nə də zərbə vurmağa taqəti qalmışdı. Üstəlik, qız da cavan və sağlamdır. Təbii ki, özünü müdafiə edəcək. Sonra dərhal İctimai Mərkəzə getmək, bağlanana qədər orada oturmaq haqda fikirləşdi. Bəlkə bu yolla özünə müəyyən alibi təmin edə bilərdi. Amma buna da qüvvəsi yox idi. Uinstonu öldürücü ətalət basmışdı. Yeganə istəyi tezliklə evə çatmaq, bir az dincəlib özünə gəlmək idi. Evə ancaq axşam saat onda qayıda bildi. 23.30-da işıqları söndürəcəkdilər. Uinston mətbəxə keçib bir dolu fincan "Qələbə" cini içdi. Sonra divarın girintisindəki masasına yaxınlaşıb oturdu, siyirtmədən gündəliyini çıxardı. Dəftərin arasını dərhal aça bilmədi. Telekrandan cingiltili qadın səsi ilə oxunan vətənpərvərlik mahnısı eşidilirdi. Uinston qeyd kitabçasının mərmər kimi hamar cildinə baxır, hələlik hec cür bacarmasa da, fikrini mahnıdan yayındırmağa çalışırdı. Adamları aparmağa həmişə gecə gəlirdilər. Ən düzgün qərar ələ düşməmiş özünü öldürməkdir. Yəqin çoxları elə belə də eləyirlər. Yoxa çıxanların əksəriyyəti, əslində, həyatlarına intiharla son qoyanlardır. Amma odlu silahın və tez təsir göstərən etibarlı zəhərin tapılmadığı ölkədə intihar da adamdan qeyri-adi cəsarət tələb edirdi. O, təəccüb içərisində ağrı və qorxunun bioloji gərəksizliyi, xüsusi qüvvə tələb edildiyi anlarda isə, həmişə donmuş, ətalətli vəziyyətdə olan insan bədəninin qəfil xəyanəti haqqında düşündü. Anında hərəkət etsəydi, qara saçlı qızın səsini birdəfəlik kəsmək olardı. Lakin məhz təhlükənin fövqəladəliyi nəticəsində nə isə bir iş görmək qabiliyyətini itirmişdi. Ağlına gəldi ki, böhran anlarında insan heç vaxt düşmənə deyil, öz bədəninə qarşı mübarizə aparmalı olur. Hətta indi, bir fincan cin içəndən sonra da qarnındakı küt ağrı ona fikirlərini cəmləməyə imkan vermirdi. Düşünürdü ki, istər qəhrəmanlıq, istərsə də faciəvi situasiyalarda, əslində, hər şey bir-birinin təkrarıdır. Döyüş meydanında, işgəncə kamerasında, batan gəmidə-hər yerdə uğrunda mübarizə apardığın amallar bir an içində yaddan çıxır. Əvəzində isə bədənin böyüyüb bütün kainatı tutur. Hətta qorxudan iflic olmadığın, ağrıdan qışqırmadığın anlarda da həyat aclıq, soyuq və yuxusuzluqla, diş ağrısı və mədə rahatsızlığı ilə arası kəsilməyən mübarizədən ibarətdir. Uinston gündəliyini açdı. Mütləq bir şey yazmalı idi. Teleekrandakı qadın yeni mahnı oxumağa başlamışdı. Səs sivri uclu şüşə parçası kimi beyninə sancılırdı. Gündəliyin ünvanlandığı, yaxud məxsusi olaraq yazıldığı O`Brayen haqqında düşünməyə çalışırdı. Əvəzində isə Fikir Polisinin əlinə düşəndən sonra başına nə oyunlar açılacağı haqqında fikirləşdiyinin fərqinə vardı. Əgər səni dərhal öldürürlərsə, deməli, yaxşı qurtarmısan! Öldürüləcəyinə isə şübhə yox idi. Lakin ölümdən əvvəl (heç kəs bu barədə danışmasa da, hamı bilirdi) hər şeyi etiraf etməli idin. Bunun isə öz qaydaları vardı: əvvəlcə döşəmədə sürünməli, yalvarıb aman diləməli, sındırılan sümüklərinin, vurulub qarnına tökülən dişlərinin xırçıltısını eşitməli, saçından qoparılan qanlı tük çəngələrinə baxmalı olacaqdın. Əgər nəticə həmişə eynidirsə, onda nə üçün bu əzablardan keçməlisən? Həyatını bir neçə gün, yaxud bir neçə həftə qısaltmaq öz əlində deyilmi? Hələ heç kim ifşadan, yaxud etirafdan canını
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 190
qurtara bilməyib. Sən artıq fikrən cinayət işlədiyin anda özünə ölüm hökmü çıxarmısan. Elə isə heç nəyi dəyişə bilməyən, sadəcə, gələcək pərdəsinə bürünmüş yalanlardan ibarət dəhşətləri nə üçün gözləyirsən? Yenidən O`Brayenin simasını göz önündə canlandırmağa çalışdı. Istəyinə bir az nail oldu. "Biz qaranlıq olmayan yerdə görüşəcəyik!"- bu O`Brayenin sözləri idi. Onların mənasını anlamışdı. Hər halda, anladığını düşünürdü. Qaranlıq olmayan yer - xəyallarda yaşayan gələcəkdir. Bəziləri o gələcəyi heç zaman görməyəcək, bəziləri isə qabaqcadan əldə etdikləri biliklərlə onu sirli surətdə bölüşəcəklər. Teleekrandan beyninə dolan səs fikirlərini tamamlamağa imkan vermirdi. Uinston damağına bir siqaret qoydu. Tütünün yarısı dərhal süzülüb dilinin üstünə töküldü. Indi nə qədər tüpürsən də ağzını bu acı tozdan təmizləyə bilməyəcəksən. Fikrində O`Brayeni bir tərəfə sıxışdıran Böyük Qardaşın siması canlandı. Bir neçə gün əvvəlki kimi cibindən xırda pul çıxarıb üstündəki şəklə baxmağa başladı. Şəkildəki sifət ona ağır, sakit və himayədar nəzərlərlə süzürdü. Amma bu qara bığların arxasında gizlənən sirli təbəssüm nə deyirdi? Kəlmələr özləri ölüm mələkləri kimi bir-birinin ardınca düzülürdü: MÜHARİBƏ - SÜLHDÜR. AZADLIQ - KÖLƏLİKDİR. CƏHALƏT - QÜVVƏDİR.
I hissənin sonu
İKİNCİ HİSSƏ I fəsil Günortaya az qalırdı. Uinston ayaqyoluna getmək üçün kabinəsindən çıxdı. Gur işıqlandırılmış uzun koridorun o biri başından bir nəfər ona tərəf gəlirdi. Qara saçlı qız idi. Xırdavat dükanının yaxınlığında rastlaşdıqları axşamdan dörd gün keçmişdi. Yaxınlaşanda qızın sağ əlinin sarıqlı olduğunu gördü. Sarıqla kombinezon eyni rəngə çaldığından uzaqdan ayırd etmək mümkün deyildi. Yəqin, roman süjetlərinin “qaralamasını” hazırlayan kaleydoskopun çarxını fırladarkən qolunu zədələmişdi. Ədəbiyyat Departamentində belə zədələnmə halları tez- tez baş verirdi. Aralarında təxminən üç-dörd metrlik məsafə qalanda qızın ayağı nəyəsə ilişdi, müvazinətini itirib üzü üstə döşəməyə sərildi. Özünü saxlaya bilməyib ağrıdan qışqırdı. Deyəsən, zədəli qolunun üstünə yıxılmışdı. Uinston dərhal ayaq saxladı. Qız birtəhər qalxıb dizi üstə oturdu. Sifəti sarımtıl-süd rəngində idi, dodaqları isə həmişəki kimi qırmızı görünürdü. Gözlərini Uinstona zilləmişdi. Yəqin ki, ağrıdan çox qorxu hissinin təsiri ilə ondan kömək umurdu. Uinstonun ürəyinə qəribə hisslər hakim kəsilmişdi. Qarşısındakı həyatına qəsd etmək istəyən düşmən idi. Eyni zamanda, ağrıdan əzab çəkən, bəlkə də əl, yaxud ayaq sümüklərindən biri sınan insan idi. Qızın sarıqlı qolunun üstə yıxıldığını görəndə Uinston onun yaşadığı iztirabı sanki öz bədənində hiss etmişdi.
|